Geri Dön

Sınırda durmak: İslam felsefe-bilim tarihinde metabasis sorunu

Keeping the boundaries: The problem of metabasis in the history of Islamic philosophy and science

  1. Tez No: 670779
  2. Yazar: BAKHADIR MUSAMETOV
  3. Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN FAZLIOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Felsefe, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: burhânın taşınması, metabasis-yasağı, cinsler arasında geçişsizlik, Aristoteles, Farabi, İbn Sina, İbn Rüşd, İbn Bacce, İbnü'n-Nefis, zatilik, zorunluluk, geometri, canlı ilmi, dairesel yaralar, anatomi, the transference of demonstration, metabasis, kind-crossing prohibition, Aristotle, Farabi, Avicenna, Averroes, İbn Bajja, İbn an-Nafis, per se, necessity, geometry, anımal science, anatomy
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 202

Özet

Bu çalışma, Müslüman Meşşâî filozofların felsefî sistemlerinde burhânın yasaklanan taşınmasına ilişkin görüşlerini inceleme ve bilim tarihindeki yansımaları ışığında değerlendirme amacı taşımaktadır. Filozoflar, mantık metinlerinde burhânın caiz ve yasaklanan naklini açıklarken, genel olarak Aristoteles ile uyum içerisindedirler ve Aristoteles gibi tüm disiplinlerin kendi alanlarında ve çoklu olarak tutulmaları gerektiği kanaatindedirler. Çünkü her şeyi tek bir bütünlük içerisinde anlamanın ve her şeyi birbirine indirgemeye çalışmanın, o farklı alanlara ayrılan ilimlerin gelişimini engelleyeceğinden endişe edilmiştir. Cinsler arası geçişten bahsedildiğinde, genellikle disiplinlerin konusunu oluşturan farklı cinslerin arasında gerçekleşen geçişin söz konusu olduğu zannedilir. Oysa ki, tabiî cins ve türlerin arasındaki“geçiş”lerin makul bir açıklamasını sunmak, canlı ilminin işleyiş mekanizmasını belirlemenin zorluklarını göstermektedir. Nitekim burhânın canlı ilminde matematiksel ilimlere nispetle farklı işlev görmesi, orta tabiata sahip canlıları, orta tabiata sahip disiplinleri incelemekte istihdam ettiğimiz yöntemle açıklamanın mümkün olmadığını gösterir. Bu ise, bilhassa katırların kısırlığını açıklamaya çalışan Müslüman Meşşâî filozoflarını birtakım zorluklarla karşı karşıya bırakmaktadır. İkinci Analitikler'deki dairesel yaralarla ilgili kritik metnin derinlemesine incelenmesi, bizi bilimler arası etkileşimlerin sınırlarını yeniden gözden geçirmeye zorlamaktadır. Zira bilahare İbn Sînâ, yine bu metin temelinde burhânın taşınma alanını genişletecektir. Ayrıca İbn Sînâ ve İbnü'n-Nefîs'in anatomik araştırmalarda da geometrik burhânları kullanmaya devam etmeleri, kısıtlamanın ancak itibari olduğunu ileri süren genel yaygın görüşün aksine onu, bir araştırmacının herhangi bir bilimsel incelemeye giriştiğinde mevcut bilimsel alt yapıyı ve mantık kurallarını da dikkate alması gerektiğini hatırlatan bir uyarı olarak anlamımız gerektiğini göstermektedir.

Özet (Çeviri)

This study aims to deal with the notion of the illicit transference of demonstration in Fārābī, Avicenna and Averroes' philosophical systems as well as to investigate it in the light of its reflections in the history of science. In general, all three philosophers are in agreement with Aristotle in the interpretation of the permissible and illicit kind-crossing. Islamic philosophers, like Aristotle, believe that all sciences should be kept autonomously in their compartments since they are worried that understanding everything in a single integrity and trying to reduce everything to each other would hinder the development of those compartmentalized sciences. When kind-crossing is mentioned, it is usually thought that it meant the crossing between the genera of the sciences which constitute their subject-matter. However, putting forward a plausible account of“crossings”between the natural kinds and species shows the difficulties of functioning mechanisms of animal science. Hence a different method of function of demonstration in animal science in comparison with mathematical sciences shows the impossibility of using the method that is used in investigation of hybrid sciences in a study of hybrid animals. It exposed Peripatetic Muslim philosophers who tried to explain a sterility of mules to a set of challenges. A thorough analysis of critical passage in the Posterior Analytics on circular wounds forces a revision of the boundaries of the interactions between sciences, since subsequently Avicenna, on the grounds of this passage, will expand the field of the transference of demonstration. Furthermore, the fact that Avicenna and Ibn an-Nafīs continued to use geometrical demonstrations in their anatomical investigations shows that we have to understand metabasis-prohibition rule as a reminder of taking into account a current scientific infrastructure and logical rules while proceeding to scientific investigation, rather accepting it as a mere nominal doctrine.

Benzer Tezler

  1. Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın Türkiye iklim politikalarına etkileri

    The effects of the European Green Deal on Turkish climate policies

    NURTEN AZRA YAVUZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Siyasal BilimlerAltınbaş Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TOLGA DEMİRYOL

  2. Günlük aktivitelerde sırt sağlığı ile ilgili postür alışkanlıkları anketi'nin Türkçe versiyonun geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi

    Investigation of the validity and reliability of the Turkish version of the questionnaire on back health related postural habits in daily activities

    MERVE İLHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Fizyoterapi ve RehabilitasyonKırıkkale Üniversitesi

    Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SANİYE AYDOĞAN ARSLAN

  3. Beş yaş altı sağlıklı çocukların beslenme durumu, motor gelişimi ve vitamin düzeyleri ile annelerinin beslenme okuryazarlığı arasındaki ilişkinin araştırılması

    Investigation of the relationship between maternal nutritional literacy and nutritional status, motor development and vitamin levels of healthy children under the age of five

    SAKINA MAMMADOVA

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıMersin Üniversitesi

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZLEM TEZOL

  4. Hazırlık hareketlerinin cezalandırılması

    The punishment of preparatory acts

    ONUR KEMAL KERMAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÜMİT KOCASAKAL

  5. AB'nin dışsallaştırma stratejisinin Türkiye'nin düzensiz göç politikalarına etkileri

    Başlık çevirisi yok

    ÖMER KAYGISIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Uluslararası İlişkilerGirne Amerikan Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN IŞIKSAL