Muhammed B. Ömer B. Mubârek El-Himyerî El-Hadrâmî'nin 'Fethu'l-Akfâl Fi Şerh-i Ebniyeti'l-efʻâl (Eş-Şerhu's-Sağîr)' adlı eserinin tahkik ve değerlendirilmesi
Critical edition and evaluation of Muhammed B. Ömer B. Mubârek El-Himyerî El-Hadrâmî'nin 'Fethu'l-Akfâl Fi Şerh-i Ebniyeti'l-efʻâl (Eş-Şerhu's-Sağîr)
- Tez No: 665510
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA ALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 273
Özet
Hicrî I. yüzyılda başlayan Arapça dilbilgisi çalışmaları yaklaşık iki yüzyıl boyunca nahiv ilmi adı altında ele alınmıştır. Hicri III. yüzyıla gelindiğinde ise dil kuralları, sarf ve nahiv olmak üzere iki ayrı ihtisas alanı haline gelmiş ve bu tarihten itibaren sarf ilmini konu edinen çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Arap dilbilgisi âlimlerinden İbn Mâlik mezkûr dönemde 114 beyitten oluşan Lâmiyyetu'l-efʻâl adını verdiği bir sarf kitabı yazmıştır. Lâmiyyetu'l-efʻâl'e çok sayıda âlim tarafından şerh yazılmıştır. Müellifimiz Muhammed b. Ömer b. Mubârek el-Himyerî el-Hadramî de Lâmiyyetu'l-efʻâl'e, Fethu'l-akfâl ve hallu'l-işkâl bi şerh-i Lâmiyyeti'l-efʻâl (eş-Şerhu'l-kebîr) adını verdiği bir şerh yazmıştır. Akabinde Bahrak lakabıyla tanınan müellif eş-Şerhu'l-kebîr'i sadeleştirmiş ve Fethu'l-akfâl fi şerh-i Ebniyeti'l-efʻâl (eş-Şerhu's-sağîr) adı ile eserini yeniden kaleme almıştır. Bahrak'ın sarf ilmi literatürüne kazandırmış olduğu kıymetli eserlerden birisi olan Fethu'l-akfâl fi şerh-i Ebniyeti'l-efʻâl (eş-Şerhu's-sağîr) adlı eser tezimizin konusunu teşkil etmektedir. Eser giriş, beş bab, yedi fasıl ve son bölümden meydana gelmektedir. Eserin giriş kısmında besmele, hamdele, salveleye ilaveten eserin şerh sebebi ile sarf ilminin önemine işaret eden ifadeler yer almaktadır. Birinci bab mücerred fiil yapılarını ve çekimlerini, ikinci bab mezîd fiil yapılarını, muzari fiil yapılarını, naibi fâili, emir fiil yapılarını ve çekimlerini, üçüncü bab ism-i fâil ve ism-i mefûl yapılarını, dördüncü bab sülâsi ve mezîd masdar yapılarını, ism-i merre ve ism-i heyʻeti, beşinci bab mimli masdar yapılarını, çokluğa delalet eden yer isimlerini ve ism-i alet yapılarını içermektedir. Bahrak, Tâhirî hanedanlığının Yemen'i yönettiği dönemde bu ülkede yaşamıştır. Hadramut bölgesinde dönemin önde gelen âlimlerinden dil, edebiyat, tefsir, hadis, fıkıh, kelâm, tasavvuf dersleri almıştır. Eğitimini tamamlamasının akabinde Şihr şehri kadılığı başta olmak üzere önemli görevler ifa etmiştir. Yaşamının son döneminde Hindistan'a göç etmiş ve orada vefat etmiştir. Müellifin kırkın üzerinde eser yazdığı birçok kaynakta zikredilmektedir. Ancak kitaplarının yarıdan fazlası günümüze ulaşmış, bu kitaplardan temin edilenler hakkında bilgi verilmiştir. Bahrak'ın genel olarak yeni bir eser yazmak yerine zamanın önde gelen âlimlerin eserlerine şerh yazdığı ya da eserleri ihtisar ettiği gözlemlenmiştir. Bu tahkik çalışmasında temin edilen dokuz nüsha incelenerek birincisi mukabele görmüş asıl nüsha olmak üzere toplam üç nüsha kullanılmıştır. Tahkik metni mukabele görmüş asıl nüsha üzerinden gidilerek oluşturulmuş, diğer iki nüshada yer alan farklılıkların tamamı dipnotta gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
Arabic grammar studies that started in the first Hijri century had been reviewed under the name of“Science of Nahiv”for about two centuries. In the third Hijri century, the language rules divided into two separate expertise fields as“Syntax”and“Morphology”, and from this date large number of studies that reviews the discipline of Sarf has been written. Ibn Malik, one of the Arabic grammar scholars, wrote a consumable book called Lâmiyyetu'l-eflâl consisting of 114 couplets in the aforementioned period. Our author, Muhammed b. Omar b. Mubârek el-Himyerî el-Hadramî also wrote a commentary on Lâmiyyetu'l-efʻâl, which he named Fethu'l-akfâl ve hallu'l-işkâl bi serh-i Lâmiyyeti'l-efʻâl (es-Serhu'l-kebîr). Subsequently, the author known as Bahrak, simplified the author es-Serhu'l-kebîr and rewrote his work with the name of Fethu'l-akfâl fi serh-i Ebniyeti'l-efʻâl (es-Serhu's-sagir). The work named Fethu'l-akfâl fi serh-i Ebniyeti'l-efʻâl (es-Serhu's-sağîr), which is one of the valuable works that Bahrak has contributed to the scientific literature, is the subject of our thesis. The work consists of introduction, five babs, seven chapters and the last episode. In the introduction part of the work, in addition to basmala, hamdele and salvele there are expressions that indicate the importance of the science of morphology of the work. The first bab abbreviated verb structures and conjugations, the second bab mezîd verb structures, the naib verb structures, the naibi agency, the imperative verb structures and conjugations, the third bab ism-i fâil and the ism-i mefûl structures, the fourth bab mâsi and the mâdîd masdar structures, ism- i merre and ism-i delegation include the fifth column master structures, place names indicating the multitude, and the names of the instruments. Bahrak lived in this country when the Tahirid dynasty ruled Yemen. He took language, literature, tafsir, hadith, fiqh, kalam and mysticism lessons from the leading scholars of the period in the Hadramut region. After completing his education, he performed important duties, especially being in the city of Shihr. He immigrated to India in the last period of his life and died there. It is mentioned in many sources that the author wrote over forty works. However, more than half of his books have survived to the present day, and information has been given about those obtained from these books. It has been observed that Bahrak generally wrote commentary on the works of prominent scholars of the time or summarized the works instead of writing a new work. Nine copies provided in this critical edition were examined and a total of three copies were used, the first being the corresponding original copy. The critical edition of the investigation has been created by going through the original copy that has been compared, and all the differences in the other two copies are shown in the footnote.
Benzer Tezler
- Fâid b. Mübârek el-Ebyârî'nin Şerhu'l-Âcurrûmiyye adlı eserinin değerlendirme ve tahkîki
Evaluation and analysis of Fâid b. Mübârek el-Ebyârî's work named Şerhu'l-Âcurrûmiyye
OMAR MUHAMMEDSADIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELİM TEKİN
- İbn Sînâ sonrası İslam felsefesinde cisim teorisi: Hikmetü'l-'Ayn ve şerhleri çerçevesinde
The theory of body in Islamic philosophy after Ibn Sīnā: In the context of Hikmat al-'Ayn and its commentaries
MEHMET SAMİ BAGA
Doktora
Türkçe
2018
Felsefeİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER MAHİR ALPER
- Necmuddin Ömer b. Muhammed en-Nesefi'nin et-Teysir fi't-Tefsir isimli eserinin edisyon kritiği ve tahlili (Ali İmran suresi)
The Re-evaluation and Critical Edition of the Necmuddin Ömer b. Muhammed en-Nesefi et-Teysir fi-t-Tefsir (Al-i İmran surah)
AHMET BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA TEMİMİ
- Tâcüşşerîa Ömer b. Ahmed'in Nihâyetü'l-Kifâye'sinin Yeminler ve Vakıf arasındaki bölümleri (Tahkik ve değerlendirme)
Nihâya al-Kifâya li-al-Dirâya al-Hidâya by Tâj al-Sharia Omar b. Ahmad al-Mahbûbî of the subjects between the chapter Aymân and Vaqf sections (The edition and critique)
MUHAMMED ENES NAHHAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBartın ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET ABDÜLMECİT KARAASLAN
- İlk Siyer ve Magazi müelliflerinden Muhammed b. Ömer b. Vakıd el-Vakıdi, (H.130-207/M.747-823), hayatı, eserleri, tarihçiliği ve etkileri
From early reports of the 'Sırah' and 'Maghazi' Muhammed b. Umar b. Waqıdi's (130/747-207/823) life and books and historigraphy and effects
KASIM ŞULUL
Doktora
Türkçe
1996
DinUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ALGÜL