Demir Çağı Urartu Dönemi mezar buluntularının bioarkeolojik değerlendirilmesi: Mezar hediyesi mi kişisel eşya mı?
A bioarcheological evaluation on Iron Age Urartian grave goods: Are they grave gifts or personal belongings?
- Tez No: 680624
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAKAN YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 174
Özet
Ölü gömme uygulamalarının en erken örneklerine Orta Paleolitik dönemde rastlamaktayız. Ölüler için yapılan bu uygulamalar zaman geçtikçe toplumların kültür ve geleneklerine göre değiştiğini ve bu geleneklerin tamamı olmasa bile bazı geleneklerin günümüzde de hala devam ettiğini görmekteyiz. Ölüm kavramı insanoğlunun hayatında oldukça önemli bir rol oynamaktadır. İnsanın elbet bir gün öleceğinin bilincinde olması ve bu durumu engelleyememesi ölüme yüklediği önemin en temel nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla yok oluşu tamamen kabul etmeyen insan, bir kurtuluş olarak kendi zihninde ölüm sonrası için çeşitli tasavvurlar geliştirmiştir. Ayrıca ölüm karşısında hissedilen korku, geride kalanlar tarafından birtakım uygulamaların yapılmasına da neden olmuş olabilir. Yukarıda ifade edildiği gibi bu düşünceler, ölünün bilinçli olarak gömülmesine ve ölü için törenler düzenlenmesine sebebiyet vermiştir. Bu anlamda yaşanılan dünyaya paralel somut bir öteki dünya algısı farklı şekillerde yapılan ölüm uygulamalarının öteki dünyaya geçişi için gerekli unsurlar olarak görülmektedir. Tam da bu noktada öteki dünyaya geçiş esnasında ve varıldığında ölünün birtakım eşyalara (kap-kacak, organik buluntular, silahlar, metal kaplar vb.) ihtiyaç duyabileceği inancı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda ortaya çıkartılan mezarlarda ele geçen buluntuların tamda bu nedenden dolayı mezarlara bırakıldığı anlaşılmaktadır. Geçen süreçle birlikte farklı bölge ve dönemler içerisinde yapılan gömü alanlarında ve biçimlerinde değişiklikler görülse de insanların zihinlerinde oluşturduğu öteki dünya tasvirinin değişmediği görülmektedir. Buna paralel olarak mezarlara bırakılan eşyaların sayısında artışiv görülmekle birlikte, ölen kişinin cinsiyeti, yaşı ve toplumdaki statüsüne bağlı olarak da farklı eşyalarla gömüldüğü anlaşılmaktadır. Urartular da diğer birçok uygarlık gibi ölümden sonraki hayata inandıklarından ölüler için birtakım ritüeller gerçekleştirmişlerdir. Ölüyle birlikte mezara bırakılan eşyalar genel anlamda“ölü hediyesi”olarak adlandırılmaktadır. Bizce bu düşünce doğru bir ifade değildir. Çünkü mezarlarda bulunan eşyalar içinde ölünün kişisel eşyaları ve ritüel sırasında kullanılan çanak çömlek, testi, kadeh gibi buluntular da vardır. Dolayısıyla bunların tamamına“hediye”demek doğru değildir. O halde bu ayrım nasıl yapılabilir? Bu sorunun cevabını vermeden önce hediyenin ne olduğuna bakmak gerekir. Hediye, "Birini sevindirmek, mutlu etmek, onurlandırmak, kutlamak için veya anı olarak verilen şey, diye tanımlanır. Bu yüzden ölen kişinin ruhunun çıkacağı yolculuk sırasında gittiği yerde hediye vermesi gerekecektir. Bu amaçla daha özel ve hediye olabilecek nesneler cesedin yanında, başucunda ya da ayaklarının yanına bırakılır. Bunlar bazen Çavuştepe Nekropolü'nde de görüldüğü gibi bir tepsi içinde sunulabilir. İşte tamda bu nokta da cesedin üzerinde yer alan objeler kişisel eşyalar grubuna dâhil edilmeli, çevresinde duran nesnelerse hediye olarak kabul edilmelidir. Mezarda bulunan seramikler ise ruhun çıkacağı yolculukta ihtiyaç duyulacak yiyecekler konulması amacıyla kullanılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The earliest examples of burial practices have been encountered in the Middle Paleolithic period. It can be seen that these practices for the dead have changed over time according to the cultures and traditions of the societies, and some traditions still continue today, though not all of these traditions. The concept of death a plays very important role in human life. The fact that people are aware that they will die one day and that they cannot prevent this situation can be stated as one of the main reasons for the importance they place on death. Therefore, the human being, who does not completely accept extinction, has developed various conceptions for the afterlife in his own mind as a salvation. In addition, the fear felt in the face of death may have caused some practices to be carried out by the living ones. In this sense, a concrete other world perception parallel to the living world is seen as necessary elements for the transition of death practices made in different ways to the other world. At this very point, the belief that the dead may need some items (utensils, organic finds, weapons, metal containers, etc.) has emerged during the transition to the other world and upon arrival. In this context, it is understood that the objects found in the tombs unearthed were left in the tombs for exactly this reason. Although there are changes in the burial areas and forms made in different regions and periods with the passing process, it is seen that the image of the other world created in people's minds has not changed. In addition, although there is an increase in the number of items left in the graves, it is understood that the deceased were buried with different items depending on their gender, age and status in the society. Urartians, like many other civilizations,vi performed some rituals for the dead, as they believed in life after death. The items left in the grave with the dead are generally called“death gifts”. In our opinion, this idea is not a correct statement because the objects found in the tombs include the personal belongings of the deceased and findings such as pottery, jugs and chalices used during the ritual. Therefore, it is not correct to call all of them“gifts”. So how can this distinction be made? Before answering this question, it is necessary to look at what the gift is. A gift is defined as "something given to delight, make someone happy, honor, celebrate or commemorate. For this reason, the deceased will have to give a gift at the place where the soul goes during the journey. For this purpose, objects that can be more special and gifted are left next to the corpse, at the bedside or near his feet. These can sometimes be presented on a tray, as seen in the Çavuştepe Necropolis. At this point, the objects on the corpse should be included in the group of personal belongings, and the objects around it should be accepted as gifts. The ceramics found in the tomb are used to put food that will be needed on the journey of the soul.
Benzer Tezler
- Arkaik Dönem plastik eserleri ışığında Lykia ikonografisinde yerli ve yabancı unsurlar
Lycian iconographic elements in Archaic Period plastics
ŞÜKRÜ ÖZÜDOĞRU
- Ağrı Dağı Bölgesi'nde Erken Demir Çağı ölü gömme geleneği (Doğubayazıt-Iğdır)
Early Iron Age burial tradition in Mount Ararat Region
EMRAH OĞULTARHAN
- Van Kalecik ve Çavuştepe nekropollerindeki Demir Çağı Urartu Dönemi Fibula'larının biyoarkeolojik değerlendirmesi
The bioarchaeological analysis of the Urartian fibulae from the nekropolis of Van Kalecik and Çavuştepe
GÜNEŞ ÇİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN YILMAZ
- Yüzey araştırmaları ışığında Muş – Bulanık Bölgesi Orta Demir Çağ (Urartu) seramikleri
Middle Iron Age ( Urartu) ceramics in Mus-Bulanık Region in the light of surveys
YUNUS SULAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. HANİFİ BİBER
- Erzurum Arkeoloji Müzesi'nde bulunan Urartu Dönemi'ne ait madeni bilezikler ve pazıbentler
Metallic bracelets and armlets belonging to Urartian period in Erzurum Archaeology Museum
OSMAN EMRE KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
ArkeolojiÇukurova ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. K. SERDAR GİRGİNER