Eski Uygurların yerleşik yaşam kültürüyle ilgili söz varlığının tarihî-karşılaştırmalı incelemesi
A historical-comparative vocabulary research related to culture of sedentary life in Ancient Uyghur people
- Tez No: 675520
- Danışmanlar: PROF. DR. A. MELEK ÖZYETGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 402
Özet
Koço Uygurları, Ortaçağ Yerleşik yaşam kültürünün ilk ve önemli temsilcilerinden biri olmasıyla daha önceki Türk devletlerinden farklı bir yaşam tarzı sergilemiştir. Koço Uygurlarının şehir düzeni, ev içi yaşamı, evlerinde ve mutfağında kullandıkları araç-gereçler ve giyim kuşam, süslenmede kullandıkları eşyalarının çeşitliliği, onların yerleşik yaşam kültüründe ulaştıkları seviyeyi yansıtmaktadır. Tez çalışmamızda, yerleşik yaşamda yüksek bir medeniyet yaratmış olan Koço Uygurlarının şehir ve yerleşim kültürü, konut, mutfak ve beslenme ile giyim kuşam ve süslenme kültürüne dair, devrin yazılı kaynakları olan Uygur sivil belgeleri başta olmak üzere, Uygur Budist ve Maniheist çevrede üretilen eserlerden derlenen söz varlığı tarihî-karşılaştırmalı yöntemle incelenmiş, ayrıca incelenen söz konusu dil malzemesi, ilgili dönemdeki tarihî ve arkeolojik kaynaklarla da desteklenerek Koço Uygurların maddi yaşam kültürünün zenginlikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Tez çalışmamızın ana malzemesini oluşturan Uygur sivil belgeleri, İslamiyet'ten önceki Türklerin sosyal, kültürel, hukukî ve iktisadi hayatını en iyi şekilde yansıtan belgelerdir. Muhtemel tarihlendirilmesi Ⅹ.- XⅣ. yüzyıllar olarak yapılan geç Uygur devri sivil belgeleri, Uygurların yerleşik yaşam düzenine dair zengin bir söz varlığı malzemesini içermektedir. Genel Türkoloji araştırmalarında metin neşirleri yapılmış olan bu sivil belge külliyatı üzerine bugüne kadar terminolojik olarak yapılmış bütünlüklü çalışmaların sayısı sınırlıdır. Tez çalışmamızda öncelikle Uygurların tarihi, dili, edebiyatı, iktisadi yaşamı ve dinî inançları üzerinde durulmuştur. Daha sonra Uygur sivil belgeleri başta olmak üzere, söz konusu döneme ait diğer Uygur Budist, Maniheist ve Tıp metinlerinden derlenen Uygurların şehir ve yerleşim kültürü, konut, mutfak ve beslenme, giyim kuşam ve süslenme kültürüyle ilgili terimlerin tamamı kavram alanlarına göre gruplandırılarak tarihî-karşılaştırmalı yöntemle incelenmiş ve konu özellikle Çin yıllıkları, seyahatnameler ve o devre ait arkeolojik buluntulardan elde edilen bilgilerle de zenginleştirilerek ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Being one of the first and important representatives of the medieval sedentary life culture, Koço Uyghurs displayed a different lifestyle from previous Turkic states. The city design of Koço Uyghurs, domestic life, equipment that they used in their homes and kitchens, variety of clothing and makeup items are reflecting the level of their sedentary life culture. In this study, the vocabularies which had been selected from Uyghur Buddhist, Manichaean texts, especially Uyghur civil documents that related to city and settlement culture, housing, kitchen and cuisine, clothing, dressing and makeup culture of the Koco Uyghurs who had created high civilization in sedentary life had been researched by historical-comparative methods. In addition, the vocabularies which subject of this studies supported by historical, archaeological sources of the relevant period and richness of the material life culture of Koço Uyghurs was tried to be revealed. Uyghur civil documents, which are main materials of our thesis, are the documents that reflecting the social, cultural, legal and economic life of the Turks before Islam in the best way. The Uygur civil documents that belong to late Uighur Period are possibly dated back to Ⅸ. - XⅣ. centuries. It contains abundant source of material on the sedentary life of Uyghurs. The numbers of comprehensive terminological studies that have been made on this corpus of civil documents are limited in General Turkology studies. In the study, first of all, the history, language, literature, economic life and religious beliefs of the Uyghurs are emphasized. Later on, all of the terms that compiled from Uyghur Buddhist, Manichaean and Medical texts, especially Uyghur civil documents, related to the city and settlements, housing and dwelling, kitchen and nutrition, clothing, dressing and makeup culture of Uyghurs were classified according to their conceptual areas are examined by the historical-comparative method. The subject was evaluated in detail by enriching it with the information obtained especially from Chinese annuals, travel books and archaeological finds of that period.
Benzer Tezler
- Eski Uygur sivil belgelerinde iktisat terimleri
The economy terms in the old Uigur civil documents
HASAN GÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT GÜL
- Kaya üzerindeki köktürk harfli yazıtlar: İçerik özellikleri ve tematik analiz
Old Turkic runic inscriptions on the rock: Content features and thematic analysis
MUHAMMED MUSTAFA BAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİRZAT RAKIMBEK UULU
- Türklerde ilk spor kulupleri (M.Ö. 318 ve M.S. 1930 yılları arasında)
The first sports clubs among Turks (Between B.C. 318 and A.C. 1930)
NUH ÖZDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
SporNiğde ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEDİM ÇETİN
- Türk dili ve kültüründe ekmek kavramı
The concept of bread in Turkish language and culture
ATANUR ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ARSLAN EROL
- Artuklu Dönemi tarihi yapılarındaki figürlü süslemeler ve Orta Asya kültürünün etkileri
Artuklu figurative decoration art and historical development of the effects of Central Asian culture
ÇİMEN TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sanat TarihiBatman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ULUÇAM