Necâtî Bey'in XV. ve XVI. yüzyıl klasik Türk şiirine tesiri
The influence of Necâtî Bey on classical Turkish poetry in the XVth and XVIth centuries
- Tez No: 704049
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 613
Özet
XV. yüzyılda yaşamış olan Necâtî, Türk şiirinin klasikleşmesinde önemli rolü olan şairlerden biridir. Meseller, deyimler ve konuşma diline yakın kalıp ifadelerle sosyal hayatın yansımalarını çağrışımlı bir yapıyla işlemek üzerine kurduğu kendine has şiir tarzı, geniş bir kabul gören Necâtî, yaşadığı devreden itibaren genç şairlerin ilgisini çekmiş ve çevresinde edebî muhitler oluşmuştur. Necâtî'nin kendine has şiir tarzı, devrin kaynaklarında özellikle mahlası ile“Necâtî tarzı”şeklinde anılarak klasik edebiyat dairesinde yeri olan bir şiir üslubunun tanımı olmuştur. XV. ve XVI. yüzyıldaki klasik şiir, neredeyse tamamıyla Necâtî tesirindeyken; daha sonraki yüzyıllarda klasik tarzı ve mahallî konuları tercih eden şairlerin Necâtî'nin üslup özelliklerini tekrarladıkları, yeniden yorumladıkları görülmektedir. Bu tezde, kaynaklarda Necâtî takipçisi olarak tanıtılan şairler başta olmak üzere, nazire mecmualarında zemin şiir olarak kayıtlı Necâtî gazellerini tanzir edenler ve divanlarında özellikle gazel biçimindeki şiirlerinde Necâtî'nin özgün içeriklerini işleyen şairler ele alınarak şiir karşılaştırmaları yoluyla Necâtî tarzının XV. ve XVI. yüzyıl klasik Türk şiiri üzerindeki tesiri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu noktada şairlerin Necâtî şiirini tamamlama, onun şiirini temel alarak farklı açılımlar sağlama, şiiri bir temrin zemini olarak kabul ederek tetebbu örnekleri verme gibi nazire tavırları incelenmiştir. Şairin nazirecilik dışındaki tesirinin tespiti için Necâtî Dîvânı'ndan belirlenen içerikler XV. ve XVI. yüzyıldan birçok şairin divanlarında yer alan benzer beyitlerle karşılaştırılmıştır. Yapılan inceleme ve karşılaştırmaların sonucunda Necâtî tarzının mahiyetine ve şairin XV. ve XVI. yüzyıl klasik Türk şiirine tesirine dair sonuçlar sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Necâtî, who lived in the XVth century, is one of the poets who contributed to the classicization of Turkish poetry. The poet, who was widely accepted with his unique style, which he built on embroidering the reflections of social life on an associative structure in his poems with parables, idioms, and expressions close to the spoken language, attracted the attention of young poets from the time he lived and literary circles were formed around him. Necâtî's unique style of poetry was mentioned with his pseudonym in the sources of the period, and“Necati style”became a definition of poetry style in classical literature. While the classical poetry of the XVth and XVIth centuries was almost completely under the influence of Necâtî, it is seen that the poets who preferred the classical style and local themes in the following centuries also followed the Necâtî style. In this thesis, especially the names were mentioned as followers of Necâtî in the biographical and historical sources, the poets who replied in kind with modeling their imitatio ghazals on the Necâtî ghazals registered as basis in the nazira collections, and the poets who reinterpret the original contents of Necâtî in their diwans, expressly in their ghazals, were being discussed and the effects of the Necâtî influence through content and style comparisons of the 15th and 16th centuries classical literature its effect on Turkish poetry has been tried to be determined. At this point, the poets' nazira attitudes such as completing Necâtî's poem, providing different expansions based on his poetry, using his poems as a writing workshop, and giving examples of tetebbu, which was a poetry practice based on imitation, draw attention. In order to determine the Necâtî's influence on the poems other than imitatios, the content elements selected from the Necâtî's Diwan has been compared with similar couplets in the diwans of many poets from the XVth and XVIth centuries. As a result of the examinations and comparisons, the nature of the Necatî's poetry style and his influence on classical Turkish poetry in the XVth and XVIth centuries are presented.
Benzer Tezler
- XVI. yüzyıl siyasi hayatının klasik Türk şiirine etkileri
XVI. classical poetry of Turkish political life the effect of the century
OSMAN TOSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Klâsik Türk şiir geleneğinde hâtem redifli kasîdeler üzerine bir inceleme
A review on odes with hâtem redif in the tradition of classical Turkish poetry
KAMILA OSMANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PERVİN ÇAPAN
- XV - XVI. yüzyıl Osmanlı şairlerinin divanlarında biyografik bilgi: Şair ve eser isimleri
15 - 16th centuries Ottoman poets, diwans biographical information: Poet and names work
MİKAİL DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK
- Necâtî Bey Dîvânı: Metin-bağlamlı dizin-işlevsel sözlük
Necâtî Bey's Dîvân: Text-contextual index-functional dictionary
ENES İLHAN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- Ahmet Paşa, Necâti Bey ve Şeyhülislâm Yahyâ Divânları'nda cemiyet
Society in the Divans of Ahmet Pasha, Necati Bey and Shaykh al-Islam Yahya
BAYRAM KARAKAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RECEP DEMİR