Intuitive and reflective foundations of free will and scientific determinism
Özgür irade ve bilimsel belirlenimciliğin sezgisel ve bilişsel yansımayaya dayalı kökenleri
- Tez No: 701748
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ONURCAN YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Kadir Has Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal ve Beşeri Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
Özgür irade ve determinizme olan inancın sezgisel temellerini araştıran geçmiş literatürün aksine, bu çalışmada özgür irade ve belirlenimciliğe olan inancın, çift süreçli zihin modelini kullanarak ampirik olarak araştırılması hedeflenmiştir. Türk bir örneklem üzerinde, denekler arası (between-subject) bir deneysel tasarımla sezgilere dayanma ve bilişsel yansımaya dayanma manipüle edilerek, bunun özgür irade ve belirlenimciliğin Kabul edilmesi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Deneyde katılımcılar dört gruba ayrılmıştır: zaman baskısı (sezgisel düşünme), önyargısızlaştırma eğitimi (bilişsel yansıma), duyguları tetikleme (sezgisel düşünme), ve kontrol grubu. Ek olarak, keşif amaçlı, ilk grup (zaman baskısı grubu) denek içi şeklinde tasarlanmıştır. Bu grupta özgür irade ve belirlenimcilik sorularına zaman baskısı altında (sezgisel şekilde) yanıt verildikten sonra katılımcılardan zaman baskısı olmadan (bilişsel yansıma yoluyla) ilk verdikleri yanıtı gözden geçirmeleri istenmiştir. Temel olarak, bilişsel yansımanın bilimsel belirlenimciliği arttırıp özgür iradeye inancı azaltması beklenmektedir. Ayrıca, bireysel olarak bilişsel yansıma kullanmaya eğilimin, bilişsel sitiller ile özgür irade ve belirlenimciliğe inanç arasındaki ilişkide bir sınır koşulu olup olmadığına bakılmıştır. Ek olarak, özgür irade ve belirlenimciliğin uyumluluk ve uyumsuzluğuna dair inançlar keşif amaçlı incelenmiştir. Sonuçlar, denekler arası manipülasyonların özgür irade ve belirlenimciliğe inanç üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Önyargısızlaştırma eğitimi özgür iradeye inancı azaltmış ancak belirlenimcilik üzerinde etkili olmamıştır. Zaman baskısı grubunda ise özgür iradeye inançta artma, belirlenimciliğe inançta azalma gözlenmiştir. Duyguları tetikleme manipülasyonu, denekler içi tasarım uygulanan grupta anlamlı bir etki bulunmamıştır. Deneye dair çıkan karışık bulgular tartışma kısmında ele alınmıştır. Sonuçlar, sezgilerin özgür irade inancını arttırdığı, belirlenimciliği ise azalttığı argümanını kısmen desteklemektedir.
Özet (Çeviri)
Contrary to the past literature investigating the intuitive foundations of belief in free will and determinism, we offer a new way to empirically investigate the same topic using the dual-process model of mind. In an experiment using Turkish participants, where reliance on intuition and reflection was manipulated in a between-subjects design, we tried to estimate whether reflection increases or decreases the endorsement of free will and scientific determinism. In the experiment, participants were assigned to one of the four conditions, which are time-pressure (intuition), debiasing training (reflection), emotion induction (intuition), and control. In addition, in the time-pressure condition, we embedded a within-sample design in which participants were first asked to respond to belief in free will and determinism scales under time-pressure (i.e., allowing intuition) and then asked to revise their answers in no time-pressure condition (i.e., as control condition). Our main hypothesis posits that reflection would increase the endorsement of scientific determinism, and that it would decrease the endorsement of free will. On the other hand, we expect that intuition would decrease scientific determinism and increase free will. We also explore whether the individual propensity to think reflectively (as measured with the cognitive reflection test and the actively open-minded thinking scale) can serve as a boundary condition in understanding the effect of cognitive styles on free will and determinism beliefs. Also, the compatibility of free will and determinism beliefs was measured for exploratory purposes. Results indicated that between-subjects manipulations significantly affected belief in free will and determinism. Debiasing training diminished belief in free will but did not affect determinism beliefs. Time-pressure condition increased the endorsement of belief in free will and decreased determinism. Emotion prime and within-subject embedded condition did not produce significant results. The results partially support the view that intuition favors the belief in free will and impedes determinism.
Benzer Tezler
- Le rapport des droits de l'homme au politique: Lefort et Rancière
İnsan haklarının politik-olan bağlantısı: Lefort ve Rancière
EYLEM YOLSAL MURTEZA
Doktora
Fransızca
2022
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE KARABÜK KOVANLIKAYA
- Dans hareketi verilerinin sayısal ortamda forma dönüştürülmesi
Transformation of dance motion data to form through the computational environment
SİNEM KIRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLEN ÇAĞDAŞ
- İbn Sînâ'nın sezgi teorisi
Avicenna's theory of intuition
ADNAN GÜRSOY
Doktora
Türkçe
2015
FelsefeAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜRBÜZ DENİZ
- Tarih öncesi sanat formlarının tekrarı; heykelde imge üretimi üzerine yeni bir okuma denemesi
Reiteration of the pre-historical art forms; a new reading trial on the production of images in sculpture
MEYSEM SAMSUN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2015
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiBileşik Sanatlar Ana Sanat Dalı
PROF. DR. VİLDAN ÇETİNTAŞ
- Gödel makinelerinde öğrenme sorunu
Learning problem in Gödel machines
ABDULLAH HANZALE KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Felsefeİstanbul ÜniversitesiSistematik Felsefe ve Mantık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGÜÇ GÜVEN