Klasik belâgatte mecaz ve mecazi anlatım
Metaphor and metaphorical expression in classical balagha
- Tez No: 672228
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN HORATA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 402
Özet
Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerde mecazi ifadelerin varlığı fark edilmekle birlikte, mecaz kavramının terimleşmesi yüzyıllar almıştır. Bu süreçte mecaz, Arapçaya özgü bir üslup özelliği olarak görülmüş ve dolaylı anlatıma dayanan söz sanatlarını kapsayacak şekilde açıklanmıştır. Mecazın terimleşmesi ve detaylı tasnifi Abdülkâhir el-Cürcânî (ö. 471/1078-79) ile gerçekleşmiştir. Ebû Ya'kûb es-Sekkâkî (ö. 626/1229), mecaz konusunu, Cürcânî'nin görüşlerini esas alarak mantık ilmi etrafında sistemleştirmiştir. Sekkâkî'yi takip eden Hatîb el-Kazvînî (ö. 739/1338), mecaz meselesini eleştirel bir yaklaşımla ele almış ve son şeklini vermiştir. Sa'düddîn et-Taftâzânî (ö. 792/1390) ise bu konuda büyük oranda Kazvînî'ye bağlı kalmıştır. Mecaz konusu Arap edebiyatında olgunluğa ulaştığından Türk edebiyatında yeni bir yaklaşım geliştirilmemiştir. Türk belâgatçiler Arap edebiyatına bağlı kalmış ve çoğunlukla Kazvînî'yi takip etmiştir. Tanzimat Dönemi sonrasında Batı retoriğinin tesiriyle yazılan eserlerde de Recâîzâde'nin Ta'lîm-i Edebiyyât'ı dışında önemli bir yenilik görülmemiştir. Bu dönemde de yazarlar mecazda klasik belâgat çizgisinde kalmışlardır. Klasik Türk edebiyatında şairler hayalî tasvirler oluştururken mecazlardan çokça yararlanmıştır. Soyut duyguların dışavurumunda önemli işlevi olan istiareler, diğer mecaz türlerinden daha çok tercih edilmiştir. Lirizmin yüksek olduğu şiirlerde mecazi anlatım ağırlık kazanmıştır. Buna bağlı olarak şairler, mecazi anlatıma en çok gazelde, sonra kaside ve mesnevilerde başvurmuştur. Bu çalışmada, Arap ve Türk edebiyatında belagatçilerin mecazla ilgili görüşleri kronolojik olarak ele alınmış ve klasik belâgatin mecaz konusunda çizdiği çerçeve belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca belâgatin mecazla ilgili teorik bilgileri esas alınarak klasik Türk edebiyatından seçilen gazel, kaside ve mesnevilerde kullanılan mecazlar ve mecazi anlatım incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The existence of figurative expressions has been noticed in the Quran and hadiths, but it took centuries for the concept of trope to grow into a term. In this period, trope was seen as a stylistic feature peculiar to Arabic and was explained in a way to include literary arts based on indirect speech. The invention and classification in detail of the term trope were made by Abd al-Qâhir al-Jurjânî (d. 471/1078-79). Abû Ya'qûb al-Sekkâkî (d. 626/1229) systematized the subject of trope on the basis of the logic based on the views of al-Jurjânî. Hatîb al-Qazwînî (d. 739/1338), who followed Sekkâkî, examined the trope issue with a critical approach and gave it its final form. Sa'ad al-Dîn al-Taftâzânî (d. 792/1390) followed Qazwînî to a large extent. Since the trope has reached to maturity stage in Arabic literature, a new approach has not developed in Turkish literature. Turkish balagha writers remained attached to Arab literature and mostly followed Qazwînî. In the works written under the influence of the Western rhetoric after the Tanzimat Period, no significant novelty has seen except the Ta'lîm-i Edebiyyât of Recâîzâde. During this period, the writers remained on the classical balagha in trope. In classical Turkish literature, poets greatly benefited from tropes while creating imaginary depictions. The figures, which have an important function in the expression of emotions, were preferred over other types of tropes. In poems with high lyricism, the figurative expression has gained importance. Accordingly, poets mostly used figurative expression in ghazals, then in qasidas and masnavis. In this study, the views of the balagha writers in Arabic and Turkish literature on trope were examined chronologically and the framework drawn by the classical balagha on trope was tried to be determined. Based on the theoretical information provided by the balagha, the tropes and figurative expressions used in ghazals, qasidas, and masnavis selected from classical Turkish literature were examined.
Benzer Tezler
- Arap dili ve belagatı açısından mecaz ve gelişim süreci
The metaphor and its developmental stages in the Arabic langauge and rhetoric
WAILL AHMAD ALAGHA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASİN KAHYAOĞLU
- Aziz Nesin'in Arapçaya çevrilen romanlarında kalıplaşmış ifadelerin çeviri stratejileri açısından incelenmesi 'Zübük ve Tatlı Betüş romanları'
An examination of formulaic expressions in Aziz Nesin's novels translated to Arabic in terms of translation strategies 'Zübük' and 'Tatlı Betüş' novels
CUMALİ ÇAKMAK
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHADİ TİMURTAŞ
- Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat
Metafor Kavramına Retorik- Belâgat Mukayesesi İçinde ve Belâgat Terminolojisinde Kavramsal Karşılık Arayışları
MEHMET AKİF DUMAN
Doktora
Almanca
2018
DilbilimJohannes Gutenberg-Universität MainzTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HENDRİK BOESCHOTEN
- Ziyâüddîn İbnü'l-Esîr öncesi ve sonrası İlm-i Beyân
ʿIlm al-Bayân before and after Diyâʾ al-Dîn Ibn al-Athîr
NOURA NEZİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİT BOZ
- Belâgat ilminde inşâ (Âli İmrân Sûresi örneği)
Composition in the science of rhetoric (The example of Surah Al- İmran)
YUNUS EMRE ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAHSİN YILDIRIM