Kızılçam (Pinus brutia Ten.) ormanlarında bitkilerin yanabilirliğinin popülasyon, tür ve komünite düzeyindeki değişkenliği ve bu değişkenliğin yangın rejimi ile ilişkisi
Variability of the flammability of plants in Turkish red pine (Pinus brutia Ten.) forests at population, species and community levels, and the relationship of this variability with the fire regime
- Tez No: 692650
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇAĞATAY TAVŞANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoloji, Biology
- Anahtar Kelimeler: Bitki Fonksiyonel Karakterleri, Değişkenlik, Orman Yangını, Pinus brutia, Yanabilirlik, Yangın Rejimi, Plant Functional Traits, Variability, Flammability, Fire Regime, Forest fire, Pinus brutia
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ekoloji ve Çevre Biyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Bitkilerin yanabilirlik özellikleri, yangına eğilimli ekosistemlerdeki bitki topluluklarının yangın rejimleriyle olan ilişkisini anlamak için önemlidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, yanabilirlik ile ilgili bitki fonksiyonel karakterlerinin popülasyonlar arasında değişkenlik gösterdiğini ve bu değişkenlikten yangın rejiminin sorumlu olabileceğini ileri sürmüşlerdir. Bu tez kapsamında, ekosistem dinamiklerinin şekillenmesinde yangının önemli bir rol oynadığı Akdeniz ekosisteminde bulunan Kızılçam (Pinus brutia Ten.) orman altı odunsu florasını oluşturan baskın maki türlerinin yanabilirliklerinin tür, popülasyon ve komünite düzeyinde araştırılması, yanabilirlik karakterlerinin farklı yangın rejimleri altında nasıl değiştiğinin ortaya çıkarılması ve incelenen türlerin yangına karşı gösterdikleri tepkilerin temel yanabilirlik bileşenlerine göre sınıflandırılması amaçlanmıştır. Bitki yanabilirliği bu çalışmada, bitki yanabilirlik karakterlerindeki türler arası ve tür içi değişkenlik, bu karakterlerin yangın rejimlerine bağlı olarak gösterdikleri değişim ve yanabilirlik bileşenleri ile arasındaki ilişki olmak üzere üç ana bölüm altında incelenmiştir. Arazi çalışmaları, Türkiye'nin en sık orman yangını görülen iki ili olan Muğla ve Antalya sınırları içerisinde yer alan olgun Kızılçam ormanlarında yürütülmüştür. Bitkilerin yanabilirliğini etkileyen dokuz bitki karakteri (yaprak kıvrıklığı, yaprak nem içeriği, özgül yaprak alanı, yaprak kuru madde miktarı, dallanma yapısı, yaprak kalınlığı, kaba / ince yanıcı madde oranı, ölü / ince yanıcı madde oranı, ölü / canlı yanıcı madde oranı) ile ilgili arazide ve laboratuvarda ölçümler gerçekleştirilmiştir. Yaprak karakterleri ve yanabilirlik bileşenleri arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılabilmesi için farklı türlere ait yapraklar deneysel olarak yakılmış ve herhangi bir ateşleme kaynağı kullanılmadan ortalama 400 - 430 ºC'lik sıcaklıktaki kül fırını kullanılarak tür düzeyinde yanabilirlik sınıfları ortaya çıkarılmıştır. Yanabilirlikle ilişkili bitki karakterlerinin farklı alanlardaki bitki komüniteleri, türleri ve popülasyonları arasında nasıl değiştiği ortaya çıkarılmış, ayrıca yanabilirlik bileşenleri (tutuşabilirlik, sürdürülebilirlik, yanıcılık ve tüketilebilirlik) ile ilişkileri tespit edilmiştir. Bulgular, incelenen tüm yanabilirlik karakterlerinin türler arasında istatistiksel olarak anlamlı seviyede değişkenlik gösterdiğini ortaya koymuş ve yangına eğilimli Akdeniz Kızılçam ormanlarındaki bitkilerin yanabilirlik stratejilerinin türe özgü olduğunu ortaya çıkarmıştır. Tezden elde edilen bulgular, yanabilirlik özelliklerinin yangına eğilimli ekosistemlerdeki bitki türlerinin ekolojisini ve evrimini anlamak için dikkate alınması gereken önemli bir biyolojik karakter olduğu fikrini desteklemektedir. Yangına eğilimli alanlarda kolay yanabilen ya da yangına dayanıklı bitkilerin ve bu bitkilerin sahip olduğu karakterlerin yanabilirlikle ilişkisinin ortaya çıkarılması, yangın sonrası orman restorasyonunda, gerektiğinde yangına dayanıklı bitki toplulukları oluşturulmasında ve Kızılçam ormanlarında gelecekteki yangın tehlikesini azaltmak için türlerin seçimine yardımcı olacaktır.
Özet (Çeviri)
The flammability traits of plants are important for understanding the relationship between plant communities and fire regimes in fire-prone ecosystems. Recent studies have argued that plant functional traits related to flammability show variability among populations and that the fire regime may be responsible for this variability. Within the scope of this thesis, it is aimed to investigate the flammability traits at species, population and community levels in Mediterranean maquis species in Pinus brutia forests. It is also aimed to reveal how the flammability traits vary under different fire regimes and to classify the responses of the examined species to fire based on the basic flammability components. In this study, plant flammability was investigated under three main sections: inter- and intra-specific variability in plant flammability traits, the variation of these traits depending on the fire regime, and their relationship with the flammability components. Field studies were carried out in Muğla and Antalya in Southwest Anatolia, where are two provinces Turkey's most frequent forest fires occur. We selected the most-abundant 26 maquis species in these forests and measured nine flammability traits (leaf dry matter content, specific leaf area, fuel moisture content, branching, leaf curliness, leaf thickness, the proportion of dead fine- fuel, dead to live fuel ratio and the proportion of coarse and fine fuel) in the field and laboratory. In order to reveal the relationship between leaf traits and flammability components, leaves were burned experimentally by using a muffle furnace at an average temperature of 400 - 430ºC and flammability classes were revealed at the species level. The results showed how the plant traits associated with flammability vary among plant communities, species and populations in different areas, and their relationships with flammability components (ignitability, sustainability, combustibility, and consumability). The findings showed that all the studied flammability traits significantly vary among species and flammability strategies of plants in fire-prone Mediterranean pine forests are species-specific. The evidence obtained from this thesis supports the idea that flammability traits are important biological traits that have to be considered to understand the ecology and evolution of plant species in fire-prone ecosystems. Revealing flammability of plants will help the selection of species for the restoration of Mediterranean habitats, to establish fire-resistant plant communities when necessary, and to decrease the future fire danger.
Benzer Tezler
- Marmaris çevresi Pinus brutia (Kızılçam) ormanlarında yangın sonrası vejetasyon dinamikleri
Post-fire vegetation dynamics of Pinus brutia (Turkish red pine) forests of Marmaris region
ÇAĞATAY TAVŞANOĞLU
- Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarında kızılçamlarda (Pinus brutia Ten.) zarar yapan scolytinae (Coleoptera – Curculionidae) türleri ve bunlarla ilişkili funguslar
Scolytinae species (Coleoptera-Curculionidae) damaging on Pinus brutia Ten. and their associated fungi in Balikesir Regional Directorate Forests, Turkey
SABİHA ACER
Doktora
Türkçe
2020
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEL ARSLANGÜNDOĞDU
PROF. DR. ASKO TAPİO LEHTIJÄRVI
- Bir Kızılçam ormanında yangın sonrası restorasyon uygulamalarının odunsu bitki komünitesi üzerine etkileri
The effects of post-fire restoration applications on the woody plant community in a Turkish red pine forest
PINAR KÜTKÜT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇAĞATAY TAVŞANOĞLU
- Alçak rakım Akdeniz odunsu vejetasyonunun bitki karakterlerine dayanarak yangına ve iklim değişikliğine karşı direnç ve direngenlik kapasitesinin belirlenmesi ve ormancılık uygulama önerileri
Assessing the resistance and resilience capacity of low elevation mediterranean woody vegetation to fire and climate change based on plant traits and recommendations for forestry practices
İREM TÜFEKCİOĞLU
Doktora
İngilizce
2022
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇAĞATAY TAVŞANOĞLU
- Sivas ve yöresinde yetişen boya bitkilerinden elde edilen renkler ve bunların yün halı iplikleri üzerindeki haslık dereceleri üzerine bir araştırma
A research on the colours obtained from dye vegetables growing in Sivas and their fastness degrees on woll carpet yarns
HÜLYA KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiTeknoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARLI