Safevi dönemi Herat ve Şiraz üslubuna ait bazı Kur'an-ı Kerim yazmalarında Zahriye ve Serlevha tezyinatı
Front endpaper and heading pages illuminations in some Quranic manuscripts belonging to the Herat and Shiraz style of the Safavid period
- Tez No: 680321
- Danışmanlar: DOÇ. GÜL GÜNEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 421
Özet
İslam sanatı açısından önemli bir dönem olan XVI. yüzyıl, tezhip sanatı yönünden önemli gelişmelerin ve hareketliliğin yaşandığı bir dönemdir. Safevi devletinin de bu tarihe kıymetli katkıları bulunmaktadır. Devletin kurulduğu bölgede ve dönemde gerçekleşen siyasi, sosyo-kültürel değişiklikler dikkate alındığında bu bölgede oluşan sanatı da etkisi altına almıştır. Bu süreçlerde Safevi hükümdarlarının da sanatçıları himaye etmeleri ve sanat faaliyetlerinin gelişmesine olanak sağlamaları Safevi kitap sanatlarının önem kazanmasında büyük rol oynamıştır. Nitekim Safevi devleti görkemli ve lüks içerikli sanat eserleri ile tarih sahnesinde yer kazanmıştır. Safeviler özellikle kitap sanatlarına verdikleri önemle pek çok konuda yazma eser üretmişlerdir. Bu eserler Herat, Şiraz, Tebriz, Kazvin ve İsfahan gibi payitaht şehirler ve sanat merkezlerinde yer alır. Sanat merkezlerinde üretilen yazma eserlerin içeriklerinde bulunan bazı farklı tezyinat unsurları, bu merkez şehirlerin ismini alan üslupların ortaya çıkmasını sağlamıştır. XVI. yüzyılda Safeviler İslam dininin önemli etkisiyle özellikle Kur'an-ı Kerim nüshalarının hazırlanmasında özel bir titizlik ve işçilik göstermişlerdir. Ayrıca hazırlanan Kur'an-ı Kerim'lerin tezyinatları sanat merkezlerinin üslupları ile paralellik göstermektedir. Bu özellikler itibariyle çalışma konumuz olarak Safevi dönemi Herat ve Şiraz üslubuna ait bazı Kur'an-ı Kerim yazmaları zahriye ve serlevha sayfalarının tezyinatları incelenmiştir. Konular bir bütün olarak ele alınıyor olsa da hedef Safevi dönemindeki üslupları incelemek ve aralarındaki benzer ve farklı unsurlara değinerek dönemin üslup özelliklerini ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın bu yönüyle Safevi tezhip sanatı tarihine ışık tutması amaçlanmıştır. Bu kapsamda iki ayrı ekolden (Herat ve Şiraz) 5 er adet eser seçilerek toplamda 10 adet Kur'an-ı Kerim nüshasının tezyinatlı zahriye ve serlevha sayfalarının incelemeleri yapılmıştır. Tez çalışması iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Safevi devleti tarihi, sanatı ve tezyinat üsluplarının anlatımı yer almaktadır. İkinci bölümde Safevi dönemi Herat ve Şiraz üslubunda tespit edilen eserlerin incelemeleri ile zahriye ve serlevha sayfalarının detaylı çizimleri yapılmıştır. Ayrıca bu bölümde çalışılan eserlerin motif şemaları çıkartılmış ve Herat ile Şiraz ekollerini içeren tezyinat üslubuyla ilgili uygulamalar yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
XVI. era, an important period for Islamic art, is a period in which outstanding developments occured in view of illumination art. Safavid Empire made great contributions to this art. Regarding the political and socio-cultural changes in the era and in the region where Safavid Empire was established, Safavids significantly affected the art in this region. In this process, the Safavid emperors guarded the artists and provided opportunities for the artists to develop art activities, which played an important role in gaining importance of Safavid book art. Hence, Safavid Empire appeared in history with its magnificent and luxury works of art. Safavids especially gave importance to book art and composed various manuscripts. These manuscripts can be observed in Safavids' administrative cities and centers of art such as Herat, Shiraz, Tabriz, Qazvin and Esfahan. Some different decorations in the contents of manuscripts which are composed in centers of art led the emergence of styles of art that go with the name of these centers. In XVI. era Safavids, with the effect of Islam, showed great importance and took great care to the preperation of copies of Koran. Besides, Koran decorations have parallels with the styles of art of important centers of art. Due to these spesific characteristics, the decorations of front endpaper and heading pages of some Koran manuscripts of Herat and Shiraz style of Safavid period are examined in our thesis. Although the topics are handled as a whole, the main aim of this thesis is to examine the styles in Safavid period and reveal the characteristics of styles of the period by taking the similarities and differences between these styles into account. In this way, it is aimed to shed light on the history of Safavid illumination art in this thesis. In this context, 10 copies of Koran which include front endpaper and heading pages (each include 5 works of art) in two different styles (Herat and Shiraz) are selected and examined. This thesis includes two main chapters. In the first chapter; the history, art and styles of decoration of Safavid Empire are examined. In the second chapter; the works of art of Herat and Shiraz styles of Safavid period are examined and front endpaper and heading pages are illustrated in detail. Besides, in this chapter the design schemes of works of art at hand are examined and applications are performed on the styles of decoration which include Herat and Shraz styles.
Benzer Tezler
- Safevî dönemi kalem-i siyâhî minyatürleri
Safavid period qalam-i siyahi miniatures
RIDVAN AK
Doktora
Türkçe
2024
Güzel SanatlarNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
DOÇ. DR. ŞEHNAZ BİÇER
- Safevi Devri tezhib sanatı: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki eserlerin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NERMİN ÖZCAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ÇİÇEK DERMAN
- Safevi dönemi Tebriz ekolü minyatürlerinde tekstil
Textile in Tabriz school miniatures of the Safavid period
TUBA SUBAŞI ADIBELLİ
Doktora
Türkçe
2024
El SanatlarıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
PROF. DR. MAHDİ MOHAMMADZADEH
- Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağış 220 numaralı Nizami Hamsesi
Miniatures of Nizami Khamse from bestowal number 220 in the Library of Suleymania
GÖNÜL BOZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR