Obsesif-kompulsif belirtileri azaltmada birleştirilmiş bilişsel yanlılık değişimlemeye yönelik müdahalenin etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of combined cognitive bias modification on obsessive compulsive symptoms
- Tez No: 669802
- Danışmanlar: PROF. DR. ORÇUN YORULMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 297
Özet
Bilişsel Yanlılık Değişimleme (BYD), bir dizi uyaranın psikopatoloji ile ilişkili bilişsel yanlılıklar üzerinde bir değişim sağlamak amacı ile kullanıldığı paradigmaları içeren deneysel bir yöntemdir. BYD, diğer pek çok psikopatolojide olduğu gibi Obsesif Kompulsif Bozuklukta (OKB) da etkili bir yaklaşım olarak gündeme gelmektedir. Ancak, bugüne kadar yapılan çalışmalarda yanlılıkların sadece birine odaklanıldığı görülmektedir. OKB'nin bilişsel modellerinde bütün yanlılıkların bozukluğun ortaya çıkması ve sürdürülmesinde bir süreklilik arz ettiğine ve bütüncül değerlendirilmesi gerekliliğine dair yaygın görüş göz önünde bulundurulduğunda, her iki yanlılığı da hedef alan bir müdahaleden elde edilecek sonuçların daha kapsayıcı, geçerli ve olumlu olacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, yüksek düzeyde OKB belirtileri gösteren yetişkinlerde hem dikkat hem de yorumlama yanlılığına müdahaleyi içeren İnternet Temelli Birleştirilmiş Bilişsel Yanlılık Değişimi (iBBYD) uygulamasının OKB belirtileri, obsesif inançlar, dikkat ve yorumlama yanlılıkları, kaygı, depresyon, stres ve duygudurum üzerinde etkililiğini incelemektir. Araştırmanın örneklemi, yüksek şiddette OKB belirtileri rapor eden, yaşları 18 ile 40 arasında değişen (Ort. = 26.5, SS = 5.93) toplam 82 yetişkin katılımcıdan (65 kadın, 17 erkek) oluşmaktadır. Katılımcılar, iBBYD, sadece dikkat yanlılığı değişimini içeren müdahale (iBYD-D), sadece yorumlama yanlılığı değişimini içeren müdahale (iBYD-Y) ve bekleme listesi kontrol grubu (KG) koşullarından birine seçkisiz olarak atanmıştır. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, DSM-5 Birinci Düzey Kesitsel Belirti Ölçeği-Erişkin Formu, Padua Envanteri-Washington Eyalet Üniversitesi Gözden Geçirilmiş Formu, Obsesif İnançlar Anketi-44, Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği-21 ve Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği kullanılmıştır. Ayrıca katılımcıların dikkat yanlılıklarını değerlendirmek için standart nokta izleme görevi ve yorumlama yanlılıklarını değerlendirmek için senaryoları tanıma görevi gibi deneysel görevler kullanılarak davranışsal ölçümler de alınmıştır. Veri toplama araçları katılımcılara müdahale öncesinde, müdahale sonrasında ve müdahaleden 1 ay sonra uygulanmıştır. Davranışsal ölçümler ise yalnızca müdahale öncesinde ve müdahale sonrasında alınmıştır. Elde edilen veriler, 4 x 3 son faktörde tekrar ölçümlü karışık desen ANOVA ile analiz edilmiştir. Davranışsal ölçümlerden elde edilen veriler ise, 4 x 2 son faktörde tekrar ölçümlü karışık desen ANOVA ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçları, iBBYD'nin OKB belirtilerini, obsesif inançları ve yorumlama yanlılıklarını azaltmada etkili olduğunu göstermiştir. OKB belirtileri ve obsesif inançlarda elde edilen değişim izlem ölçümlerinde de korunmuştur. iBBYD'nin dikkat yanlılığı, depresyon ve negatif duyguları azaltma, pozitif duyguları arttırma açısından beklenen etkisi görülmemiş; kaygı ve stres söz konusu olduğunda ise bu etki yalnızca izlem ölçümlerinde ortaya çıkmıştır. Obsesif inançları ve yorumlama yanlılıklarını azaltmada ise iBBYD'nin iBYD-D'den daha etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca yorumlama yanlılıklarını azaltmada iBBYD'nin, KG'den de anlamlı bir şekilde farklılaştığı söylenebilir. Ek olarak, uyarlanmış tedavi amacı analizi sonucunda söz konusu bulguların büyük ölçüde korunduğu görülmüştür. Bulgular ve araştırmanın sınırlılıkları, ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve gelecek araştırmalara ve klinik uygulamalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Cognitive Bias Modification (CBM) is a cognitive intervention that experimentally modifies cognitive biases by using a series of disorder-related stimuli designed to manipulate cognitive process relevant to psychopathology. CBM is also a promising treatment for Obsessive Compulsive Disorder (OCD). However, previous studies have not systematically examined the combination of CBM for attention and interpretation, or the credibility and acceptability of this type of protocol. In the light of the fact that attentional and interpretation biases both play important roles in the development and maintenance of obsessions and compulsions, the combined protocol of CBM intervention is assumed to produce enhanced positive effects on OCD symptoms. In this regard, the aim of the study is to examine the effectiveness of the Internet-Delivered Combined Cognitive Bias Modification (iCBM-C) on OCD symptoms, obsessive beliefs, attentional and interpretation biases, anxiety, depression, stress and mood in non-clinical sample of individuals high in OCD symptoms. The sample of this study consists of 82 participants (65 females, 17 males) between the ages of 18-40 (M= 26.5, SD = 5.93) who reported high levels of OCD symptoms. Participants were randomly assigned to the iCBM-C (the combined iCBM-I and iCBM-A interventions), iCBM-I (CBM intervention for interpretation only), iCBM-A (CBM intervention for attention only), and wait-list control (WLC). Among instruments for data collection, Personal Information Form, DSM-5 Self-Rated Level 1 Cross-Cutting Symptom Scale-Adult Version, Padua Inventory–Washington State University Revision, Obsessive Beliefs Questionnaire-44, Depression Anxiety Stress Scale-21, and Positive and Negative Affect Schedule were used. In addition, behavioral assessments were also taken using experimental tasks such as the dot-probe task to evaluate attentional bias and the recognition scenarios task to evaluate interpretation bias. Instrument tools were administered to the participants before, after the intervention and one month later; whereas, behavioral assessments were taken before and after the intervention only. The data obtained were analyzed by 4x3 mixed ANOVA. The data obtained from behavioral measurements were analyzed by 4x2 mixed ANOVA. In the results of the study, it was found that iCBM-C was effective in reducing OCD symptoms, obsessive beliefs and interpretation bias. The change obtained in OCD symptoms and obsessive beliefs were also preserved in follow-up measurements. However, the expected effect of iCBM-C was not seen in terms of reducing attentional bias, depression and negative emotions and increasing positive emotions; in terms of anxiety and stress, this effect was observed only in follow-up assessments. In general, iCBM-C was found to be more effective than iCBM-A in reducing obsessive beliefs and interpretation biases. Moreover, iCBM-C group differed significantly from WLC in reducing interpretation bias. In addition, the result of the Modified Intention to Treat analysis revealed similar findings. Findings and limitations of the study were dicussed in light of relevant literature and future directions for research and clinical practice were recommended.
Benzer Tezler
- Ergenlerde obsesif kompulsif belirtileri azaltmaya yönelik BDT temelli psikoeğitim uygulamasının geliştirilmesi ve etkililiğinin incelenmesi: Bir karma yöntem çalışması
Development and investigation of the effectiveness of psychoeducation practice based on CBT to reduce obsessive compulsive symptoms in adolescents: A mixed methods study
MUSTAFA KERİM ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL SEÇER
- Sosyal anksiyete bozukluğu belirti düzeyi yüksek ve düşük olan bireylerin çeşitli psikolojik değişkenler ve bilişsel yanlılıklar açısından karşılaştırılması: Bir bilgece farkındalık temelli psikoeğitim programı önerisi
The comparison of individuals with high social anxiety disorder symptoms with individuals with low social anxiety disorder symptoms in terms of psychological variables and cognitive biases: proposal for a mindfulness based psychoeducation program
DİLAY ELDOĞAN
- Obsesif kompulsif bozukluk için bilişsel davranışçı yaklaşıma dayanan internet destekli bir kendine yardım programı geliştirme ve etkililiğini araştırma
Developing of an internet supported self-help program based on cognitive behavioral approach for obsessive-compulsive disorder and evaluation of its effectiveness
EZGİ GÖCEK YORULMAZ
Doktora
Türkçe
2020
PsikolojiEge ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP TEKİNSAV SÜTCÜ
- Obsesif kompulsif tanılı hastalarda yürütücü işlevlerin, intihar riski ve hastalık şiddeti ile ilişkisi
The relationship between executive functions and suicide risk, disease severity in obsessive compulsive patients
ASLI KAYACAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEDİNE YAZICI GÜLEÇ
- Fonksiyonel gastrointestinal hastalığı olan ergenlerde somatizasyon şiddeti, psikiyatrik komorbidite ve yaşam kalitesinin incelenmesi
Investigation of somatization severity, psychiatric comorbidity and quality of life in adolescents with functional gastrointestinal disorders
ÖZLEM ARDIÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER KARDAŞ