Kastamonulu Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi'nin hayatı, edebî şahsiyeti ve dinî edebiyatla ilgili şiirleri
Kastamonulu Mehmet Tevfik Efendi, his life, literary personality and poems about religious literature
- Tez No: 654707
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 652
Özet
Mehmet Tevfik Efendi (Safoğlu, 1874-1960), Kastamonulu âlim, mütefekkir, yazar ve sûfî şairdir. Sofuzâde olarak tanınmıştır. Üç mensur eser kaleme almıştır. Bunlardan ilki vahdet-i vücuda dair Sırru'l-Velâye, ikincisi ahlaka dair Miyârü'ş-Şemîm fi Ahlâki'l-Ümem'dir. Diğer mensur eseri ise Hz. Mevlâna Celâleddin Rûmî'nin yüz bir rubâîsinin tasavvufî şerhine dair Rubȃiyyȃt-ı Mevlâna'dır. Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi, velûd bir şair olarak çok sayıda şiir kaleme almıştır. Bunlardan bir kısmı 1911 yılında Kastamonu'da Hulviyyât adıyla basılmıştır. Divanı niteliğindeki bu eser basıldıktan sonra da şiir yazmaya devam eden Sofuzade'nin, Milli Kütüphane'de adına kayıtlı on bir cilt defter bulunmaktadır. İki bölümden oluşan bu çalışmanın ilk kısmında Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi'nin hayatı, eserleri ve edebî şahsiyeti ele alınmıştır. İkinci kısmında ise dinî, tasavvufî, hikemî şiirleri konu edinilmiştir. Bu kapsamda, şairin Hulviyyât'ı, şiir defterleri, gazete ve dergilerde yayınlanmış muhtelif yazıları (Zafer, Beyânü'l-Hak, El-Medâris) çalışmamız kapsamında tasnif edilmiştir. Seçilen şiirler ilgili dinî-tasavvufî tür başlığı altında ele alınarak incelenmiştir. Mehmet Tevfik Safoğlu, şiirlerini hem aruzla hem de hece ile yazmıştır. Hece ile yazdıkları daha ziyade koşma biçimindedir. Aruzla yazdıklarında ise nazım şekillerindeki değişiklik, son derece dikkat çekicidir. Bu bağlamda gazel, kaside, mesnevî, müselles, murabba, terbi, muhammes, tahmis, müseddes, müsemmen, terkîb-i bend ve tercî-i bend nazım şekilleri ile tevhid, münâcât, na't, mevludiyye, mirâciyye, ramazaniyye, îdiyye, muharremiyye, medhiye, sâkinâme türlerinde büyük bir ustalıkla şiirler kaleme almıştır. Bu çalışmada, şairin hayatı, eğitimi, memuriyeti, ticarî faaliyetleri, sosyal ve kültürel ilişkileri üzerinde durulmuş çok yönlü kişiliği, edebî şahsiyeti ile birlikte ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
Mehmet Tevfik (Safoğlu, 1874-1960) is a scholar, thinker, writer and sufistic poet from Kastamonu. He is known as Sofuzâde. He had three books witten in prose. One of them is Sırru'l-Velâye about the transcendent uniyt of being doctrine The other is Miyârü'ş-Şemîm fi Ahlâki'l-Ümem about ethics. The last one is Rubȃiyyȃt-ı Mevlâna, translation and sufistic explanation of 101 rubai written by Mevlâna Celâleddin Rûmî. Sofuzâde wrote lots of poems. Some of them was published as Hulviyyât, in 1911. After this book is published, he has kept on writing poems. Today, under his name, eleven notebooks have been registered in National Library. This study consists of two parts. In the first part, the life, works and literary personality of Sofuzâde is handled. In the second part sufistic, religious and sophisticated poems are discussed. His book Hulviyyât, poem notebooks, various articles, published in newspapers and magazines (Zafer, Beyanu'l-Hak, El-Medaris) were classified. Chosen poems were examined and evaluated under related titles of religious-sufistic types. Sofuzâde wrote his poems with both prosody and syllable meter. His poems that are written with syllable meter are in the form of“koşma”, usually. And the others, written with prosody, have obsolutely remarkable form variations. With the forms of verse like gazhal, ode, mathnawi, murabba, pentastich, museddes, musemmen and terkib-i bend he wrote poems in the content types like tawhid, munacat, na't, mevludiyye, miraciyye, ramazaniyye, idiyye, muharremiyye, eulogy and sakiname. In this study, his life, education, duty, social and cultural relationships was revealed with his literary personality.
Benzer Tezler
- Kastamonulu Şazi Maktel-i Hüseyin
Başlık çevirisi yok
NURCAN ÖZNAL GÜDER
Doktora
Türkçe
1997
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN
- Kastamonulu âşıkların şiirlerinde tasavvufî motifler
Sufistic motifs in the poems of the minstrel literature poets from Kastamonu
HACER TUTKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN NURİ KARADAYI
- Kastamonulu Haddâd Zâde Siyâhî Ahmed Efendi'nin hayatı ve tasavvufî görüşleri
Kastamonulu Haddâd Zâde Ahmed Siyahi Efendi gorus life, works and Sufi Views
ENES AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ŞİMŞEK
- Kastamonulu Şâzi'nin Maktel-i Hüseyn'i üzerine tahlil ve inceleme
Canvass and analysis about Maktel-i Huseyn by Şâzi Who is From Kastamonu
SALİHA KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN ÖZCAN
- Kastamonulu Yûsuf'un Muhammediye'si (inceleme-metin)
The Muhammediye of Yûsuf from Kastamonu (analysis-text)
AHMET KAVAKLIYAZI
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMRA TUNÇ