Orta Asya Uygur resim sanatında biçim ve anlam
Form and meaning in the Central Asian Uighur painting
- Tez No: 703129
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURİ SEÇGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Uygur Dönemi, Uygur Sanatı, Uygur Resim Sanatı, Duvar Resmi, Minyatür, Uyghur Period, Uyghur Art, Uyghur Painting Art, Wall Painting, Miniature
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 690
Özet
Türk Sanatının İslam öncesi devirleri söz konusu olduğunda bilhassa Erken Devir Türk Sanatı başlığı altında incelediğimiz Uygur devri ve Uygur Resim Sanatı şüphesiz ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Kabaca M.S. VIII yüzyıldan XV. yüzyıla kadar, Orta Asya'nın kozmopolit ortamında meydana getirdikleri güçlü medeniyet ve İpek Yolu çevresine konumlanmış olan Uygur şehir merkezlerinin stratejik konumu gibi nedenlerle Uygur toprakları daima göz önünde olmuş ve bu topraklarda yetişen Türk Uygur sanatçılar, Orta Asya Sanatının geneline çok önemli katkılar sağlamışlardır. Uygur Resim Sanatının en önemli örneklerinin ortaya çıkarıldığı, Turfan, Bezeklik, Koço (Chotscho) ve Dunhuang gibi merkezlerin, İpek Yolunun kuzey ve güney kollarının kesiştiği ve ticari kervanların geçiş güzergahı olarak kullandıkları bir ana hat üzerinde yer alması Uygurların farklı kültürlerle karşılaşmasına olanak sağladı. Bu yoğun ticari hareketlilik ortamında, İpek Yolu vasıtasıyla taşınanlar sadece maddi ürünlerden ibaret de değildi. İpek yolu, Doğu ve Batı arasında bir kültür köprüsü olarak, Budizm, Manihaizm ve Nesturi Hristiyanlığı gibi inançların kutsal kabul ettiği mekanlara gitmek isteyen çeşitli dinlerin inanırlarına ve Budizm'i daha geniş kitlelere ulaştırmak isteyen misyonerlere de hizmet etti. Böylelikle Orta Asya'nın en uzak noktalarına dahi ulaşma olanağı bulan bu dinler ve bu dinlerin tasvirsel gereklilikleri, kültürel faklılıklar ile Orta Asya üzerinde var olan toplumların resim sanatı üzerinde derin izler bıraktı. Uygur Sanatı da bu çerçevede şekillendi. Tarihleri boyunca Gök Tanrı İnanışı, Manihaizm, Budizm ve Nesturi Hristiyanlığı gibi dinleri benimsemiş olan Uygurların resim sanatı, benimsemiş oldukları dinlerin gerektirdiği biçimler kazandı. Böylelikle tarihsel süreçte uğradığı değişimlerin bir sonucu olarak, Uygur resim sanatı, konu, üslup ve malzeme bakımından müthiş bir çeşitliliğe kavuştu. Bununla birlikte, hangi dinin gerekliklerine uygun olarak yapılmış olursa olsun“Uygur Resmi”başlığı adı altında ele aldığımız tüm resimlerde çizgisel tekniğin baskın olduğu görülür. Erken Devir Türk Resim sanatıyla karakterize olmuş bu stilin izleri, Proto Türk dönemlerden itibaren Orta ve İç Asya'da meydana getirilen kaya ve duvar resimlerinde sürülebilir. Uygurlar eski geleneklerinden hiçbir zaman tam olarak kopmamış ve resimleme stillerinde olduğu gibi ele alınan konunun hangi dinin vii kapsamında olduğuna bakmaksızın bu gelenekleri yaşatmışlardır. Bu bağlamda Pranidhi resimleri en çarpıcı örnekler arasında bir grubu oluşturular. Bu sahnelerde konu Budist olmaya Budisttir. Ancak sahneye yerleştirilmiş Uygur soyluları, Göktürk devri resimlerinde görmeye alışık olduğumuz tarzda, geleneksel Türk giysileri içerisinde tasvir edilmişlerdir. Bunun yanı sıra tezimizde farklı kategoriler altında ele aldığımız pek çok resimde ve bu resimlerin detaylarında eski Türk geleneklerinin izleri görülür. Ayrıca tüm resimler ilgili oldukları din ve gelenekler bağlamında güçlü bir sembolizm içerirler.“Orta Asya Uygur Resim Sanatında Biçim ve Anlam”başlıklı bu çalışmada, konularına göre kategorilere ayırdığımız Uygur resimlerinin, öncelikle hangi inanç çerçevesinde geliştiğini belirledik. Eserleri form ve kompozisyon bakımından değerlendirirken ayrıca bu resimlerin her birinin bağlantılı olduğu konuyu, bu konuya bağlı olarak kompozisyona yerleştirilen farklı türde objelerin sembolik anlamlarını ve figürlerin kimliğini tespit etmeye çalıştık. Ayrıca resimlerin eski Türk gelenekleriyle olan bağlantılarını da irdeledik. Bütün bunları yaparken kimi zaman eski Uygurca Budist ve Manihaist metinlerden kimi zaman Budist efsanelerden ve Budist Sutra'lardan da faydalandık. Bugüne kadar Uygur Resim Sanatına ilişkin bazı çalışmalar yapılmış olsa da hiçbir çalışma da Uygur Resim Sanatı biçim ve anlamın bir arada değerlendirildiği bir bütün halinde ele alınmamıştır. Bu çalışmada ilk kez, Uygur Resim Sanatını her kategoriden seçtiğimiz örnekler ile ikonografik ve ikonolojik açıdan ayrıntılı bir biçimde topluca değerlendirmeye çalıştık. Uygur Sanatı adına yapmak istediğimiz pek çok şey var. Yolumuz uzun…
Özet (Çeviri)
In terms of the pre-Islamic periods of the Turkish Art;the Uighur era and Uighur Painting, which we particularly study under the topic of the Early Turkish Art Period, surely hasan exclusive position. Uighur lands were always remarkable due to the powerful civilization created in the cosmopolitan environment of the Central Asia, roughly speaking from the VIII. Century to XV. Century and the strategic position of Uighur city centers which are located around the Silk Road, and the Turkish Uighur artists raised on these lands have made significant contributions to the entire Central Asian Art. Due to the fact that the hubs such as Turfan, Bezeklik, Chotscho and Dunhuang, where the most significant examples of the Uighur Painting were created, are located on a main route which was used by commercial caravans and where the northern and southern branches of the Silk Road intersect with each other; the Uyghur have taken the opportunity to meet with diverse cultures. In this environment of dense commercial activities; commodities were not the only financial assets carried along the Silk Road. As a bridge of culture between the East and the West; the Silk Road has also served the believers wishing to visit the holy sites of religions such as Buddhism, Manichaeism and Nestorian Christians and also the missionaries wishing to convey Buddhism to a wider audience. In this way, these religionstook the opportunity to reach out to even the farthest points in the Central Asia, and the depictive requirements of these religions and cultural differences have left permanent marks on painting art of the existing societies in the Central Asia. Uighur Art has been shaped in this framework. The painting art of Uighur people, who have embraced religions such as Tengrism, Manichaeism, Buddhism and Nestorian Christianity throughout their history, has taken the forms required by such religions. As a result of the changes that occurred in the historic process, Uighur Painting has acquired enormous diversity in terms of themes, expressions and materials. It could be observed that linear technique is dominant in all paintings we assess within the scope of''Uighur Painting'', irrespective of therequirements of any religions based on which they were painted. Thisstyle characterized by the Early Turkish Art Periodcan be traced back to the rock and wall paintings created in the Central and Inner Asia starting from the Proto-Turkic periods. Uighur people have never deviated from their old traditions completely, but they have maintained such traditions as well as their painting styles irrespective of the religion that covers the theme used for such ix paintings. Accordingly, Pranidhi paintings constitute a group among remarkable examples. The theme on these scenes is surely Buddhist. However, the noble Uighur people placed on these scenes were depicted in traditional Turkic clothes in a customary style used in the paintings from the Gokturk era. In addition, the traces of the old Turkic traditions can be observed in many paintings and in the details of these paintings that we study in different categories in our thesis. Also, all paintings contain intense (strong) symbolism in terms of the religions and traditions that they belong. They contain strong symbolic elements. In our thesis entitled“Form and Meaning in the Central Asian Uighur Painting”; we first determined the religions according to which the Uighur Paintings categorized by their themes have developed. While we assessed the works in terms of their forms and compositions, we also tried todetermine the relevant themes of these paintings, symbolic meanings of different types of objects used in the composition based on such themes and the identity of the figures. We also studied the connections of the paintings with old Turkish traditions. During our study, we both used the Buddhist and Manichaean texts written in the oldUighur language as well as the Buddhist myths and Buddhist Sutras. Although certain studies have been conducted in relation with the Uighur Painting so far, none of these studies took the Uighur Painting as a whole in terms of form and meaning. In this study, we tried to collectively review Uighur Painting in details from an iconographic and iconologic perspective by using examples selected from each category. There are many works that we desire to conduct in relation with the Uighur Art. We have a long journey…
Benzer Tezler
- 1950 sonrası Türk resim sanatında kavram ve biçim ilişkisi
The Relation between concept and shape in Turkish painting art post 1950's
DENİZ ÇOBANKENT
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. KEMAL GÜRBÜZ
- Çağdaş Türk Resim sanatında kimlik sorunu
The problem of identity in contemporary Turkish art of Painting
MEHMET ALİ AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Güzel SanatlarAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF ÇETİN
- Orta Asya Türk kültüründeki imgeler ve motiflerin, çağdaş Türk resim sanatına etkileri
The effects of images and motifs in Central Asian Turkish culture on contemporary Turkish painting art
HASAN OĞUZ KILIKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUBA GÜLTEKİN
- Ağaç sembolünün tarihsel gelişim içerisinde Türk resim sanatına yansıması ve Cumhuriyet dönemi Türk resminin ağaç sembolü üzerinden irdelenişi
The taking place of symbol of tree on Turkish picture art in historical development and the description of Turkish draving via symbol of tre at Republic age
GÜL MENGEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Güzel SanatlarYüzüncü Yıl ÜniversitesiGüzel Sanatlar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET SAĞ
- Artuklu sikkelerinde yazı ve süsleme kompozisyonu
Writing and decoration compozitions on Artuqid coins
RAMAZAN UYKUR