Uzun Firdevsȋ Velȃyet-Nȃme bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü
Velayet-Name in verse by Uzun Firdevsi̇ contextual index and functional dictionary
- Tez No: 700903
- Danışmanlar: PROF. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 3935
Özet
Türklerin İslamiyet'i kabul etmeleriyle birlikte Arapça ve Farsçadan etkilenmeler artmaya başlamış, doğal olarak bu durum Türkçeye yansımıştır. Horasan erenleri dediğimiz Türk-İslam kültürünün manevi önderleri, İslamiyeti halka yaymak amacıyla hem yaşayış biçimi olarak bunu ortaya koymuşlar hem de yazdıkları eserleriyle geniş kitlelere ulaşmışlardır. Bu bağlamda Hacı Bektaş Velayetnamesi gerek Türkçeye katkısı gerek Anadolu kültürüne katkısı gerekse İslami inanç merkezinde Alevilik-Bektaşilik kültürüne katkısı bakımından eşsiz bir eserdir. Eski Anadolu Türkçesi diye tabir ettiğimiz dönemde Türkçenin teşekkülünde velayetnamelerin yeri yadsınamaz derecede önemli ve dikkate değerdir. XIII. Yüzyılda yazılan Hacı Bektaş Velayetnamesi de yazıldığı dönemi yansıtması bakımından incelemeye değer bir dil hazinesidir. Eserde, Türk tasavvuf edebiyatının kurucusu sayılan Hoca Ahmet Yesevi'nin öğrencisi olan Lokman-ı Perende'den ders almış Hacı Bektaş-ı Veli'nin Türk-İslam kültürü çerçevesinde Anadolu insanına örnek olan hayatı, kerametleri, giyim-kuşam şekilleri, On İki İmamlar silsilesindeki yeri ve öğretilerini aktardığı müritleriyle el verdiği halifeleri hakkında genişçe bilgilere ulaştığımız muazzam anlatı bölümleri mevcuttur. Hacı Bektaş Velayetnamesi; Türk dili, Anadolu kültürü, tarihi ve ibretlik İslami yaşayış örnekleri bağlamında okunup incelenmesi gereken bir eserdir. Bu doğrultuda TEBDİZ Projesi, geçmişle günümüz arasında köprü görevi kuran ve belki de dil uzmanları tarafından Türkiye'de bu alanda yapılan ilk özgün, modern ve sistematik büyük bir ekip çalışmasıdır diyebiliriz. Metnimizde yer alan sözcüklerin tamamı TEBDİZ sistemi içerisinde, alfabetik sıraya göre bağlamdaki yerleri ve işlevleriyle dizilmiştir. Velayetname'de geçen her sözcüğün anlamı tek tek işlenerek eserin anlamsal zenginliği ortaya konulmaya çalışılmış; aranan sözcüklerin anlamıyla birlikte -varsa- tarihsel, kültürel ve dini hikayeleriyle birlikte eser gerçek değerine ulaştırılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
With the acceptance of Islam by the Turks, the influence of Arabic and Persian began to increase, and naturally this situation was reflected in Turkish. The spiritual leaders of the Turkish-Islamic culture, which we call the Khorasan saints, in order to spread Islam to the public, both revealed this as a way of life and reached large masses with their works. In this context, Hacı Bektaş Sainthood Writing is a unique work in terms of its contribution to Turkish language, its contribution to Anatolian culture and its contribution to Alevism-Bektashism culture in the center of Islamic belief. In the period we call Old Anatolian Turkish, the place of Sainthood Writing in the formation of Turkish is undeniably important and remarkable. Hacı Bektaş Sainthood Writing, written in the thirteenth century, is a language treasure worth examining in terms of reflecting the period in which it was written. In the work, the life, miracles, clothing styles of Hacı Bektaş-ı Veli, who took lessons from Lokman-ı Perende, who was the student of Hoca Ahmet Yesevi, who is considered the founder of Turkish Sufi literature, as an example to Anatolian people within the framework of Turkish-Islamic culture, Twelve Imams. There are enormous narrative sections in which we have access to extensive information about his place in his lineage, his followers and his caliphs, to whom he conveyed his teachings. Hacı Bektas Sainthood Writing; It is a work that should be read and studied in the context of Turkish language, Anatolian culture, history and exemplary Islamic life examples. In this direction, we can say that the TEBDİZ Project is the first original, modern and systematic great teamwork in Turkey that bridges the gap between the past and the present, and is perhaps the first in Turkey in this field by language experts. All the words in this text are arranged alphabetically within the TEBDİZ system, with their place in the context and their functions. The meaning of each word in the Velayetname( Sainthood Writing) has been processed one by one, and the semantic richness of the work has been tried to be revealed; The work has been tried to be brought to its true value, together with the meaning of the words sought, together with -if any- historical, cultural and religious stories.
Benzer Tezler
- Uzun Firdevsî'nin Hayât-nâme'si (İnceleme-metin)
Firdevsî-i tavîl's Hayât-nâme (Textual analysis-cricital edition)
MÜNİRE NUREFŞAN KAPAL
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH AZMİ BİLGİN
- Uzun Firdevsî ve Hakâyık-nâme'si
Uzun Firdevsî and Hakâyık-nâme
GÜLLÜ ARAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. OSMAN HORATA
- Uzun Firdevsi'nin Süleyman-name'sinde destan unsurları: Cilt I, giriş - inceleme
Uzun Firdevsi's epical element in Süleyman-name
MUSTAFA AKSOY
Doktora
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NARİN KÖSE
- Firdevsî-i Tavîl'in Hayât ü Memât adlı eseri: Tahlil ve metin
Kitâb-i Hayât ü Memât by Firdevsî-i̇ tavîl: Analysi̇s and the text
FATMA ATASOY ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHAMEDDİN BAŞAR
- Firdevsî-i Rûmî Süleyman-nâme (67-68. cilt) inceleme-tenkitli metin- dizin
Firdevsî-i Rûmî's Süleyman-nâme (67-68. vol.) Text examination-assay-directory
AHMET ÖZHAN SUCU
Doktora
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Kırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSUN SUNGURHAN