Urban-spatial analysis of mass housing environments: Mapping Batikent in search of alternatives to generic housing
Toplu konut çevrelerinin kentsel-mekansal analizi: Jenerik konuta alternatiflerin arayışında bir Batıkent haritalaması
- Tez No: 679017
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDAN BALAMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Türkiye'de yaşam ortamları, toplu konut üretiminde faaliyet gösteren kamu ve özel sektör aktörlerinin uyguladığı jenerik konut blokları ile şekillenmektedir. 1980'lerde başlayan göreli çeşitlenme ve çoğulculuğa rağmen, ana akım konut üretimi, zamanla şehirlerin morfolojisini oluşturan stereotipik kalıpların ve tiplerin yayılmasını hızlandırmıştır. Bununla birlikte, toplu konut mimarisi ve planlamasına yönelik alternatif arayışlar, gerçekleşmek için küçük boşluklar bulabilmiştir. Batıkent, artan konut sıkıntısına karşı kooperatiflerin gerçekleştirdiği en büyük proje olmasıyla çarpıcı bir model olarak öne çıkmaktadır. Günümüz konut çevrelerinin mekâna ve yere ilişkin nitelikler bakımından yoksunluğu, Batıkent'in karşılaştırma zemini olarak incelenebileceği bir araştırma eksenini oluşturmuştur. Bu bağlamda çalışma, Batıkent'i şehir, mahalle, kentsel blok ve yapı bloğu ölçeğinde hazırlanan harita ve şemalarla analiz etmeyi ve mekânsal organizasyon ve kentsel imge özellikleri açısından alternatif olan konut ortamlarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle, kentsel ölçekte biçimsel analizin temel yaklaşımlarını geliştirmek için Roger Trancik tarafından derlenen üç teoriyi (şekil-zemin, bağlantı ve yer) inceleyen kavramsal bir çerçeve oluşturmuştur. Çalışma, toplu konut mimarisinde biçimsel analizi (i) boyutsal özellikler, (ii) bina tipolojileri ve kolektif biçimleri ve (iii) farklı ölçeklerde deneyimlenen kentsel imgeler aracılığıyla okunabilen unsurlar ile beraber tanımlamaktadır. Bu entegre yaklaşımın uygulamaları ilk olarak 1960'lar ve 1980'ler arasında Avrupa'da öne çıkan toplu konut deneyleri aracılığıyla incelenmektedir. Bu unsurların üç kentsel tasarım teorisi ile bütünleştirilmesi, haritalama yoluyla bir analiz yöntemi olarak Batıkent'te uygulanmaktadır. Ortaya çıkan haritalar dizisi, konut ortamlarındaki dört nesil mekansal örgütlenme aşamasını, ana akım nokta blok tipolojisi ve bu yaygın tipten uzaklaşan bir dizi kooperatifi göstermektedir. Alternatif yerleşim yerleri arasında yer alan“Batıkent Kent Merkezi Konut Alanı A”projesi, kendine özgü ölçeği, kolektif formu ve güçlü kentsel imaj özellikleri açısından analiz edilmektedir. Çalışma, kooperatif yerleşimlerini yoğunluk ve tipoloji açısından önceden belirleyen işlevselci bir imar programının sonuçlarını tartışmaktadır. Çok çeşitli çevresel imgelerin, her bir kooperatif yerleşimine yalnızca kendi yapı adası içerisinde algılanabilen özellikler veren ve bütüncül olmayan bir kentsel tasarımı yansıttığı gösterilmektedir. Analiz haritaları, mekansal organizasyon yaklaşımı ile yaygın tipe uymayan çözümler oldukları kadar Batıkent'in kentsel imajının güçlü unsurları da olduğu tartışılan bazı toplu konut örneklerini görselleştirir. Araştırmadan elde edilen tüm bu bulgularla, alternatif yaklaşımları da içeren bir toplu konut deneyi olarak başarısına rağmen, Batıkent'in mekansal süreklilik ve okunabilirlik açısından döneminin önde gelen yaklaşımlarının gerisinde kaldığı tartışılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Living environments in Turkey are shaped with generic housing blocks implemented by public and private actors operating in the mass housing production. Despite the relative diversification and pluralism that started in the 1980s, mainstream housing practice has given rise to the spread of stereotypical patterns and types forming the morphology of cities over time. Nevertheless, alternative searches for the architecture and planning of mass housing have managed to find little gaps for realization. Batıkent stands out as a striking model for being the largest project realized by cooperatives and an alternative solution against the increasing housing shortage in Ankara. The lack of space and place qualities in today's residential environments has created a research axis where Batıkent can be examined as a benchmark. The current study aims to analyze Batıkent with maps and diagrams prepared on the scales of city, neighborhood, urban block, and building block and to assess housing environments that are alternative in terms of the spatial organization and urban image characteristics. Therefore, it establishes a conceptual framework that primarily examines three urban design theories (i.e. figure-ground, linkage, and place) compiled by Roger Trancik to develop fundamental approaches to the formal analysis of urban space. The study develops a set of elements defined for the architecture of mass housing, which are (i) dimensional properties, (ii) building typologies and collective forms, and (iii) urban image experienced at different scales. The applications of this integrated approach are initially examined through prominent mass housing experiments in Europe, built between the 1960 and 1980s. The integration of these elements with three theories of urban design is implemented in Batıkent as an analysis method via mapping. The resulting series of maps show four generations of spatial organization in the housing environments, a mainstream point block typology, besides a number of cooperatives that cannot be considered in this prevalent solution. Among alternative settlements,“Batıkent City Center Housing Area A”project is analyzed and presented as to its unique qualities of scale, collective form, and powerful urban image. The study discusses the results of a functionalist zoning program that originally pre-determined the cooperative settlements in terms of density and typology. It states that a great variety of environmental images reflect a non-holistic urban design that resulted in each cooperative settlement having different characteristics only perceived within the urban block. The analysis maps visualize some mass housing cases as non-prevalent formal solutions as well as strong elements of the urban image of Batıkent. With all these findings obtained from the research, the study concludes that the settlement lags behind the leading approaches of its period in terms of spatial continuity and legibility despite its achievement as a mass housing experiment that also included alternative approaches.
Benzer Tezler
- Kırsal mirasın korunmasının kırılganlığı üzerine: Dikili-Yahşibey Köyü örneği
On the fragility of rural heritage conservation: The case of Dikili-Yahşibey Village
TUĞÇE ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- Toplu konut alanlarında biçimsel yapının mekan dizimi yöntemiyle değerlendirilmesi: Eskişehir örneği
Evaluation of morphological structure in mass housing area by space syntax method: Eskişehir case
OSMAN TUTAL
- An Analytical approach to semi-private and semi-public spaces within the context of urban housing pattern
Kentsel konut mekansal örüntüsünde yarı-özel yarı-kamusal mekanlara analitik bir yaklaşım
ELİF YEŞİM ÖZGEN
Doktora
İngilizce
2002
Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZEN EYÜCE
- Yeşil alanlara ilişkin yaşam kalitesinin mahalle-toplu konut ölçeklerinde karşılaştırılmalı analizi: Küçükçekmece ilçesi
Comparative analysis of life quality related to green areas in neighborhood-mass housing scales: Kuçukçekmece district
BEYZA BAHADIR
Doktora
Türkçe
2020
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLÜFER KART AKTAŞ
- İstanbul konut alanlarındaki değişimin yapılı çevre bileşenleri yönünden çözümlenmesi
Analysis of the change in housing areas in Istanbul in terms of the built environment
EBRU ÇAKMAK YETİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH TERZİ