Taşköprülüzâde'nin varlık ve bilgi anlayışı
Tashkubrîzâde's existence and knowledge view
- Tez No: 681790
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TUNA TUNAGÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Çalışmamızda Osmanlı düşünürü ve âlimi Taşköprülüzâde Ahmed Efendi'nin (901/1495) varlık ve bilgi anlayışı incelenmiştir. Çalışmanın amacı İslam düşünce tarihinde üzerinde çokça durulan varlık ve bilgi meselesinin Taşköprülüzâde üzerindeki etkilerini tespit edip, görüşlerinin düşünce geleneği içindeki yerini ve önemini belirlemektir. Taşköprülüzâde'nin varlık ve bilgi konusundaki görüşlerini incelerken Osmanlı düşüncesindeki etkilerinin tümeller, hâricî ve zihnî varlık, nefsü'l-emr, a'yân-ı sâbite, fîilî ve infîâlî ilim, huzûrî ve husûlî ilim, mâhiyet vb. meseleler üzerinde şekillendiğini müşahede ettik. Bu çerçevede varlık ve bilgi konularını araştırırken meselenin İslam düşünce tarihindeki gelişim sürecini tasvir ettikten sonra Taşköprülüzâde'nin bu meselelerdeki görüşlerini belirginleştirmeye çalıştık. Taşköprülüzâde, tümelleri dört meselede incelemiştir. Bunlar tümellerin tikellerin mertebesine inmesi, tümellerin mefhum olarak var olmaları, tümellerin dış dünyada gerçekleşmiş varlıkları ve son olarak yüklemenin anlamıdır. Taşköprülüzâde, tümelleri itibarları yönüyle de ele alır. Bu itibarlar Tanrı'nın ilmindeki, hâriçteki ve zihindeki tümellerdir. A'yân-ı sâbite kavramı da tümeller meselenin anlaşılması açısından kayda değer bir yere ve öneme sahiptir. Taşköprülüzâde'nin eserlerinde geçen konular, doğal olarak İslam düşünce geleneğinin ontoloji, epistemoloji ve mantık sistematiği içinde bir değer ve anlama sahiptir. İslam düşünce geleneği içinde yer alan Taşköprülüzâde, genel olan yönleriyle var olan bu ontoloji, epistemoloji ve mantık sisteminin içinden konuşmuştur. Bu manada Taşköprülüzâde, varlık ve bilgi anlayışı noktasında genel çerçevede İslam düşünce sistematiğinin içinde kalarak kelâm, felsefe ve tasavvuf alanlarındaki tartışmalar ve problemlere dair risâleler yazarak düşüncelerini ortaya koymuştur. Taşköprülüzâde, tarihsel süreçte oluşmuş olan bu ontoloji, epistemoloji ve mantık birikimi çerçevesinde konuları değerlendirmiştir. Bu çerçevede Taşköprülüzâde, yepyeni bir düşünce sistematiği oluşturmaktan ziyade var olan düşünce sistematiği içinde eleştiriler ve düzeltmeler yapmış, eksik gördüğü bazı meseleri ele alıp tekrar incelemiştir. Bu manada Taşköprülüzâde, İslam düşünce coğrafyasının bir düşünür ve âlimi olarak problemleri incelemiş ve düşüncelerini bu meseleler ışığında açıklamıştır.
Özet (Çeviri)
The ottoman thinker and teacher Tashkubrîzâde Ahmed Efendi (901/1495) was searched. The aim of the search is to define his thoughts on knowledge and existence. His thoughts focus on some characteristics of knowledge and existence. Islamic perspective of knowledge and existence was dealth with. We examined Tashkubrîzâde's view of existence ande knowledge. The effects of ottoman thought on universal, External existence and mental existence, nefsü'l-emr, a'yân-ı sâbite, fîilî ve infîâlî knowledge, Knowledge by description and Knowledge by presence, Quiddity, etc. We have seen matters take shape. We have described the development process of the issue in the history of Islamic thougt. We tried to clarify Tashkubrîzâde's views on these issues. Tashkubrîzâde's existence thought is god-centered and divided into four. The universal point is down to particular. The universal point is a concept. The universal point is in outer world. The name of loading. The universal point of Tashkubrîzâde is further seardued“ a'yân-ı sâbite”further studied in universal point. Tashkubrîzâde's subjects are related to Islamic point of view. He made out his views on epistemology, ontology and logic. Tashkubrîzâde wrote boks on speech philosophy and mysticism. Tashkubrîzâde didn't made out a new system. He explained problems in old systems. As a Islamic thinker we tried to solve problems.
Benzer Tezler
- Taşköprülüzade'nin Mevzuatul-Ulum adlı eserinin tasavvufla ilgili bölümlerinin sadeleştirilmesi ve Kuşeyri'nin risalesi Hucviri'nin keşfi ve Gazali'nin ihyası ile karşılaştırılması
Transliteration of the parts concerining Islamic mysticism in Taşköprülüzade's Mevzuatul-Ulum into contemporary Turkish and a comparasion of it with Gazali's ihya, Kuşeyri's risale and Hucviri's keşf
CAFER YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinErciyes ÜniversitesiDin Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN BAĞÇECİ
- Taşköprîzâde'nin Ahlâk-ı Adudiyye şerhinde aile ve devlet ahlakı
Family and state ethics in Tashkoprîzade's sharh al-Akhlâk al-Adudiyyah
YASEMİN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENVER UYSAL
- Taşköprülüzâde Ahmed Efendi ve tecvid ilmindeki yeri
Taskopruluzade Ahmed Efendi and his place in tecvid science
SÜMEYRA ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜNTEHA MAŞALI
- Şeyhzâde Mustafa Kocevî'nin Noktatü'l-Beyân adlı eseri:Neşir ve inceleme
Shakzade Mustafa Kocevi's piece of work Noktatü'l Beyan: Transcription and review
SÜMEYYE ARPACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DERİN
- İslam eğitimcilerinin çocukluk dönemi eğitim anlayışları: İbn Haldun-el-Amâsi-Taşköprülüzade örneği
Childhood education concepts of Islamic educators: Examples of Ibn Khaldun-al-Amâsi-Tashkubrizadah
RUKİYE BULGUROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP KAYA