Modeling tobacco use behaviors and tobacco control policies of Turkey
Türkiye tütün kullanım davranışları ve tütün kontrol politikalarının modellenmesi
- Tez No: 663581
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEYNEP DİDEM UNUTMAZ DURMUŞOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yöneylem Araştırması Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Teknolojinin hızlı büyümesi ve teknolojik ürünlerin/hizmetlerin sağladığı kolaylıklar insanları, firmaları, ülkeleri, sistemleri vb. eskiye kıyasla birbirine daha fazla bağımlı hale getirmiştir. Yapıların birbirleriyle olan ilişkilerindeki bu artış sistemlerin çoğunun çalışma şeklini etkilemiş ve dinamik karmaşıklığa sebep olmuştur. Karmaşık sistemler sürekli olarak hayatı çevrelediğinden, sistemlerin yapısını anlamak ve analiz etmek zorlu bir süreç haline gelmiştir. Geleneksel yöntemler karmaşık sistemleri çözümlemek için yetersiz kalmıştır. Sonuç olarak, araştırmacıların sistemlerde ortaya çıkan karmaşık davranışları anlamaları için yeni yöntemler geliştirmesi bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu tezin temel amacı bireylerin tütün kullanım davranışlarını daha iyi anlayabilmek için yeni bir hibrit benzetim modeli sunmaktadır. Model, çok aşamalı öğrenme tabanlı bulanık bilişsel haritalama yönteminin etmen tabanlı modelleme yöntemi içerisine entegre ederek her iki yöntemin avantajlarından yaralanmak üzere geliştirilmiştir. Etmen tabalı modelleme temel olarak birey davranışlarını modellemede kullanılırken, bulanık bilişsel haritalama bireylerin karar destek mekanizması olarak kullanılmıştır. Türkiye'nin mevcut tütün kullanım durumunu temsil etmek için sosyodemografik özellikler, tütün kontrol politikaları ve sosyal ağ etkileri çalışmada incelenmiştir. Bunlara ek olarak, tek tip paket politikası ve COVID19 pandemisinin olası etkilerini analiz etmek için senaryo analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu tezin sonuçları, etmen tabanlı modelleme ve çok aşamalı öğrenme temelli bulanık bilişsel haritalamanın birlikte kullanımının birey davranışlarındaki değişimleri ve farklı faktörlerin birbirleriyle ilişkilerinin doğurduğu etkileri gözlemeye yardımcı olabileceği gösterilmiştir. Tez ayrıca modelin tütün kullanım ve kontrolü gibi karmaşık bir gerçek hayat problemi üzerinde uygulamasını sunmuştur. Son olarak, senaryo analizleri gelecek tütün kontrol politikaları oluşturma sürecinde dikkat edilmesi gereken demografik grupları ortaya çıkarmıştır.
Özet (Çeviri)
The rapid growth of the technology and the convenience provided by the technological products/services have connected people, firms, countries, systems and etc. to each other more than before. Increase in the interrelations has inevitably affected the way most of the systems work and caused dynamic complexity. As the complex systems have continuously surrounded the lives, understanding and analyzing the structure of these systems has become a challenging process. Traditional methods have been inadequate to handle this dynamic complexity. As the result, developing new methods has become a growing need for researchers/modelers to understand complex behaviors emerging in the systems. Thereby, the main objective of this thesis is proposing a novel hybrid simulation model to better understand tobacco use behaviors of individuals. The model is developed by embedding the concept of the multi-stage learning based fuzzy cognitive map (FCM) into the agent based model (ABM) in order to benefit from advantageous of each methodology. The ABM is basically used for representing the individual level behaviors while the FCM is used as a decision support mechanism of individuals. In order to represent the current tobacco use status of Turkey, socio-demographic characteristics of individuals, tobacco control policies, and social network effects are examined. In addition, scenario analyses are performed to analyze the potential effects of plain package policy and COVID19 pandemic. The findings of this thesis indicate that the hybrid usage of the ABM and the multi stage learning based FCM help us to observe how individual level behaviors and system state changed under the effects of casual relationships among the critical factors. The thesis also presents how the proposed model can be used for imitating a real complex and dynamic problem such as tobacco use and control. Lastly, the findings of the scenario analyses point out critical demographic groups for future policy making process.
Benzer Tezler
- Sigara bağımlılığında genetik-çevre etkileşiminin araştırılması
Investigation of genetic-environment interaction in smoking addiction
MUAMMER ALBAYRAK
Doktora
Türkçe
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKaradeniz Teknik ÜniversitesiBiyoistatistik ve Tıp Bilişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL TURHAN
- Modeling tobacco control policies: A case study in Turkey
Tütün biraktirma politikalarinin modellenmesi: Türkiye'de bir vaka analizi
PINAR KOCABEY ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGaziantep ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ZEYNEP DİDEM UNUTMAZ DURMUŞOĞLU
- Sigorta şirketlerinin finansal performans analizi
Financial performance analysis of insurance companies
GÖRKEM HANCI
Doktora
Türkçe
2022
Sağlık Kurumları Yönetimiİstanbul Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ HEPŞEN
- WEPP Hillslope modeli ile yüzey akış ve toprak kayıplarının belirlenmesi
Determination runnoff and soil ersion by using WEPP Hillslope model
SANİYE DEMİR
Doktora
Türkçe
2016
ZiraatGaziosmanpaşa ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İRFAN OĞUZ
- İmalat performansının değerlendirilmesi : Türkiye sanayi işletmelerinde bir alan araştırması
Evaluation of manufacturing performance: A field study in Turkish industrial enterprises
ARZU KARAMAN
Doktora
Türkçe
2009
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SITKI GÖZLÜ