Alaş Hareketi ve Azerbaycan Milli Hareketi, karşılaştırmalı inceleme
The Alash Movement and Azerbaijan National Movement: The comparative analysis
- Tez No: 678420
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLJANAT KURMANGALIYEVA ERCİLASUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
1917 Şubat Devrimi ve I. Dünya Savaşı'nın sonucunda, Rusya İmparatorluğu'ndaki halkların hayatında yeni bir dönem başladı. Kafkaslar ve Batı Türkistan'da yeniden bağımsızlık ümitleri güçlendi. 1917 yılında Batı Türkistan'da Kazak Türkleri'nin Alaş Otonomisi kuruldu. 1918 yılında da Azerbaycan, komşuları Gürcistan ve Ermenistan'ın ardından bağımsızlığını ilan etti. 20. yüzyılın başında karşılaştığımız bu olayların kökenleri daha eskiye, 19. yüzyılın ortalarına kadar uzanıyordu. Batı Türkistan ve Kafkasya'da eğitim ve kültürün gelişmesi, 1905 yılında Rusya'da meşrutiyet çalışmaları ve Devlet Duması'nın faaliyete başlaması, Rusya sınırları içindeki Türk aydınların Duma'ya milletvekili olması, diğer Türkler arasında olduğu gibi Batı Türkistan ve Kafkasya'nın da bundan sonrakı kaderine etkisini gösterdi. 19. yüzyılda bu iki halkın aydınları 20. yüzyılın başlarında yetişmiş nesiller üzerinde etkili olmuş, kendi halklarının kaderlerini değiştirebileceği gücünü hissetmelerine yardım etti. Alaş hareketinin aktif üyeleri Alihan Bökeyhan, Ahmet Baytursınov, Mîr Yâkub Dulatov, Mustafa Çokay, Mağcan Cumabayev, Muhammetcan Seralin gibi aydınların, Çokan Velihanov, Abay Kunanbayev ve Ibıray Altinsarıulı gibi bir önceki nesil münevverlerden etkilenmemesi mümkün değildi. Oluşmuş tarihî şansı değerlendirmek üzere, Abbas Kulı Ağa Bâkıhanlı, Mirza Şefî Vâzıh, Mirza Kâzım Bey, Mirza Feth Ali Ahundzâde, Hasanbey Melikzâde Zerdâbî gibi aydınlardan etkilenen Mehmet Emin Resulzade, Feth Ali Han Hoyski, Ali Merdan Topçubaşı, Abdürrahim Bey Hakverdili ve diğer aydınlar da 1918 yılında Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'ni kurdular. 1906 yılında Batı Türkistan'da kurulmuş Anayasal Demokrat Partisi 1917 yılında Alaş Partisi'ne, aynı yılın sonundaysa otonom cumhuriyete dönüştü. 1905 yılında Azerbaycan'da partiler kurulmaya başlar, 1911 yılında Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'ni yönetecek olan Müsavat Partisi kuruldu ve bu parti 1917 yılından itibaren faaliyete geçti. Bu tezde, Azerbaycan ile Kazakistan'da devlet kurulması yolunda atılan adımlar, bu devletleri kurmak için aydınların izledikleri yol ve bu yolda verdikleri mücadeleler kıyaslanmış, bu iki Türk halkının 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başları tarihindeki faaliyetler ve sonuçlar karşılaştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
The results of the February Revolution in 1917 and the World War I led to a new era in the life of the nations within the Russian Empire. Hopes for independence strengthened again in the Caucasus and Central Asia. In 1918, Azerbaijan declared its independence, after neighboring Georgia and Armenia. Alash Orda autonomy of the Kazakhs was established in Turkestan region in 1917. These events that we encountered in the beginning of the 20th century take their roots since the middle of the 19th century. The development of education and culture in Turkestan and the Caucasus, the conversion of Russia into a legitimate state from 1905 and as a result of this, Imperial Duma started to operate in the same year, and the Turkic intelligentsia became deputies in the Duma. All these facts showed their effect on the next stages of these two regions. The intellectuals of these two nations in the 19th century helped their nations feel the power to change their destiny among the generation that grew up in the early 20th century. The intellectuals such as Alikhan Bukeikhan, Ahmet Baytursinov, Mustafa Shokay, Mirjaqip Dulatuli, Magjan Jumabayev, Muhammetjan Seralin were affected by a previous generation intellectuals such as Chokan Valikhanov, Abay Kunanbayev and Ybyrai Altynsarin. The intelligentsia of the 20th century-Azerbaijan, such as Mammad Amin Rasulzade, Fatali Khan Khoyski, Alimardan Topchubashov, Abdurrahim bey Hagverdiyev, Nesib Yusifbeyli, who established the Republic of Azerbaijan in 1918 to evaluate the historical chance, must be influenced by earlier intelligentsia such as Abbasgulu Bakıkhanov, Mirza Shafi Vazeh, Alexander Kasimovich (Mirza Alexander) Kazembek, Mirza Fatali Akhundov, Hasan bey Zardabi, and Agaoglu Ahmed bey. The Constitutional Democratic Party, which was established in Turkestan in 1906, progressed as the Alash Party in 1917 and turned into autonomous republic at the end of the same year. The establishment of Parties in Azerbaijan started in 1905, and in 1911, the Musavat party was established to manage the Democratic Republic of Azerbaijan, and this party had been legal
Benzer Tezler
- Kazakistan'daki Alaş Milli Kurtuluş Hareketi ve Türkiye'deki Milli Kurtuluş Hareketi ile mukayesesi (1917-1923)
Alash national salvation movement in Kazakhstan and its comparison with national salvation movement in Turkey (1917-1923)
GULZHANAT SAKENOVA
- Alaş hareketi temelinde dil ve edebiyat
Language and literature on the Alash movement basis
MUHAMMED DELİBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM AYAN
- Akılcı din söyleminin Alaş Hareketi üzerine etkisi ve tezahürleri
The impact of rationalist religious discourse on the Alash Movement and its reflections
MEDET SADIBEKOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÖNMEZ KUTLU
- 1913-1918 yılları arasında kazaklarda siyasi fikir oluşumu: Kazak gazetesi ve Alaş Hareketi
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM KALKAN
- Koşke Kemengeruli'nın hayatı, sanatı ve hikâyeleri
Koske Kemengeruli's life, art and stories
DİLARA GÖKÇE İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FERAH TÜRKER İLTER