Mahtumkulu Divânı'nda geçen fiillerde kılınış ve görünüş
Aktionsart and aspect of verbs which occur in Divan of Mahtumkulu
- Tez No: 699293
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. LEVENT DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Mahtumkulu Divânı, fiiller, kılınış, görünüş, Mahtumkulu's Divan, verbs, aktionsart, aspect
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 183
Özet
Kılınış, eylemin kök veya gövdesindeki zamanı ifade eden bir kategoridir. Bir başka deyişle, fiilin üzerine aldığı zaman ekinden başka bir de fiilin kök veya gövdesinde var olan bir zaman vardır. Bu da kılınışı ifade eder. Ayrıca, bir fiilin kılınış tipi, içerisinde bulunduğu cümlenin (nesne, özne, tamlayıcılar vb.) etkisiyle değişebilir. Görünüş, işlevi bakımından; olay veya durumun gerçek zamandaki yayılımının bitmişlik, bitmemişlik veya sürme özelliğini bildirir. Türkçede zaman ekleri olarak bilinen -mIş, -DI, -(I)yor, -mAktA, -mAdA, -AcAk, -Ar/Ir, -DIr ekleri zaman işlevinin dışında görünüş ve kiplik işlevinde de kullanılırlar. Dolayısıyla bu eklere“zaman ekleri”denemeyeceği gibi“görünüş ekleri”de denemez. Çalışmamızda, Türk dili araştırmalarında fazlaca üzerinde durulmayan görünüş ve kılınış konusu ele alınmıştır. Görünüş ve kılınış konusunda Ahmet Benzer'in Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik ve Ahmet Karadoğan'ın Türkiye Türkçesinde Kılınış adlı eserlerinden bilgi toplanmıştır. Konu, Türkmen edebiyatının önde gelen şairlerinden biri olan Mahtumkulu'nun Divân'ında işlenmiştir. Mahtumkulu'nun Divân'ında geçen şiirlerdeki fiiller, önce bağlama dayalı olarak görünüş; daha sonra yine bağlama dayalı olarak kılınış bakımından tek tek incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Aktionsart is a category that expresses the time at the root or body of the action. In other words, there is a tense that exists in the stem or body of the verb other than the tense affix that the verb takes on it. This also refers to aktionsart. Also, the aktionsart type of a verb can change with the effect of the sentence (object, subject, complements, etc.) it is in. In terms of function, the aspect states the telicity, imperfection, or continuation nature of the expansion of the event or situation in real time. Also known as the tense suffixes in Turkish -mIş, -DI, - (I) yor, -mAktA, -mAdA, -AcAk, -Ar / Ir, -DIr suffixes are also used in the aspect and mode function except from the time function. Therefore these suffixes cannot be called“tense”or“aspect”suffixes. In our study, the aspect and actionsart subject is considered on a primary basis, which is not emphasized much in Turkish language studies. On the subject of aspect and aktionsart the informations that have been obtained are gathered from Ahmet Benzer's“Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik”and Ahmet Karadoğan's“Türkiye Türkçesinde Kılınış”books. The subject was emphasized in one of the leading poets of Turkmen literatüre Mahtumkulu's Divan. Verbs in the poems in Mahtumkulu's Divan, was examined one by one in terms of context based aspect and context based aktionsart.
Benzer Tezler
- Karacaoğlan ve Mahtumkulu'nda sevgiliye ait güzellik unsurları üzerine mukayeseli bir inceleme
A comparative analysis of Karacaoglan's and Mahtumkulu's poems that have beauty elements of beloved
NİHAL AKYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TEMİZKAN
- Mahtumkulu divanında insan
Human in Mahtumkulu's Diwan
SEBİHA SEDEFOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYATİ YILMAZ
- Mahtumkulu Divanında sosyal hayat
Social life in Mahtumkulu Divan
KADRİYE IŞIKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESRA AKBALIK
- Mahtumkulu Divanı'nın eleştirel söylem çözümlemesi
Critical discourse analysis of the Mahtumkulu Divan
BETÜL MÜFTİLER
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SURUR ÇELEPİ
- Mahtumkulu Divanı'nın tahlili
Analysis of Mahtumkulu Divan
BİLAL ERĞİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN ÖZCAN