Ali b. Ahmed Mehâimî'nin hayatı, eserleri ve tasavvufi görüşleri
The Life, works and sufi views of Ali b. Ahmed Mehâimî
- Tez No: 666961
- Danışmanlar: PROF. DR. KADİR ÖZKÖSE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 633
Özet
Mutasavvıf, müfessir ve hukukçu bir yazar olan Ali b. Ahmed Mehâimî (ö. 835/1432), yaşadığı dönemde Hindistan'da Ekberi tasavvuf düşüncesinin önemli bir temsilcisi olmuştur. Ali Mehâimî, yazdığı eserleriyle ve Mumbai, Mahim'de dergahındaki irşat faaliyetleriyle Ekberi geleneğin Hindistan'da yayılmasında katkısı olmasına rağmen Türkiye'de çok tanınmayan bir mutasavvıftır. Mehâimî, baba tarafından Kureyş kabilesinden Arap kökenli olup tüm kitaplarını Arapça yazmıştır.“Hak ile huzur halindeyken mânevî halleri yaşayarak tefsirimi yazmak nasip oldu”diye özetlediği tasavvufi bakış açısıyla“Tefsîrü'l-Mehâimî”adlı Kur'an tefsirini yazmıştır. Onun tefsiri, Hindistan'da Arapça yazılan ilk tasavvufi tefsirdir. Ali Mehâimî, metafizik tasavvufun kurucusu İbnü'l-Arabi'nin (ö. 638/1240) Fusûsu'l-hikem'ine şerh yazmıştır. Bundan sonra Mehâimî yine konusu Fusûsu'l-hikem olan üç farklı esere daha şerh yazmıştır. Bu üç eserden birisi İbnü'l-Arabi'nin Fusûs'una, tasavvufta halifesi olan Sadreddîn-i Konevî'nin (ö. 673/1274) mukaddime niteliğindeki en-Nusûs'udur. Mehâimî'nin ikinci eseri Konevî'nin müridi Fahreddîn-i Irâkî'nin (ö. 688/1289) Lemaât'ı üzerinedir. Bu kitap Fusûs'un ilâhî aşk metafiziği yönünden yorumudur. Mehâimî'nin Fusûs konulu diğer eseri, Câm-ı Cihannümâ adlı kitap üzerinedir. Bu kitabın yazarı ikinci İbnü'l-Arabi olarak tanınan Şirin-i Mağribî'dir (ö. 809/1407). Bu kitaplarıyla Ali Mehâimî Hindistan tasavvuf tarihinde Ekberi ekol şârihi olarak ön plana çıkmaktadır. Ali Mehâimî, İbnü'l-Arabi'nin görüşlerine karşı eleştiri niteliğinde yazılan reddiyelere cevap veren kitaplarında onu savunmak için kendi anlayışına göre yeni bir metot geliştirmiştir. Ebu Hamid el-Gazzâlî (ö. 505/1111), Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1209) gibi âlimlerin görüşleriyle İbnü'l-Arabi'yi savunma metodunu kullanmıştır. Ayrıca bir başka eleştiri konusu olan Hint mistisizminin İslam tasavvufunu etkilediğine dair iddialara ait olumlu veya olumsuz verilerin Mehâimî'nin kitaplarında bulunup bulunmadığı da araştırılmıştır. Zihinsel donanımdan ibaret olan entelektüel bakış açısıyla sûfînin mânevî donanımının birleştirildiği metafizik konulu tasavvufî eserlere şerh yazmıştır. Bunun yanı sıra Mehâimî, tasavvuf dönemi klasik eserlerinden kitaplarına alıntı yapmıştır. Ayrıca Sühreverdiyye tarikatı ile mânevî bağı olan Mehâimî, Hindistan'da o dönemde en çok okunan eserlerden birisi olan Ömer es-Sühreverdî'nin (ö. 632/1234) Avârifü'l-ma`ârif'ine de bir şerh yazmıştır. Böylece Mehâimî, tasavvuf tarihinin genelini kapsayan konularla vahdet-i vücûd öğretisinin temelini oluşturan kavram ve konuları eserlerinde birleştirmiştir. Bazı tarihi kaynaklara ve menkabeye dayanan Ali Mehâimî'nin Üveysîlik bağının kaynaklarına ulaşılmıştır. Farklı ülkelerden toplanılan Mehâimî'nin el yazma kitaplarının verileri günümüz insanının bilgisine sunulmuştur. Orta Çağ Hindistan'ında tarikatların doğuşu ve yayılması incelenmiştir. Mehâimî'nin Yemen'deki tarikatlarla ilişkisi nedeniyle onu etkileyen Yemen tarikatlarının Hindistan bağı ve Mehâimî dönemine kadar tarihte Hindistan'a seyahat eden sûfîler araştırılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışmayla Ali Mehâimî'nin hayatı, eserleri, tasavvufi yönü, tasavvufî bilgi ve varlık anlayışı, seyr ü sülûk metodu konuları kendi eserleri üzerinden incelenip değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Ali Ibn Ahmad al-Mehâimî (d. 835/1432), an Islamic jurist and Tafsir and sufi writer, has become an important representative of the Akbari sufi thought in India during his lifetime. He contributed to the spread of the Akbari tradition in India by writing books and by giving sufism lectures to Muslims in his dargah in Mahim, Mumbai. Despite all that, he is a sufficiently unknown sufi today in Turkey. He was origin of Arab and was from the Quraysh tribe. He wrote all of his books in Arabic. Ali Mehâimî wrote an interpretation of the Qur'an named“Tafsir al-Mehâimî”with a sufi perspective, which he summarized as“It has been a divine gift to write my interpretation by experiencing spiritual states inspired while manifestation moments with the Haq”. His sufi commentary is the first Qur'an interpretation written in Arabic in India. Ali Mehâimî wrote a commentary on Fusûs al-Hikam of Ibn al-Arabi (d. 638/1240), the founder of metaphysical sufism. Mehâimî wrote commentaries on three different books, which are on the subjects of Fusûs al-Hikam. One of them is the al-Nusûs of Sadr al-Din al-Qunawî (d. 673/1274) who was Ibn al-Arabi's most important successor of his doctrine. The second book of Mehâimî is on the Lama`ât of Fakhr al-Din al-Irâqî (d. 688/1289), a disciple of al-Qunawî. This book is an interpretation of Fusûs in terms of divine love metaphysics. Mehâimî's other book on the Fusus is a commentary on Risâla-yi Djâm-i Djahân-Nomâ by Shirin Maghribî (d. 809/1407), known as the second Ibn al-Arabi. Mehâimî stands out as the commentator of the Akbari school in the history of Indian Islamic Sufism. Ali Mehâimî developed a new method according to his own understanding to defend Ibn al-Arabi in his books, which responded to the refusals written to his views. The method of defending Ibn al-Arabi was used with the views of scholars. In addition, it was investigated whether there are any data about the claims that Indian mysticism affected Islamic sufism in Mehâimî's books. Mehâimî quoted his books from classical Sufism books. In addition, Mehâimî wrote an annotation to the Awârif al-Ma`ârif of al-Suhrawardî (d. 632/1234), one of the most read works in India at that time. Thus, Mehâimî combined the concepts and subjects that constitute the basis of the doctrine of wahdat al-wudjud with the subjects that cover the general history of Sufism. The sources of Ali Mehâimî's Uwaysiyya have been reached. The data of Mehâimî's manuscripts collected from different countries were presented to today's people. The birth and spread of tariqas in medieval India have been studied. Due to the relationship of Mehâimî with the tariqas in Yemen and the Sufis who traveled to India in history were investigated. As a result, with this study, Ali Mehâimî's life, books, sûfî aspect and his views of Sufism, mystical knowledge and understanding of existence in Sufism, sûfî education method (sayr u sulûk) are examined and evaluated through his own books.
Benzer Tezler
- Muslihiddin Mustafa b. Şaban Sürûrî'nin Şerhu Merâhi'l-Ervâh adlı eserinin edisyon kritiği
An edition critique of Muslihiddin Mustafa b. Shaban Sururi's work named Sharhu Marahi'l-Arwah
ALİ BAĞCI
Yüksek Lisans
Arapça
2015
DilbilimYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NAJMADDİN ALİSSA
- Ebü'l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî el-Vâhidî'nin hayatı ve 'el-Vecîz fi Tefsîri'l-Kitab'il-'Azîz' isimli tefsirinin metodu
The life of Ebu'l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî el-Vâhidî and his method in the tafsir named el-Vecîz fî Tefsîr-i Kitabi'l-Azîz
İSMAİL LEZGİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinDüzce ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL KARAGÖZ
- لطيف الرّمز والإشارة إلى خَبَايَا زَوَايَا حُسْنِ العبارة
Latifu'r-ramzi ve'l işârâti ila habâyâ zevâyâ husnu'l-işârâ / Gentleness of symbolization and insinuation to the hidden angels of well-spoken phase
AHMED CEVAD
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MOHAMMAD NADER ALI
- Muhammed b. Ali b. Hilâl ve el-İsbâh ala Merâhi'l-Ervâh adlı eserinin edisyon kritiği
Muhammad b. Ali b. Hilal and Editional Critique of His Work Named al-Isbah ala Marah al-Arwah
RIFAT IŞIK
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP DİKİCİ
- Understanding a sixteenth-century Ottoman scholar-bureaucrat: Ali̇ b. Bali̇ (1527-1584) and his biographical dictionary al-ʻİqd al-Manzum fi̇ Dhi̇kr Afazil al-Rum
Bir 16. yüzyıl Osmanlı alim-bürokratını anlamak: Ali b. Bali (1527-1584) ve biyografi sözlüğü el-ʻİkdü'l-Manzûm fî Zikri Efâzi'r-Rûm
GÜRZAT KAMİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Tarihİstanbul Şehir ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ATÇIL