Geri Dön

Hemodiyaliz hastaları için geliştirilen sağlık okuryazarlığı ölçeği kullanılarak sağlık okuryazarlığının yaşam kalitesi ve tedavi etkinliği ile ilişkisinin değerlendirilmesi

Assessment of the relationship of health literacy with the quality of life and treatment efficiency using the health literacy scale developed for hemodialized patients

PDF İndir

  1. Tez No: 657526
  2. Yazar: NESLİHAN YAVUZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. KADRİYE ALTOK
  4. Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
  5. Konular: Nefroloji, İç Hastalıkları, Nephrology, Internal diseases
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Tıp Fakültesi
  11. Ana Bilim Dalı: İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 125

Özet

Giriş: Son dönem böbrek yetmezliği gelişen hastaların büyük kısmı, renal replasman tedavisi olarak hemodiyalize girmektedir. Bu hasta gurubunda tedavi uyumunun yetersiz olması halinde mortalitenin arttığı bilinmektedir. Sağlık okuryazarlığı (SOY) düzeyindeki artış ile hastaların sağlıkla ilgili verilerinde olumlu yönde gelişme izlenmektedir. Bu nedenle bu çalışmada, hemodiyaliz hasta grubuna özgü bir okuryazarlık ölçeği geliştirerek, bu hastaların SOY düzeylerini daha spesifik bir açıdan değerlendirilmesi, yaşam kaliteleri ile tedavi etkinliği çıktılarıyla arasındaki ilişkinin aydınlatılması amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntem: Gazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Nefroloji Bilimdalı'nda 02. 03. 2020- 15.10.2020 tarihleri arasında, en az 6 aydır hemodiyalize girmekte olan, 18 yaş üzeri, okuryazar, okuma yazmasına engel sağlık sorunu ve bilişsel fonksiyon bozukluğu olmayan 110 hastanın dâhil edildiği kesitsel ve metodolojik bir araştırmadır. Hastalara yöneltilen çalışma formunda demografik bilgilere yönelik maddeler, Kısa Form-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı-32 Ölçeği ve çalışma dâhilinde geliştirilen SOY-HD ölçeği taslağı bulunmaktadır. Taslak ölçeğin maddeleri uzman görüşü ile 22 madde olarak belirlenerek 110 hastaya uygulanmıştır. Analizler sonucunda hiçbir madde çıkarılmayarak SOY-HD ölçeğinin son hali oluşturulmuştur. Bulgular: Çalışmaya dâhil edilen hastaların %37,3'ü kadındı. Tüm hastaların ortalama yaşı 54,4 ± 15,9'dı. Hastaların %7,3'ü okuryazar, %33,6'sı ilkokul mezunu, %13,6'sı ortaokul mezunu, %27,3'ü lise mezunu, %18,2'si üniversite mezunuydu. Hastaların %15,5'i düzenli fiziksel aktivite yapmaktayken, %22,7'si sigara kullanmaktaydı. Hastaların %54,5'i takiplerinde planlı olarak ilk hemodiyalizine alınmıştı. Hastaların %11,8'i renal transplantasyon sonrası rejeksiyon nedeni ile diyaliz tedavisi almaktaydı. Çalışmada, SOY-HD puanının SF-36'nın tüm boyutları ile pozitif korele olduğu tespit edildi. Demografik olarak SOY-HD puanı, yaş ile negatif korele olarak saptandı (r= - 0,290, p=0,002). Sadece okuryazar olan hastalar ile herhangi bir okul mezunu olan hastalar arasında SOY-HD puanları anlamlı farklı saptandı (r=0,046). Diğer taraftan renal transplantasyon öyküsü olan hastaların SOY-HD puanları, olmayan hastalara kıyasla anlamlı yüksek saptandı (p=0,034). Diyabetes mellitusu olan hastaların, olmayanlara kıyasla SOY-HD puanları anlamlı düşük saptandı (p= 0,027). İlk hemodiyalizine planlı olarak başlanan hastaların vasküler erişim yolları değerlendirildiğinde, arteriyovenöz fistül/grefti olan hastaların SOY-HD puanları, kalıcı venöz kateteri olan hastalara göre anlamlı yüksek saptandı (p=0,012). Parathormon düzeyi 350 pg/ml ve üzeri olan hastaların SOY-HD düzeyleri, 350 pg/ml'nin altında olan hastaların SOY-HD düzeylerinden daha yüksek saptanmıştır (p=0,039). Sonuç: SOY-HD ölçeği, Türk hemodiyaliz hasta grubunda sağlık okuryazarlığı ölçümü için geçerli ve güvenilir bir ölçektir. Hemodiyaliz hasta grubunda ileri yaş, düşük eğitim düzeyine sahip olmak, düşük parathormon düzeyine sahip olmak ve diyabetes mellitus varlığı yetersiz SOY ile ilişkili faktörlerdir. Renal transplantasyon öyküsü varlığı, arteriyovenöz fistül/greft kullanımı, daha yüksek SOY düzeyleri ile ilişkilidir. Daha yüksek SOY düzeyleri, tüm alanlarda daha iyi yaşam kalitesi puanları ile ilişkilidir.

Özet (Çeviri)

Introduction: A great portion of patients diagnosed with end stage renal disease are under hemodialysis as renal replacement therapy. It is known that in this group, nonadherence to tthe treatment is associated with increased mortality rates, whereas patients health outcomes are known to get better with development of health literacy level. In this study we aimed to develop a specific health literacy assesment tool and evaluate the relationship between health literacy, quality of life and treatment adequacy with it. Material and Method: This is a cross sectional, methodological study. In this study we included 110 patients meeting our inclusion criterias that applied to the Department of Adult Neprology, Gazi University Health Research and Practice Center between March 02.2020 and October 15.2020. The inclusion criteria for our study were; patients older than 18 years old, patients who are undergoing minimum 6 months of dialysis, not having other health problems that may cause any blockage for reading and writing skills, and having no cognitive dysfunction. The study form we used to evaluate these patients in this study consisted of; a questionnaire assessing demographical informations, Short Form 36 Quality of life assesment tool, Turkey Helath Literacy Assesment Tool-32 and the draft form of health literacy assesment tool for hemodialysis patients. Items of the draft tool were determined according to expert opinion. The 22 item tool was applied to 110 patients. After statistical analyses non of the items were excluded and the final form of 22 item SOY-HD was developed. Results: 37,3% of patients were female. Mean age of all study population was 54,4 ± 15,9. Of all patients, 7,3% were literate, 33,6% were graduated from primary school, 13,6% were graduated from middle school, 27,3% were graduate from high school, 18,2% were graduated from a university. While 15,5% of patients were doing regular physical examination, 22,7% of study population were smoker. Of all patients, 54,5% started planned hemodialysis through follow up. 11,8% of patients had return to hemodialysis after transplantation rejection. In this study it's found that, SOY-HD scores had positive correlation of all domains of SF-36. Among demographic assesment, SOY-HD had negative correlation with age (r= - 0,290, p=0,002). There was a statistically significant difference between SOY-HD scores of the patients who were literate and patients who had any level of formal education (p=0,046). On the other hand, patients who had renal transplatation history seemed to have higher scores of SOY-HD than those who didn't (p=0,046). Patients with diabetes mellitus had lower SOY-HD scores than those who were without diabetes mellitus (p=0,027). Of those who started hemodialysis planned, those who had arteriovenous fistula/graft were seemed to have higher scores of SOY-HD than those who had central venous cathater (p=0,012). SOY-HD scores of the patients who had PTH level ≥ 350 pg/ml were significantly higher than those who had PTH levels < 350 pg/ml. Conclusion: SOY-HD is a reliable and validated tool for assesment of health literacy among Turkish hemodialysis patients. Among hemodialysis population, older age, having less formal education level and having diabetes mellitus are related to lower health literacy levels. Having renal transplantation history and arteriovenous fistula/graft are associated with higher SOY-HD scores. Higher health literacy levels are associated with better quality of life in all domains of SF-36.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    875106

    Elazığ ilinde hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörlerin incelenmesi

    Health literacy and related factors in patients receiving hemodialisis treatment in elazig province

    ŞULE KAVAK GENÇ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Halk SağlığıFırat Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EDİBE PİRİNÇCİ

  2. Tez No

    767331

    Hemodiyaliz hastaları için geliştirilen mobil tabanlı eğitim ve danışmanlığın yaşanılan semptomlara ve hastalığa uyuma etkisi

    The effect of mobile-based training and counseling developed for hemodialysis patients on adaptation to the symptoms experienced and disease

    ÖZGE AKBABA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    HemşirelikAtatürk Üniversitesi

    İç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ELANUR YILMAZ KARABULUTLU

  3. Tez No

    621108

    Diyaliz hastaları ve bakım verenlerinde stresle baş etme stratejileri, sosyal destek ve maneviyat algısının travma sonrası büyümeye etkisinin belirlenmesi

    Dialysis patients and caregivers, determination of the effects of coping with stress, social support and perception of spirituality on post traumatic growth

    CANAN KÖMÜRCÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    HemşirelikZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi

    Hemşirelik Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE KUZU

  4. Tez No

    452523

    Kalp krizi karar destek sistemi

    Heart attack decision support system

    İLKNUR BUÇAN KIRKBİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    BiyoistatistikKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BURÇİN KURT

  5. Tez No

    494593

    Diyaliz hastalarında egzersiz yararları/engelleri ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması

    Adaptation of the dialysis patient-perceived exercise benefits and barriers scale into Turkish, a validity and reliability study

    DİLEK TAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    HemşirelikEge Üniversitesi

    İç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ASİYE AKYOL

Geri Dön