Büyük Selçuklu Devleti döneminde Türkmenler
Türkmens in the period of the Great Saldjūk State
- Tez No: 864446
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHARREM KESİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 350
Özet
Selçuklularla beraber hareket eden Türkmenlerin bir kısmı Arslan Yabgu'nun Sultan Mahmûd (388-421/998-1030) tarafından 416'da (1025) esir edilmesinden sonra Horasan'a geçtiler. Yabgulu Türkmenleri (Irak Türkmenleri) olarak bilinen bu grup Selçuklulardan bağımsız olarak Horasan, Cibâl, Azerbaycan, Irak ve Anadolu'da çeşitli faaliyetlerde bulundular. Söz konusu Türkmenler Selçukluların gelişinden önce gittikleri yerlerde yaptıkları icraatlar ile Selçuklu hâkimiyetine zemin hazırladılar. Selçuklularla beraber gelen Türkmenler ise Horasan, İran, Irak, Azerbaycan, Gürcistan, Suriye ve Anadolu'nun fethedilmesinde aslî unsur oldular. Türkmenler, Büyük Selçuklu Devleti (431-552/1040-1157) kurulduktan sonra Tuğrul Bey (431-455/1040-1063) devrinden itibaren yavaş yavaş askerî sistemde temel faktör olmaktan uzaklaştılar. Nitekim Selçuklular gulâm sistemine göre tesis ettiği hassa ordusunda Türkmenlere yer vermediler. Nizâmülmülk (ö. 1092) devletin kuruluşunda önemli katkıları bulunan Türkmenleri de bu sisteme dâhil etmek istedi. Bununla birlikte her ne kadar hassa ordularında yer almasalar da Anadolu, Azerbaycan ve Suriye gibi bölgelerde Büyük Selçuklulara bağlı olarak faaliyet gösteren Türkmenler melik ve beylerin hizmetinde görev alıp Haçlılarla yapılan önemli mücadelelerin kazanılmasında da önemli hizmetlerde bulundular. Diğer yandan Cürcân, Hûzistân, Cibâl, Fars, Belh, Azerbaycan, Gürcistan, Diyar-ı Bekr, Mardin, Irak ve Suriye topraklarında yavaş yavaş kendi hayat tarzlarına uygun yerlerde yaşamaya başladılar. Aynı zamanda Selçuklular yerel halk ile Türkmenler arasındaki muvazeneyi tesis etmek için bir takım tedbirler de aldılar. Hayvancılıkla uğraşmaları hasebiyle bulundukları yerlerdeki ekonomiye katkı sağlayan Türkmenler yaşam tarzlarından dolayı zaman zaman hem Selçuklu Sultanları hem de emri altında bulundukları beylerle çeşitli sorunlara düçar oldular. Büyük Selçukluların teşekkülünde Türkmenler esas unsur bulunmalarından dolayı çıkardıkları Oğuz İsyanı (548/1153) ile de devletin inkırazına sebep oldular. Bu tezde Selçuklular ve Türkmenler arasındaki münasebetler çeşitli örnekler verilmek suretiyle tetkik edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Following the capture of Arslan b. Saldjūk (Arslan Esrāʾil Yabḡu) by Mahmūd b. Sebüktigin (388-421/998-1030) in 416 (1025), some of the Türkmens who had acted with the Saldjūks moved to Khurāsān. This group, which we know as Türkmens of Yabḡu (ʿIrāḳiyya Türkmens), carried out various activities in Khurāsān, Djibāl, Azerbaijan, Iraq and Anatolia independently of the Saldjūks. These Türkmens prepared the ground for the Saldjūks sovereignty with their actions in the regions they raided before the arrival of the Saldjūks. The Türkmens who came with the Saldjūks became the primary element in the conquest of Khurāsān, Iran,ʿIrāḳ, Azerbaijan, Georgia, Syria and Anatolia. Following the establishment of the Great Saldjūk Empire (431-552/1040-1157), Türkmens gradually ceased to be the main component in the military system starting from the reign of Toghril Beg (431-455/1040-1063). The Saldjūks did not include Türkmens in their slave army (mercenaries), which they established based on the ghulām system. Niẓām al-Mulk (455-485/1063-1092) wanted to include the Türkmens, who had made significant contributions to the establishment of the state, in this system. Although Türkmens were not included in the private armies, they played a significant role in winning important battles against the Crusaders in the service of the Great Saldjūks rulers and begs in Anatolia, Azerbaijan and Syria. They began gradually inhabiting areas suitable for their lifestyle in Ghurgān, Khūzistān, Djibāl, Fārs, Balkh, Azerbaijan, Georgia, Diyār Bakr, Mārdīn, ʿIrāḳ and Syria. The Saldjūks took a number of measures to establish a balance between the local population and the Türkmens. They contributed to the economy of the regions they inhabited as they were engaged in animal husbandry. Due to their lifestyle, they were occasionally subjected to various problems with both the Saldjuk Sultans and the begs under their command. In addition to being the main element in the establishment of the Great Saldjūk State, Türkmens also caused its collapse with the Ghuzz Rebellion (548/1153). In this thesis, the relations between the Saldjūks and the Türkmens are analyzed through various examples.
Benzer Tezler
- Batı Karadeniz Bölgesi'nde Selçuklu hâkimiyeti
Seljuk sovereignity in the western Blacksea Region
ARZU ÖZBEK
- Selçuklu tarihi boyunca ortaya çıkan Türkmen isyanları
Turkmen rebellions that emerged during the Selcuk history
TÜRKAN GÖKÇE TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH BAKIR
- Büyük Selçuklu Devleti emir ve komutanları
Great Seljuk State amirs and commanders
MERVE NUR ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ KAPAR
- XII. yüzyıl Türkiye Selçuklularında Türkmenler
Turkmen in 12th century Seljuk Empire of Turkey
ESRA SERT