XIX. yüzyılda Zir kazasının nüfus defterlerive nüfus yapısı
Population registers and population structure of Zir district in the 19th century
- Tez No: 659384
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Demografi, Tarih, Demography, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 558
Özet
İnsanların bir araya gelmesi nüfusu oluşturur. Nüfusun konusu ise insandır. Bu nedenle nüfus ve demografik yapı konusu, tarihin her döneminde önemini korumuştur. Tarih boyunca pek çok devlet; nüfusu, nüfus yapısını ve nüfus özelliklerini faklı bakış açısı ile kayıt altına almış, veriler toplamış, istatistikler çıkartmıştır. Bunu da bir takım idarî, askerî, malî ve demografik gerekçelerle yerine getirmiştir. Osmanlı Devleti de kuruluş dönemi sonrasında, bilhassa askerî ve malî gerekçelerle, emlak ve arazilerin kaydını (tahririni) ve vergi nüfusunu belirleme gibi işleri titizlikle yürütmüştür. Osmanlı klasik döneminde sayımlar (tahrirler) daha çok askerî ve malî gerekçelerle, hane esası üzerinden yapılmıştır. Bu anlayış, XIX. yüzyılın ilk yarısına kadar devam etmiş; 1830'lardan itibaren artık daha çok askerî amaçlı, sadece erkek nüfusun kaydedildiği nüfus sayımları yapılmıştır. Zaman zaman yapılan bu sayımlarda bütün nüfusun, kadın-erkek birlikte yazılması, ancak XIX. yüzyılın sonlarında gerçekleştirilebilmiştir. Osmanlı devlet adamlarının arazi tahrirlerinde elde ettiği kaydetme, yazma ve tescil etme geleneği ve tecrübesi, XIX. yüzyılda nüfus sayımlarında da kendisini göstermiştir. XIX. yüzyılda nüfus sayımlarının yapılmasında Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması sonrasında yeni bir oluşum aşamasına giren Osmanlı askerî teşkilatın insan kaynağını belirleme düşüncesinin ve dönemin reform anlayışının büyük rolü olmuştur. Osmanlı Devleti'nde ilk nüfus sayımı, yukarıda belirtilen askerî gerekçe ile 1830- 1831 yılında yapılmıştır. 1831 yılında da Dahiliye Nezareti bünyesinde nüfus sonuçlarını değerlendirmek ve nüfus işlerini yürütmek için İstanbul'da Ceride-i Nüfus Nezareti, sancaklarda da Defter Nazırlıkları kurulmuştur. Çalışma alanımız olan Zir Kazası (bazı dönemlerde nahiye), farklı dönemlerdeki isim ve idarî statüsündeki değişiklikler bir tarafa bırakılırsa, Ankara şehrinin daha çok batı istikametindeki; günümüzde bir kısmı Pursaklar, Keçiören, Çankaya, Etimesgut, Sincan, Polatlı, Ayaş, Kahramankazan ilçeleri sınırları içinde kalan yerleşim birimlerini içine alan, merkezi de İstanos olan bir idarî birimdir. Ankara sancağına bağlı Zir kazasının, XIX. yüzyılın ilk yarısındaki nüfus defterlerini ve bu defterlerden elde edilen verilerin değerlendirmesini konu alan bu çalışmanın kaynakları; Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi'nde bulunan, Zir kazasına ait 1252/1836, 1256/1840 ve 1258/1842 tarihli nüfus defterleridir. Bu çalışmada, bu nüfus defterlerin okunması, buralarda yer alan nüfus verilerinin değerlendirmesi, elde edilen verilerin tablolara dönüştürülerek analizi ve en sonda da nüfus defterlerinin tamamının transkripsiyonu yapılmıştır. Böylece, Osmanlı dönemine ait bir arşiv defter kaynağı üzerinden, bir kazanın; idarî, sosyal, kültürel ve demografik yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
gathering of people creates a population. The subject of the population is human. For this reason, the issue of population and demographic structure has maintain its importance in every period of history. Throughout history, many states have recorded the population, population structure and population characteristics from a different point of view, collected data and published statistics. They fulfilled these processes for some administrative, military, financial and demographic reasons. After the establishment period, the Ottoman State meticulously carried out matters such as the registration (tahrir) of real estate and lands and determining the tax population, especially for military and financial reasons. During the classical period of the Ottoman Empire, censuses were made on household basis, mostly for military and financial reasons. This understanding had continued until the first half of the 19th century, from the 1830s, censuses were carried out for military purposes, in which only the male population was recorded. In these censuses made from time to time, it was only at the end of the 19th century that the whole population could be written together with men and women. The tradition and experience of recording, writing and registering that Ottoman statesmen gained in land registrations manifested itself in the census in the 19th century, too. In the 19th century, the idea of determining the human resource of the Ottoman military organization, which entered a new stage of formation after the abolition of Janissary Corps, and the reform understanding of the period, played a major role in the census. The first census in the Ottoman Empire was conducted in 1830-1831 with the military justification mentioned above. Modern population services in Ottoman Empire started after 1831 census and with the foundation of Census Department (Ceride-i Nufus Nezareti) under the Ministry of Interior and Census State units (Defter Nezareti) in other states as well as Ledger Registers were established in sanjaks. Our study area, Zir District (sub-district in some periods), changes in the administrative status in different periods and, aside from the more westerly direction of the city of Ankara; It is an administrative unit, which includes settlements, some of which are within the districts of Pursaklar, Keçiören, Çankaya, Etimesgut, Sincan, Polatlı, Ayaş, Kahramankazan and whose center is Istanos. The sources of this study, which is about the population registers of the Summit District of Ankara Province in the first half of the 19th century and the evaluation of the data obtained from these registers; These are the population registers of Zir District dated 1252/1836, 1256/1840 and 1258/1842 in the Ottoman Archives of the Presidency of State Archives. In this study, the reading of these population registers, the evaluation of the population data contained here the analysis of the obtained data by converting them into tables and finally the transcription of the entire population registers was made. Thus, an attempt was made to reveal the administrative, social, cultural and demographic structure of a district through an archive book source belonging to the Ottoman period.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyıl ortak ceza hukuku dilinin oluşumu: Osmanlı'da Ta'zîrin kalkması
The formation of the common criminal law notion of the XIX. century: The abolishment of Ta'zîr in the ottoman
KÜBRA NUGAY
Doktora
Türkçe
2020
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH KAHRAMAN
- Osmanlı Devletinde Kale-Bend cezası: 5 Numaralı Kale-Bend Defteri-1150-B. 1151
Başlık çevirisi yok
GÜLER BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
TarihGaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İBRAHİM SAVAŞ
- XIX. yüzyıldan XX. yüzyıla Ankara'da göç ve iskân (1856-1918)
Migration and Resettlement in Ankara from the XIXth to XXth Centuries (1856-1918)
YUNUS PUSTU
- XIX. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen bir yazmadaki dini musiki güfteleri
Başlık çevirisi yok
FATİH ÖZNUR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
MüzikMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURİ ÖZCAN