Türkiye Türkçesi ağızlarında o>u, u>o değişimleri
Turkey Turkish dialects o>u, u>o changes
- Tez No: 668205
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATİH ÖZEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 491
Özet
Dilde hiçbir değişim nedensiz değildir. Ses değişimlerinin fonetik çevreye bağlı ve fonetik çevreye bağlı olmayan birçok nedeni bulunmaktadır. Dünya dillerinde O>U, U>O değişimlerinin nedenlerini ortaya koymak için laboratuvar ortamında birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda ünlü değişimlerini ele alan bazı ünlü değişim modelleri geliştirilmiştir. Dünya dillerinde O>U, U>O değişimlerinin iki nedeni bulunmaktadır:“Sosyal ağ etkisi”ve“ünlü değişim modelleri”. Dilde sosyal ağ etkisi O>U, U>O değişimlerinin fonetik çevreye bağlı olmadan geliştiğini savunurken ünlü değişim modelleri O>U, U>O değişimlerinin fonetik çevreye bağlı geliştiğini ifade etmektedir. Türkçede O>U, U>O değişimlerinin de iki nedeni bulunmaktadır: Fonetik çevreye bağlı O>U, U>O değişimleri, fonetik çevreye bağlı olmayan O>U, U>O değişimleri. Türkçede fonetik çevreye bağlı olmayan O>U, U>O değişimleri, Türkçenin ünlü yapısına bağlı olarak oluştuğu için karakteristik bir özellik göstermektedir. Bu nedenle de kelimelerin ya /O/' lu ya da /U/' lu tek kullanımı görülmektedir. Fonetik çevreye bağlı O>U değişimlerinde ünsüzler önemli bir rol oynar. Türkçede bazı ünsüzler boğumlanırken ses yolunu daraltmaktadır. Fonetik çevreye bağlı U>O değişimlerinde ise geniş ünlülerin etkisi olduğu görülmektedir. Ünlü değişim modellerinde ünlülerin oluşum çizgileri /a, e/ sesleri, bazen /u, ü/ seslerini kendi boğumlanma yerlerine çeker. Fonetik çevreye bağlı olmayan değişimlerde kelimelerin ikili kullanıma sahip olduğu görülür.
Özet (Çeviri)
No change in language is without cause. There are many reasons for sound changes that are not related to either the phonetic environment or the phonetic environment. Many studies have been conducted in the laboratory environment to reveal the reasons for O>U, U>O changes in world languages. As a result of these studies, some vowel change models dealing with vowel changes have been developed. There are two reasons for O> U, U> O changes in world languages:“Social network effect”and“vowel change models”. While the social network effect in language defends that O> U, U> O changes develop independently of the phonetic environment, vowel change models express that O> U, U> O changes develop depending on the phonetic environment. There are two reasons for the O> U, U> O changes in Turkish: O> U, U> O changes due to the phonetic environment, O> U, U> O changes that do not depend on the phonetic environment. O> U, U> O changes that do not depend on the phonetic environment in Turkish show a characteristic feature because they occur depending on the vowel structure of Turkish. For this reason, the only use of words with either / O / or / U / is seen. Consonants play an important role in O> U changes due to the phonetic environment. While some consonants are choked in Turkish, they articulation the vocal path. It is seen that large vowels have an effect on U> O changes due to the phonetic environment. In vowel change patterns, the formation lines of vowels / a, e / sounds sometimes attract the / u, ü / sounds to their place of articulation. It is seen that words have dual usage in changes that do not depend on the phonetic environment.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesi ağızlarında ikincil uzun ünlüler
Secondary long vowels in Turkey Turkish dialects
EZGİ ARAL
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BURAN
- Türkiye Türkçesi ağızlarında kalıplaşmış dil birimleri
The formulaic language units in Turkey Turkish dialects
CEYHUN SARI
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAR
- Türkiye Türkçesi ağızlarında bağlaçlar
Conjuctions in dialects of Turkey Turkish
SERDAR YAVUZ
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. NADİR İLHAN
- Türkiye Türkçesi ağızlarında seslenme sözleri
Adressing words in Turkey dialects
MERVE DEMİRBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN BOZ
- Türkiye Türkçesi ağızlarında tıp terimleri
Medical terms in the Turkey Turkish dialects
SEYFETTİN ÖZDEMİREL
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET BÜYÜKAKKAŞ