İlâhî sıfatlar ekseninde Eşʻarî kelâmının değişim süreci
Transformation of Ash'arî kalâm with regards to 'divine attributes'
- Tez No: 673253
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kelâm, Eşʻarîlik, İlâhî Sıfat, Değişim/Düşünsel Süreç, Zât, Kadîm, Hâdis, Kalâm, Ash'arite, Divine Attribute, Transformative Intellectual Process, Essence, Eternal, Temporal
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 307
Özet
İslâm mezhepleri içerisinde, Sünnî ekolün iki temel mezhebinden birini teşkil eden Eşʻarîlik, İslâm inancını savunma misyonu yüklenen kelâm ilmine dair ortaya koyduğu görüşler ve problemleri çözmede kullandığı yöntemlerle İslâm düşüncesinin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Eşʻarî kelâmı hicrî II. ve III. asırda kelâmın en önemli konularından birini oluşturan, günümüze kadar da güncelliğini koruyan ilâhî sıfatlar problemi ve bu problem etrafında cereyan eden“âlem anlayışı, nedensellik, halku'l-Kur'an, kader”gibi meselelerde özgün fikirler ortaya atmıştır. Bu çalışmada kelâm ilmi açısından büyük öneme hâiz meseleleri sistematik bir şekilde ele alan ve bir paradigma inşâ eden Eşʻarî âlimlerin ilâhî sıfatlar bağlamında bireysel olarak fikirsel değişimi, süreç içerisinde mezhebin fikirsel değişimi ve metot farklılıkları ortaya konulmuştur. Bunu yaparken de ilâhî sıfatlar konusunun her bir ayrıntısına ve farklı mezheplerin görüşlerine çok fazla yer vermeden, şahıslar üzerinde derinleşerek Eşʻarîlerin düşünsel sürecini yansıtmaya dayalı bir metot kullanılmıştır. Metinler arasındaki farklılık ve değişimi mukâyese edebilmek için cümleler titizlikle tercüme edilmiş ve düşünsel süreç yansıtılmaya çalışılmıştır. Çalışmada metin analizi, karşılaştırma ve söylem incelemesi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma, bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır: Giriş kısmında çalışmanın konusu, önemi, kapsamı, metodu ve kaynakları ele alınmıştır. Birinci bölümde, Eşʻarîliğin değişim sürecinin fikrî arka planı, kültürel ve sosyo-politik süreç, tasavvuf ve felsefe etkileşimi işlenmiş; ikinci bölümde, sıfatların taksimi ve sıfatlarla ilgili kavramların değişim süreci tespit edilmiştir. Üçüncü bölümde ise zât-sıfat ilişkisi, ahvâl teorisi, kelâmullah, isim-müsemmâ ilişkisi ve ilâhî sıfatların mâhiyeti bağlamında sem'î (haberî) sıfatlar, Eşʻarî kelâmı perspektifinden ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece Eşʻarî kelâmının farklılıkları ve değişim/düşünsel süreci tespit edilmiş ve mezhebin bütüncül resmi ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Being one of the two fundamental approach in Sunni kalâm schools in the history of Islamic thought, Ash'arite has contributed substantially in the development of Islamic thought with its unique views on kalâm and methods in effort to approach many theological issues. As well, Ash'arî kalâm in the II. and III. centuries offered original ideas in the everlasting discussions on divine attributes and many issues revolving around, like cosmology, causality, predestination and createdness of the Quran. With regards to the issue of divine attributes, the main scope of this study is the individual and collective scholarly transition of intellectual shift and methodical diversities of Ash'arî scholars, who indeed methodologically reviewed these issues and moreover constituted a new paradigm in the scholarship. Throughout the study, details in every aspect in these discussions have been omitted and exclusively been focused on particular Ash'arī individuals in a method that reflects the development of Ash'arî intellectual thought. Main methods in the study are textual analysis, comparative literature and discourse analysis, as well, in order to propose the transition and shift between the texts, each text of significance has been translated and analysed anew with scrutiny. This work consists of an introduction and three main chapters. After introducing the topic, its relevance, methods and literature review, the first chapter is dedicated to articulate the background, identity of Ash'arite, as well, cultural and socio-political changes and mysticism-philosophy interactions for the transition in Ash'arite thought. In the second chapter, classification of divine attributes and transformations of concerning terminology have been elaborately identified. Lastly, in the third chapter, issues of essence-attribute relation, theory of states (ahwâl), divine speech (kalâmullâh), the relation between the name and the named (ism/musammâ) and reported/testified (khabarî) divine attributes with regards to the quiddity of divine attributes have been examined within the framework of Ash'arî kalâm. Thus, the differentiation and transformation in the development of Ash'arî kalâm have been identified and a clearer image of the school has been attempted to be composed.
Benzer Tezler
- راء بدرالدين العيني في الصفات الخبريةفيح صحيح البخاريكتابه عمدة القاري شر
Bedreddin Aynî'nin Umdetü'l-Kārî fî Şerḥi Saḥîḥi'l-Buḫârî adlı eserinde haberî sıfatlarla ilgili görüşleri
BİLAL ABDULKERİM MITHAT MITHAT
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA YILDIZ
- Mevlâna'nın Mesnevî-i Şerif ekseninde Cenâb-ı Hakk'ın zâtı ve sıfatlarıyla ilgili görüşleri
Essence and character idea of God (Allah) in Mevlâna's mathnawi
SELDA KARAGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSelçuk ÜniversitesiMevlâna ve Mevlevîlik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURGÜL SUCU KÖROĞLU
- Dırâr b. Amr'ın Allah ve âlem tasavvuru
Dırâr b. Amr's conception of Allah and universe
ZÜLEYHA KAÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METİN YILDIZ
- علم الكلام الجديد في العالم العربي - الألوهية أنموذجاً
Çağdaş Arap dünyasında yeni ı̇lm-i kelam arayışları (Ulûhiyyet örneği)
İBRAHİM İSMAİLOĞLU
Doktora
Arapça
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN YILDIRIM
- Gençlerin kötülük algısı ile din anlayışları arasındaki ilişkiye sosyolojik bir yaklaşım
A sociological approach to the relationship between perception of evil and their view of religion of youth
EMİNE MEVA DURAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CELALEDDİN ÇELİK