Aşar vergisinin kaldırılmasının köylü üzerindeki etkisi ve sosyo-ekonomik yansımaları (1925-1950)
Effect of abolition of tithe tax on the peasant and socio-economic reflections (1925-1950)
- Tez No: 685467
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YAŞAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Aşar, Vergi, Osmanlı Devleti, Cumhuriyet Dönemi, Sosyo-Ekonomik, Tithe, Tax, Ottoman State, Republic Period, Socio-Economic
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 143
Özet
Arapçada“onda bir”anlamına gelen“öşür”ün çoğulu olan“aşar”, Osmanlı Devleti zamanında köylülerden toprak ürünleri için %10 oranında alınan bir vergidir. Devletin önemli bir gelir kaynağını oluşturan bu vergi köylüden çeşitli yöntemlerle toplanmıştır. Osmanlı Devleti'nden miras kalan bu ekonomik yapı, Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren de varlığını sürdürmüştür. İltizam usûlü ile aynî olarak tahsis edilen bu vergi Cumhuriyet'in ilk yıllarında da hazinenin önemli bir gelir kaynağını oluşturmaktaydı. Cumhuriyet'in ilan edildiği dönemlerde üzerinde önemle durulan konulardan biri de mevcut iktisadî yapının gelişmesini ve ilerlemesini sağlamak olmuştur. Ancak nüfusun büyük bir çoğunluğunu köylülerin oluşturduğu bu devletin ekonomisi eski, ilkel bir ekonomiye dayanmaktaydı. Bu durum yeni ekonomi politikaları için sorun teşkil etmekteydi. Çağdaşlaşmayı bir görev olarak gören yeni devlet, bu doğrultuda çağına uygun, refah seviyesini artıracak ekonomi politikaları belirlemeyi amaçlamıştır. 17 Şubat 1923'te İzmir'de“Türkiye İktisat Kongresi”toplandığında yeni Türkiye'nin ekonomik açıdan temel nitelikleri belirlenmiş; alınan ekonomi tedbirleri arasında aşar vergisinin kaldırılması ile ilgili kararlar da alınmıştır. TBMM'de 1925'te çıkarılan yasa ile aşar vergisi kaldırılmış, böylece köylünün vergi yükü hafifletilmiştir. Devrim niteliğindeki bu karar ekonomideki sıkıntılı dönemi geçici olarak ortadan kaldırmış ancak devlet yeni vergiler koyarak ekonomideki kaybı gidermek istemiştir. Aşar vergisinin Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti için önemli bir gelir kaynağı olması, bu verginin kaldırılış aşamalarını ve sonuçlarını önemli bir hale getirmiştir. Özellikle Osmanlı Devleti döneminde dolaysız bir şekilde hazineye aktarılan bu verginin zamanla köylü üzerinde bir baskı oluşturmaya başlaması ile aşar, çeşitli şekillerde ve usullerde yeniden tahsil edilmiştir. Bununla beraber her kurum, yöntem ve politika da olduğu gibi ekonominin dinamiklerinden birini oluşturan aşar vergisinin de amacı dışına çıkması veya usulde yapılan yanlışlıklar bu verginin miyâdını doldurmuştur. Bir imparatorluğu bitirip, yeni bir devlet ile yola devam eden aşar vergisi değişime uğramaya ya da hepten yok olmaya mahkûm olacaktır. Yeni devlet, sağlam ekonomik temeller üzerine kurulmayı öngörmüş ve eskiye dair ne varsa ortadan kaldırmayı planlamıştır. Ekonomik bağımsızlık ve siyasî bağımsızlığı eşit gören Cumhuriyet rejimi, halkı da yanına alarak güçlü bir ekonomi ve tam bağımsız bir devlet olma yolunda adımlar atmıştır. Devletine güvenen köylü, alınan bu tedbirler sonrasında umduğunu bulabilmiş mi? Yoksa yeni uygulanan politikalar eskiyi aratmış mı? Bu soruların cevap bulabilmesi için, Osmanlı-Cumhuriyet arşivi belgeleri ve TBMM meclis tutanakları ışığında hazırlıklar yapılmıştır. Ayrıca bu tez devrin sosyal ve ekonomik nabzını tutan dönemsel kaynaklardan hareketle, bu süreç hakkında yazılmış eserler, çeşitli makale ve tezlerden yola çıkarak yeni bir bakış açısı ortaya koymayı amaçlamıştır.
Özet (Çeviri)
“Tithe”, wich is the plural of“öşür”meaning“one tenth”in Arabic, was tax of 10% for land products from the peasansts during the Ottoman State. This tax, wich constitutes an important source of income for the state, was collected from the peasantry by various methods. This economic structure, inherited from the Ottoman State, has continued its existence since the first years of the Republic. This tax, wich was allocated in kind with the tax farming method, was an important source of income for the treasury in the first years of the Republic. One of the issues that was emphasized in the periods when the Republic was declared was to ensure the development and progress of the existing economic structure. However, the economy of this state, where the majority of the population was peasants, was based on an old, primitive economy. This situation was a problem for new economic policies. The new state, which sees modernization as a duty, aimed to determine economic policies that would increase the welfare level in line with its age. When the“Turkey Economy Congress”was held in İzmir on February 17 1923, the basic economic characteristics of the new Turkey were determined; among the economic measures taken, decisions regarding the abolition of tithe were also taken. Tithe tax was abolished with the law enacted in the Grand National Assembly of Turkey in 1925, thus the tax burden of the peasant was alleviated. This revolutionary decision temporarily eliminated the troubled period in the economy, but the state wanted to compensate for the loss in the economy by imposing new taxes. The fact that tithe was an important source of income for the Ottoman State and the Republic of Turkey made the phases and results of the abolition of this tax important. Especially during the Ottoman State period, this tax, which was directly transferred to the treasury, started to put pressure on the peasantry over time, and the tithe was collected again in various ways and methods. However, as with every institution, method and policy, the fact that the tithe tax, which constitutes one of the dynamics of the economy, went beyond its purpose, or the mistakes made in the procedure filled the expiry date of this tax. The tithe that ends an empire and continued with a new state, will be doomed to change or disappear altogether. The new state envisaged to be built on solid economic foundations and planned to destroy everything about the old one. The Republican regime, which sees economic independence and political independence as equally, has taken steps towards becoming a strong economy and a fully independent state by taking the people with it. Did the peasent, who trusted they state find what they hoped after these measures were taken? Or did the newly implemented policies search for the old ones? In order to find answers to these questions, preparations were made in the light of the Ottoman-Republic archive documents and the parliamentary minutes of the Turkish Grand National Assembly. In addition, this thesis aims to present a new point of view based on the periodical sources that hold the social and economic pulse of the period, works written about this process, various articles and theses.
Benzer Tezler
- Türkiye Büyük Millet Meclisi tutanaklarına göre aşar vergisinin kaldırılması
The abolition of the tithe according to proceedings of The Grand National Assembly Of Turkey
SİBEL ULU
- 1929 ekonomik bunalım sonrası Türkiye'deki siyasal ve iktisadi düzenlemeler
Political and economical regulations made in Turkey after the great depression
CÜNEYT DEMİRTAŞ
- The transaction taxes in Turkey (1926-1934): Negotiation between industrialist and republican governments
Türkiye'de muamele vergileri (1926-1934): Sanayiciler ve Cumhuriyet hükumetleri arasında pazarlık
KEREM DEMİRKESER
- Cumhuriyet döneminde köylücülük politikaları: İzmir-Aydın-Denizli örneği (1923-1950)
Vi̇llage poli̇ci̇es i̇n the republi̇can peri̇od: The case of İzmi̇r-Aydin-Deni̇zli̇ (1923-1950)
ALTAN ÖZTÜRK
