Plant-themed metaphors in Turkish proverbs: A cognitive approach
Türkçe atasözlerindeki bitki temalı metaforlar: Bilişsel bir yaklaşım
- Tez No: 660035
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE YARAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Linguistics, English Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Bitkiler insan hayatında göz ardı edilemeyecek bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, bitkiler insanların soyut kavramları anlamakta en sık yararlandığı somut nesnelerden biridir. Bu çalışma, Türkçe atasözlerinde bitki temalı metaforların nasıl kavramsallaştırıldığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışmada Lakoff ve Johnson'un Bilişsel Metafor Kuramı (1980) temel alınmıştır. Yapılan inceleme sonucunda 2.298 atasözünde bitki-temalı kavram bulunduğu saptanmıştır. Bunlardan AĞAÇ, BAĞ, GÜL, HARMAN ve OT en sık rastlanan kavramlardır. Bu nedenle çözümleme bu kavramlar üzerinde gerçekleştirilmiştir. İlk olarak bu kavramlara ilişkin sosyo-ekonomik ve kültüre özgü gerekçeler araştırılmıştır. Her bir metafor kavramı için yirmi atasözü hedef alanların belirlenmesi amacıyla kullanılmıştır. Bu şekilde bitki kavramı içeren toplam 100 atasözü incelenmiştir. Hedef kavramlardan oluşan rasgele sıralanarak oluşturulan bir liste eşdeğerlendirmeci tarafından kaynak-hedef eşleşmesi açısından incelenmiştir. Miles-Hubermann (1994) güvenirlilik katsayısı ile araştırmacının ve eşdeğerlendirmecinin yanıtlarının uyumluluğu hesaplanmıştır. Bu aşamada, araştırmacı ve eşdeğerlendirmecinin yanıtlarının güvenirliliğini değerlendirmek amacıyla Cohen's Kappa Testi (1960) kullanılmıştır. Bu değerlendirme sonucunda güvenirlik katsayısı 0.73 olarak bulunmuştur. Ayrıca bitki temalı atasözlerinde saptanan metaforlara ilişkin hedef kavramlar oluşturdukları algı açısından olumsuz, olumlu ve tarafsız olacak şekilde sınıflandırılmıştır. Araştırma sonunda bulunan kavramsal metaforlar şunlardır: AĞAÇ İNSANDIR, BAĞ MÜLKTÜR, BAĞ EMEKTİR, BAĞ İSTENDİK SONUÇTUR, BAĞ AİLEDİR, GÜL GÜZELLİKTİR, HARMAN DEĞERLİ VARLIKTIR, HARMAN ZAMANDIR, HARMAN BOLLUKTUR, HARMAN EMEKTİR, OT GÜZELLİKTİR, OT İSTENMEYENDİR. Bu kavramların oluşturdukları algıya göre AĞAÇ yüksek oranda tarafsız, BAĞ tarafsız ya da olumlu, GÜL olumlu, HARMAN tarafsız ya da olumlu ve OT büyük oranda olumlu bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
Plants play an unneglectable role in human-life; therefore, they are among the most used concrete items that the human mind takes advantage of while understanding abstract concepts. The aim is to find out how Turkish people conceptualize plant-themed metaphors in Turkish proverbs. To this end, the Conceptual Metaphor Theory developed by Lakoff & Johnson (1980) was adopted. 2.298 proverbs contain plant-themed concepts. Based on the data, the plant-themed concepts are listed in a Table with their English translations. The most frequent concepts are found to be AĞAÇ (TREE), BAĞ (VINEYARD), GÜL (ROSE), HARMAN (THRESHING), OT (WEED); hence, these concepts were chosen. First, possible socio-economical and culture-specific justifications for the salience of each concept were investigated. For each metaphorical concept, twenty proverbs were used for target domain detection. In total, one hundred proverbs were examined. The proverbs were also analyzed by an interrater. Using the Miles-Hubermann reliability coefficient (1994), the source-target match's reliability was calculated. At this stage, the Cohen's Kappa Test (1960) was employed to analyze the reliability. Kappa values are found to be 0.73. The attributes denoted to each plant-themed concept were classified as negative, positive or neutral. The conceptual metaphors identified through the analysis are as follows: AĞAÇ İNSANDIR (TREE IS HUMAN), BAĞ MÜLKTÜR (VINEYARD IS PROPERTY), BAĞ EMEKTİR (VINEYARD IS WORK), BAĞ İSTENDİK SONUÇTUR (VINEYARD IS FAVORABLE OUTCOME), BAĞ AİLEDİR (VINEYARD IS FAMILY), GÜL GÜZELLİKTİR (ROSE IS BEAUTY), HARMAN DEĞERLİ VARLIKTIR (THRESHING IS VALUABLE POSSESSION), HARMAN ZAMANDIR (THRESHING IS TIME), HARMAN BOLLUKTUR (THRESHING IS ABUNDANCY), HARMAN EMEKTİR (THRESHING IS WORK) , OT GÜZELLİKTİR (WEED IS BEAUTY), OT İSTENMEYENDİR (WEED IS UNWANTED). The attributes classified as follows: AĞAÇ (TREE) is highly neutral, BAĞ (VINEYARD) is neutral or positive, GÜL (ROSE) is positive, HARMAN (THRESHING) is neutral or positive, and OT (WEED) is mostly positive.
Benzer Tezler
- Azerbaycan Türkçesinde bitki adlandırmalarında metaforlar: Dilbilimsel ve göstergebilimsel analiz
Metaphors in plant naming in Azerbaijani Turkish: A linguistic and semiotic analysis
SULTAN ŞENÖDEYİCİ
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT
- Klasik Türk şiirinde savaş aletleri (XV-XVI. yüzyıl divanlarına göre)
War instruments in classical Turkish poetry (in reference to divans of 15th-16th centuries)
ALİ DUMAN
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK
- Sınıf eğitimi anabilim dalı 4. sınıf öğrencilerinin birleştirilmiş sınıf kavramına yönelik metaforları (Gazi Üniversitesi örneği)
Metaphors about for the multigrade class concept by 4th grade students of division of classroom instruction education (Gazi University example)
MERVE YURDAKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiSınıf Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KEMAL KÖKSAL
- Siyer yazıcılığı bağlamında çağdaş Türk romanında Hz. Muhammed tasavvuru
Representation of Prophet Muhammad in contemporary Turkish novels within the context of siyer writing
HANIM BURÇİN SAĞIR
Doktora
Türkçe
2024
DinDokuz Eylül Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENAY ÖZGÜR YILDIZ
- Iğdır Üniversitesi öğrencilerinin ve öğretim elemanlarının öğretim elemanlarına ilişkin metafor algıları
Metaphor perceptions of university students and instructors of Iğdir University about instructors
GÖKHAN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimKafkas ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GENCER ELKILIÇ