Safevi Dönemi Şiraz üslûbu edebî eserlerin tezhip analizi (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi)
Illumination analysis of literary manuscripts of the Safavid Period Shiraz style (Topkapı Palace Museum Library)
- Tez No: 689497
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ÇAYCI, DOÇ. DR. ŞEHNAZ BİÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Güzel Sanatlar, Sanat Tarihi, Fine Arts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk-İslam Sanatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 655
Özet
Şah İsmail tarafından 1501 yılında kurulan Safevi Devleti, kendinden önceki Timurluların ve Türkmenlerin köklü kültür ve sanat birikimi üzerine inşa edilmiştir. Kısa zamanda kültürel açıdan kendine özgü bir devlet yapısına sahip olan Safevi yönetiminde sanatsal faaliyetler de bu doğrultuda gelişmiş, çeşitli sanat anlayışlarını yansıtan üsluplar meydana gelmiştir. Özellikle Fars bölgesinde yer alan Şiraz, XVI. yüzyıl boyunca başkent dışında nitelikli yazmaların fazlaca üretildiği bir taşra merkezi olmuştur. Bu merkez, Kur'an-ı Kerîm ve edebi eserlerdeki kitap süslemeleri özellikleri ile en üst seviyeye ulaşmıştır. Tez çalışmamızda Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan Safevi Dönemi Şiraz üslubu 12 adet edebî yazma eserin tezhipleri kompozisyon, motif ve renk açılarından incelenmiştir. Tezin birinci bölümünde Safevi Dönemi siyasi tarihi ile kültür ve sanat faaliyetleri incelenmiştir. İkinci bölümde Şiraz kitap sanatları, Safeviler öncesi ve Safeviler Dönemi olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümü oluşturan katalog bölümünde araştırmaya konu olan 12 yazma eser, çizimler eşliğinde detaylı olarak analiz edilmiştir. Dördüncü bölüm, araştırma kapsamında incelenen eserlerdeki tezhipli sayfaların; tasarım, cedvel, iç pervaz, motif, tığ ve renk özelliklerinin ayrıntılı olarak ele alındığı değerlendirme kısmıdır. Sonuç olarak katalog bölümünde incelenen eserlerin ışığında tezhiplerde, yüzyılın başında Akkoyunlu Türkmen Dönemi tezhip sanatı anlayışının devam ettiği, 1530'lu yıllardan itibaren bölgenin önemli sanatkarlarıyla serlevha tezhiplerinde yeniliklerin başladığı ve Safevi Dönemi Şiraz tezhip üslubunun ortaya çıktığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
The Safavid State, founded by Shah Ismail in 1501, was built on the deep-rooted cultural and artistic accumulation of the Timurids and Turkmens before it. The Safavid administration, which had a culturally unique state structure in a short time, created styles that reflect various artistic understandings. Especially Shiraz, located in the Fars region, XVI. Throughout the century, it has been a provincial center where high quality manuscripts were produced outside the capital. This center has reached the highest level with the book decorations in the Qur'an and literary works. In our thesis, the illuminations of 12 Shiraz style literary works of the Safavid Period in the Topkapı Palace Museum Library were examined in terms of composition, motif and color. In the first section of the thesis, the political history and cultural and artistic activities of the Safavid Period were examined. In the second section, Shiraz book arts are explained as pre-Safavid and Safavid Period. In the catalog section, which constitutes the third section, 12 manuscripts, which are the subject of the research, were analyzed in detail, accompanied by drawings. The fourth part is the evaluation part. Illuminated pages in the works examined within the scope of the research in this section; design, ruler, interior molding, motif, crochet and color features were examined in detail. As a result, it was understood that the illumination art of Akkoyunlu Turkmen Period continued at the beginning of the century in the illuminations of the examined works. In addition, it has been determined that innovations in the serlevha illuminations started with the important artists of the region from the 1530s and the Shiraz illumination style of the Safavid Period emerged.
Benzer Tezler
- İstanbul müze ve kütüphanelerinde bulunan 16. yy. Şiraz üslubuna ait tezhipli elyazması eserlerin incelenmesi
This thesis focuses on Shiraz style illuminated manuscripts of the 16th century that are retrieved from major museum and library collections located in İstanbul
LALE YILDIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA N. ÇELEBİ
- Halı ve resim: Bakü müzelerinde bulunan figürlü halılar
Carpet and picture: The figurative carpets of Baku museums
TÜLÜN DEĞİRMENCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. SERPİL BAĞCI
- 16. yüzyıl Safevi kitap sanatı içindeki 'Tarih-i Nigaristan' ve nüshalarının resimli tarih geleneğindeki yeri ve tasarım çözümlemeleri
The position and design analyses of 'Tarikh-i Nigaristan' and its editions' place in the illustrated historical tradition within the 16th century Safavid book art
BÜŞRA AYAZ
Doktora
Türkçe
2024
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMEL EMİNE DÖNMEZ
- İshak b. an-Nişaburi'nin Kısas-ı Enbiya'sının beş minyatürlü nüshasının incelenmesi
Examination of İshaq b. an-Nisaburi's five illustrated Qisas al-Anbiyas' manuscript copies
AMİNE ŞANİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat Tarihiİstanbul Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HİLAL KAZAN
- Safevi dönemi Tebriz ekolü minyatürlerinde tekstil
Textile in Tabriz school miniatures of the Safavid period
TUBA SUBAŞI ADIBELLİ
Doktora
Türkçe
2024
El SanatlarıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
PROF. DR. MAHDİ MOHAMMADZADEH