15. yüzyıl Timurlu devri Kelile ve Dimne'leri analitik çözümlemesi
Analytical analysis of the fifteenth century of Timurid era Kalila and Dimna
- Tez No: 670263
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEHNAZ BİÇER
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Minyatür Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Kelile ve Dimne, üzerinde sayısız çalışma yapılabilecek etkinliğe sahip eşsiz şaheserlerden biridir. 3. yüzyılda Debşelim adındaki Hint hükümdarının isteği üzerine, Vişnu rahibi bir Brahman tarafından Sanskrit dilinde Keşmir'de kaleme alınmıştır. Kelile ve Dimne bir tür nasihatname olarak bugüne kadar edebiyattan güzel sanatlara kadar pek çok araştırma sahasının temel çalışma konusu olmuştur. Bu bağlamda ahlâki-didaktik bu eser, gelecekte birçok yeni araştırmacıya, üzerinde yeni çalışmalar yapabilmesi adına ilham kaynağı olacak özgünlüktedir. Tezimizde farklı dönemlerde birçok nüshası bulunan ve daha önce de araştırmalara konu olan Kelile ve Dimne yazma eserlerinin; 15. yüzyıl Timur devrine ait olan beş nüshası ele alınmıştır. İstanbul Topkapı Sarayı Müze Kütüphanesi'nde muhafaza edilen R.1022, H.362, R.1023'tür, İstanbul Süleymaniye Kütüphanesinde Fatih 3682 kayıtlı Antoloji ve son olarak Bursa İnebey Kütüphanesinde bulunan Nr. Hüseyin Ç.763 envanter numaralı Kelile ve Dimne eserleridir. Bu el yazmalarında yer alan minyatürler sanatta yeterlik tezimizin temel konusunu oluşturmuştur. 14. yüzyılda Timur ile başlayan ve 16. yüzyıla kadar Timur hanedanlığı süresince devam eden dönemde, Timurlu devri kendine has bir minyatür üslubu oluşturmuştur. Bu üslup, Timur devri öncesi Celayirliler'den (1340-1431) gelen etkiler ve Çin ile artan ilişkiler sebebiyle Çin resim sanatının etkilerini taşımaktadır. Bu etkiler yanında, Karakoyunlu (1351-1469) ve Akkoyunlu (1340-1514) Türkmen hanedanlarına ait sanat üsluplarının etkileri de doğrudan Timur dönemi 15. yüzyıl Kelile ve Dimne yazmalarında göze çarpmaktadır. Orta Asya'da Timurlular, mimaride ve kitap sanatlarıyla insanlık tarihi için çok önemli faaliyetlerde bulunmuşlardır. Bu sayede Timurlu sanatının genel tavrı içerisinde, Semerkant, özellikle Herat ve Şîraz bölgeleri kütüphanelerinde ilgili dönemin üslup özelliklerinin gerçekleştirildiği, özgün minyatürlerin üretildiği ve sergilendiği sanat merkezleri doğmuştur. Tezimiz bu sanat merkezlerinde doğan Kelile ve Dimne musavver yazma eserlerinin minyatürleri incelenerek ülkemiz yazma eser kütüphanelerinde bulunan 15. yüzyıl Timurlu dönemine ait Herat ve Şîraz ekollerinin üslup özelliklerini yansıtan Kelile ve Dimne yazmalarıyla sınırlandırılmıştır. Araştırma kapsamında, ilgili devrin kültür ve sanat olayları incelenmiş, konularına göre sınıflandırılan minyatürlü ya da minyatürlü olmayan yazma eserler belirlenmiş ve bunların üretildiği sanat okulları ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Kelile ve Dimne yazmalarında yer alan minyatürlerin anlatım kurgularını kapsamlı bir şekilde araştırmak için çalışmalar sürdürülmüştür. Yazma eserlerle ilgili ilk araştırmalar sayısal ortama aktarılan el yazmaları üzerinden gerçekleştirilmiştir. İncelenen eserlerde Timurlu döneminin son derece rafine tasarımları, renkleri ve kurguları dikkat çekmiştir. Tez konumuz çerçevesinde belirlenen yazma eserlerdeki kompozisyonlarda incelenen hayvanların jest ve mimikleri, uygulanma teknikleri, minyatürlerin her yazma eserde aynı hikâyeyi karşılamayan şekilde kurgulanması, sayfa tertibi uygulamalarındaki farklılıklar üzerinde de durulmuştur. Kitap süsleme sanatlarında, sanatçılar resmetmek istedikleri olayları imgeler eşliğinde yüzeylere stilizasyon tekniği ile aktarmışlardır. Tasvir sanatında kullanılan bu teknikle her dönemin kültürü kendi izlerini kural olarak kabul etmiştir. Desenden başlayarak, tasarım kurgusu, renk ögelerinin bir araya gelmesiyle dönemini yansıtan özgün resimler/minyatürler bu şekilde oluşturulmuştur. Böylelikle tez konusu çerçevesinde seçilen yazma eserlerdeki metin minyatür ilişkisi, renk değerlendirmeleri, desen teknikleri ve yöntemleri detaylı bir şekilde çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Kalila and Dimna are one of the unique masterpieces with numerous studies on activities. It was written by a Brahman in Kashmir in Sanskrit at the request of the Indian ruler named Debşelim in the 3rd century. Brahman was the priest of Vishnu. Kalila and Dimna is a kind of counsel, have been the main subject of study in many research fields from literature to fine arts. In this context, this moral-didactic work has an originality that will inspire many new researchers in the future to conduct new studies on it. In our thesis, Kalila and Dimna manuscripts, which have many copies in different periods and have been the subject of research before; five copies belongs to the 15th century. It is R.1022, H.362, R.1023, which is preserved in the Istanbul Topkapi Palace Museum Library, the Fatih 3682 registered Anthology in the Istanbul Süleymaniye Library and finally the Nr. Hüseyin Ç. 763 are Kalila and Dimna works. The miniatures in these manuscripts constituted the main subject of our proficiency in art thesis. In the period that started with Timur in the 14th century and continued during the Timur dynasty until the 16th century, the Timurid era created a unique miniature style. This style has the effects of Chinese painting due to the influences of the Celayirs (1340- 1431) before the Timurid era and the increasing relations with China. In addition to these influences, the effects of the artistic styles of the Karakoyunlu (1351-1469) and Akkoyunlu (1340-1514) Turkmen dynasties are also striking directly in the Timurid 15th century Kalila and Dimna manuscripts. In Central Asia, the Timurids carried out very important activities for human history with their art of architecture and books. In this way, within the general attitude of Timurid art, art centers where the stylistic features of the relevant period were realized in the libraries of Samarkand, especially Herat and Shiraz, and original miniatures were produced and displayed. Our thesis is limited to Kalila and Dimna manuscripts, which reflect the stylistic features of the 15th century Timurid era Herat and Shiraz schools by examining the miniatures of Kalila and Dimna manuscripts born in these art centers. Within the scope of the research, the cultural and artistic events of the relevant period were examined, manuscripts with or without miniatures classified according to their subjects were determined and evaluations were made about the art schools where these were produced. Studies have been carried out to comprehensively investigate the narrative constructs of miniatures in Kalila and Dimna manuscripts. The first researches on manuscripts were carried out on manuscripts transferred to digital media. The highly refined designs, colors and fictions of the Timurid period drew attention in the examined works. The gestures and mimics of the animals examined in the compositions in the manuscripts determined within the framework of our thesis topic, their application techniques, the editing of miniatures that do not meet the same story in each manuscript, and the differences in page layout applications are also emphasized. In the arts of book decoration, artists conveyed the events they wanted to depict on surfaces with the stylization technique, accompanied by images. With this technique used in the art of depiction, the culture of each period has accepted its traces as a rule. Starting from the pattern, the design setup and the combination of color elements, original paintings / miniatures reflecting the period were created in this way. Thus, the relation between text and miniature, color evaluations, pattern techniques and methods in the manuscripts selected within the framework of the thesis topic were studied in detail.
Benzer Tezler
- Süleymaniye Kütüphanesi F. 3682 numaralı İbrahim Sultan antolojisi (Marzubannâme, kelile ve dimne, sindbadnâme) minyatürleri
The miniatures of Sultan İbrahi̇m anthology (Marzubannâma, kalila and dimna, and sindbadnâmeh) kept in Süleymaniye Library (F. 3682)
GAMZE GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR
- 15. yüzyıl Karakoyunlu Türkmen minyatürleri (2 cilt)
15. century Qara-Quoyunlu Türkman miniatures
SEVAY ATILGAN
Doktora
Türkçe
2000
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL CANTAY
- Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya-3946 numaralı Kitâbu İntihâbâti Devâvîni'l-Fudalâ isimli divanın tezyini açıdan değerlendirilmesi
The evaluation of TIEM 3946 Kitâbu İntihâbâti Devâvîni'l-Fudelâ Divan from the ornament perspectife in the Süleymaniye Library
AYŞE BETÜL MAVİ DULKADİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıAkdeniz ÜniversitesiHalı, Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ÖMER ZAİMOĞLU
- Türk İslam kitap sanatında lake cilt tasarımları
Designing styles of Turkish Islamıc lacquer bindings
ÖZLEM İNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR
- 15.-16. yüzyıl Timurlu, Türkmen ve Osmanlı Miraç tasvirleri
The 15th-16th century Timurid, Turkoman and Ottoman Mi'raj depictions
ESRA AKSAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP GEMUHLUOĞLU