İran'ın ulus-devlet inşa sürecinde kimlik politikası: Güney Azerbaycan uygulamalı örneği
The idendity policy of İran in the nation-state building process: Applied case of South Azerbaijan
- Tez No: 670135
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET SEYFETTİN EROL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 369
Özet
Ulus-devlet inşa sürecinde kimlik olgusu ve bu eksende ortaya çıkan Güney Azerbaycan meselesi İran'da farklı iktidarlar döneminde daima dikkat merkezinde olmuş ve soruna yönelik sınırlayıcı nitelikte stratejiler geliştirilmiştir. İran'ın bu mesele çerçevesinde böyle tutum benimsemesinin ve Güney Azerbaycan konusunda tedirgin olmasının arkasında saklı kalan neden“Azerbaycancılık”ideolojisinden kaynaklanmaktadır. Şöyle ki, İran tarafı bu sorunun kaynağını Azerbaycan devletinin adında görmeye başlamış ve bunu farklı zaman dilimlerinde de dile getirmekten çekinmemiştir. Mehmet Emin Rasulzade tarafından Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti (ADC) ilan olunduğu zamanlarda bile İran, Azerbaycan adında kurulan devleti tanımayacağını belirtmiş, Azerbaycan'ın İran'daki güney kısmı kapsadığını ve böyle isimli bir devletin kuzeyde de yaratılmasını kabul etmeyeceklerini söylemiştir. Eski zamanlardan itibaren Azerbaycan adını taşıyan bir devletin varlığını kabullenmek istemeyen İran, günümüzde de bunu farklı iddialar üzerinden empoze etmeye çalışmaktadır. Bu doğrultuda, Azerbaycancılık ideolojisinin Türklüğe dayanmadığı, Güney Azerbaycan Türklerini Azeriler adlandırmakla onların Türkleşmiş İranlılar olduğu düşüncesini yaygınlaştırmaktadır. İran'ın ulus-devlet inşa sürecindeki kimlik politikası ve bunun uygulamalı örneği gibi Güney Azerbaycan meselesini konu edinen bu tez çalışmasına üç eksende sınırlamalar getirilmiştir. Bunlardan ilki mekansal sınırlamadır. Kimlik meselesi hem iç, hem de dış güvenlik stratejilerinin benimsenmesi açısından büyük önem arz ettiğinden konunun derinlemesine incelenmesi adına, mekan olarak daha çok etnik grupların ikamet ettikleri yerler ele alınmıştır. Ancak araştırmaya tabi tutulan olgu, kimlik faktörü olduğundan İran içindeki etnik/dini gruplarla bağları olduğu için İran'a yakın bölgeler ve onların konuya yönelik tutumuna da sorunun daha iyi anlaşılması adına yer verilmiştir. İkinci sınırlama, İran kapalı bir kutuya benzer ülke olduğundan kaynaklara erişilmesinin zorluğu açısından veri toplanmasına ilişkin ortaya çıkmıştır. Genel olarak, uluslararası ilişkiler alanında araştırma yapılırken objektif yaklaşımın sağlanması adına ilk başvurulması gereken kaynakların birincil kaynaklar olması gerekmektedir. Ancak, araştırmaya tabi tutulan ülkeye bakıldığında İran öyle kapalı bir ülkedir ki, bu ülkedeki birincil kaynaklara gizlilik gerekçesiyle ulaşılması zordur. Bu çerçevede, tez çalışmasında gerekli bilgilere ulaşılması için ilk önce Fars dili öğrenilerek birincil kaynaklara ulaşım sağlanmış; Bunun yanı sıra bölgede ikamet eden ve akademik çalışmalar yapanlarla iletişime geçilmiş ve aynı zamanda Azerbaycan Bilimler Akademisi'nde faaliyet gösteren Güney Azerbaycan departmanında bulunan kaynaklardan yararlanarak konuya ilişkin bilgi elde edilmeye çalışılmıştır. Üçüncüsü ise zaman kıstasıyla alakadardır. Bu eksende, tez çalışmasında derinlemesine analizler yapılması ve geleceğe yönelik çözüm senaryolarının oluşturulması adına ilk önce tarihsel çerçevede farklı iktidarlar döneminde uygulanan kimlik politikasına değinilmiş, daha sonra etnik zeminli sorunlara, İran'daki Türk kimliğinin günümüzde nasıl algılandığına, buna yönelik İran'ın geliştirdiği Güney Azerbaycan stratejisine ve Güney Azerbaycan merkezli oluşturulan Azerbaycan politikasına, ulusal birlik için mücadele veren siyasi parti, gruplaşma ve hareketlerin faaliyetine bakılmıştır. Farklı dil, din, tarihi ve kültürel özelliklere sahip olan ve çeşitli etnik gruplara ev sahipliği eden İran azınlıklara yönelik dönemsel olarak farklı politik strateji uygulamıştır. Ancak, Türklerin azınlık kategorisine indirgenmeyecek kadar çoğunluğu oluşturduğu da bir gerçektir. Bu nedenle, İran ulus-devlet inşa sürecinde güvenlik çıkarlarını gözönüne alarak ulusal kimlik stratejisi uygulamaya çalışmış ve bu da rejim tarafından Güney Azerbaycan Türklerinin zaman zaman baskıya maruz kalmasına neden olmuştur. Bu nedenle, tez çalışmasında bu olgu üzerine daha çok odaklanılmış ve sorunun arkasında saklı kalan asıl nedenler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The identity phenomenon in the nation-state building process and the case of South Azerbaijan have always been at the focusing center of Iran during the period of divergent governments and that's why restrictive strategies have been developed in the axis of this problem. The reason behind Iran's adoption of such a manner within the framework of this case and being anxious about the issue of South Azerbaijan relates to the ideology of Azerbaijani. The Iranian side commenced to see the source of this problem in the name of the Azerbaijan state and did not hesitate to express it in different time phases. Even when the Azerbaijan Democratic Republic (ADR) was declared by Mammad Amin Rasulzada, Iran specified that it would not recognize the state created with the name of Azerbaijan. Also, Iran stated that Azerbaijan covers only the southern part of Iran, and they would not accept the formation of such a named state in the north. From ancient times Iran, which does not want to accept the existence of the state named Azerbaijan, this manner still continues. Today, Iran proves this by trying to impose the idea that the Azerbaijani ideology is not based on Turkishness, and by naming Turks of South Azerbaijan as Azeris that they are Turkified Iranians. There are three limitations in the direction of this thesis. The first of these is the spatial constraints. Since the identity issue has great significance in terms of the adoption of both internal and external security strategies, to examine the subject comprehensively, in the thesis the places have been discussed where ethnic groups live compactly. However, an identity factor is the main focusing problem with this thesis it makes, as usual, to investigate both the regions close to Iran and their attitude towards the identity issue because of having ties with ethnic and religious groups in Iran. Due to being a closed box like country, it is too hard accessing the data in Iran and the second limitation is about this. The third is about the time criterion. In this context, to make in-depth analyzes and to create future solution scenarios in the thesis, firstly the identity policy was mentioned in the historical framework which was applied during the period of different governments. After that the problems relate to ethnic issues; perceiving the Turkish identity in Iran; Iran's strategy about South Azerbaijan and the Azerbaijan policy which is formed at the axis of South Azerbaijan; the activities of political parties, groupings, and movements struggling for national unity were investigated.
Benzer Tezler
- İran'da modernleşme, ulema ve iktidar: Rıza Şah döneminde İran devleti ve ulema ilişkisi
The clerical, power and modernisation in İran: The relation between the clerical and state during the time of Reza Shah
TUBA ÇEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBölgesel Araştırmalar Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AZNAVUR DEMİRPOLAT
- 'Vatan için ölmek': Türkiye'de şehit asker kültünün sosyo-politik inşası ve şehit aileleri dernekleri
'Dying for the motherland': The socio-political construction of martyr soldier cult and martyr family associations in Turkey
ŞAFAK AYKAÇ
- Sınırın diyalektiği: Tarihsel kapitalizm ekseninde ulusal kimlikle bütünleşme: 'Saray ve Kotur örneği'
Dialectics of the border: Integration with national identity on the axis of historical capitalism: 'The case of Saray and Qatur'
MELİKE ŞEKER
- İran'da modernizasyon, ulus inşası ve mimari araçsallaştırma (1848-1941)
Modernization, nation building and architectural instrumentalization in Iran (1848-1941)
ARAS KAHRAMAN
Doktora
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Modern dönemde Müslüman zihnin dönüşümü ve Nahda hareketi
The transformation of Muslim mind in the modern period and Nahda movement
SALİH EMRE ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMAN ADEMİ
PROF. DR. AHMET YILDIZ