Beş faktör kişilik envanterinin Türkçe'ye uyarlanması, denizcilik sektöründeki liderlerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve kazalara olan etkisi
Adaptation of the five factor personality inventory into Turkish, determining personal traits of the leaders in the maritime sector and their effect on accidents
- Tez No: 705269
- Danışmanlar: PROF. DR. LEYLA TAVACIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Denizcilik, Marine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Deniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Deniz Ulaştırma Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Denizcilik sektörünün teknolojik, çevresel ve örgütsel gibi çok sayıdaki faktörlerle çalışanların performanslarını etkilemesi bakımından, bir insan sistemi olduğu; özellikle gemilerde görev alan bir grup insanın farklı bir alt kültür oluşturdukları ve sosyal izolasyona maruz kaldıkları da dikkate alınarak, kişilerin emniyet davranışlarına tesir eden liderlik dahil her türlü etmenin araştırılması önem arz etmektedir. Denizcilik sektöründe son yıllarda yaşanan çok sayıdaki gelişmelere rağmen, kaza sayıları hala yüksek seviyededir. Bu sektörde yapılmakta olan kaza analizlerinin yanısıra, insan / davranış odaklı araştırmalar çerçevesinde çalışanların kişisel özelliklerini dikkate alan çalışmalara da ihtiyaç vardır. Denizde yaşamanın zorluğu, sıkı talimatlarla organize olma ihtiyacı ve dış otoriteye başvurulamaması gerçeği gibi etmenler, gemilerde son derece hiyerarşik bir yapılanmaya sebep olmaktadır. Kısıtlı imkanları ve çok sayıda tehlikeleri barındıran bir ortamda mesleğin doğası gereği böylesine hiyerarşik yapının etken olduğu bir durumda, otoritelerin emniyet ve güvenlik konularında gemilerde görev yapan liderlere tam yetki vermiş olmalarını da dikkate alarak; bu çalışmada böyle bir gurubun kişilik özellikleri ve bu özelliklerin kazalara olan etkisi araştırılmıştır. Literatürde farklı sektörlerde kişilik özelliklerinin iş kazalarına, kaza yatkınlığına, emniyet davranışlarına, tıbbi hata ve problem çözme eğilimine, işe bağlılıklarına, liderlik anlayışlarına vs. olan etkileri saptayan çalışmalar olduğu görülmektedir. Ancak birçok sektörde olmasına rağmen, denizcilik sektöründe çalışan liderlerin kişilik özelliklerini saptayıp değerlendiren, bu özelliklerin kazalarla olan ilişkilerini irdeleyen çalışmaların çok az olması ve Türkiye'de ilk olması bakımından bu çalışma önem arz edebilir. Kişilik kavramı, kişilik kuramları, kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi, beş faktör kişilik modeli ve envanteri çalışmanın ikinci bölümünde; kişilik testleri, madde havuzunun oluşturulması, değerlendirilmesi ve beş faktör kişilik modeline dayalı kişilik envanterinin Türkçe'ye uyarlanması sürecine üçüncü bölümde; liderlik ile ilgili temel kavramlardan, yaklaşımlardan ve denizcilikteki liderlerden dördüncü bölümde; deniz kazası kavramı ve türleri, iş kazası kavramı, kazalarda insan faktörü ve deniz kazalarının nedenleri, deniz kazaları ve iş kazaları hakkında genel değerlendirmeler ayrıntılarıyla beşinci bölümde ele alınmıştır. Bu araştırmada veri toplama yöntemi olarak anket yöntemi benimsenmiştir. Kişilik özelliklerini saptamak konusunda kuramlar içerisinde son yıllarda oldukça rağbet gören 5FKE (Beş Faktör Kişilik Envanteri) tercih edilmiş olup, IPIP'in (International Personality Item Pool) anket havuzundan faydalanılmıştır. Dilbilimcilerin, psikologların ve uzmanların desteğiyle Türkçe'ye uyarlanan beş faktör kişilik envanterinin anket formunda 60 soruluk 5 ana faktör ve her ana faktöre ait 3 alt faktör yer almaktadır (analiz aşamasında anket soru sayısı 40'a düşürülmüştür.). Bu anketin katılımcıları, hala aktif olarak gemilerde görev yapmakta olan ve Türk vatandaşı olan 156 liderdir (Kaptanlar, baş mühendisler ve 2. Kaptanlar). Bu araştırmanın analizleri için spss 22.0 kullanılmıştır. Söz konusu envanterin geçerlilik ve güvenirlilik analizleri yapılmasının ardından, kişilik özelliklerinin saptanmasına yönelik değişken değerlerine ait betimsel istatistikler ve normal dağılım istatistikleri ele alınmıştır. Sonrasında oluşturulan araştırma soruları bağımsız örneklem T-testi ve Ki-Kare test istatistiği ile sınanarak bazı anlamlı bulgular tespit edilmiştir. Anket katılımcıları yaşları itibariyle %52.6'sının 40 yaş üstü veya başka bir ifadeyle %77.5'inin 35 yaş üstü olduğu dikkate alındığında oldukça deneyimli bir örneklem gurubudurlar. Katılımcılar gemide yaptıkları görev itibariyle ise %53.8'i kaptan, %25.6'sı baş mühendis ve % 20.5'i 2.kaptandır. Katılımcıların görev aldıkları süre boyunca gemilerinde yaşanmış olan iş kazaları ve deniz kazaları itibariyle ise; %80.8'i iş kazası ve %48.7'si deniz kazası geçmişi söz konusudur. Araştırmanın metodolojisi ve yöntemi ile ilgili tüm ayrıntılar altıncı bölümde; denizcilikteki liderlerin kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi yedinci bölümde; araştırma bulgularına ilişkin genel değerlendirme ve kişilik özelliklerinin kazalara olan etkisi ayrıntılarıyla sekizinci bölümde ele alınmıştır. Yapılan analiz sonucunda katılımcıların kişilik özellikleri ile yaşadıkları kazalar (İş ve deniz kazaları) arasında istatiksel olarak anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. İş kazası yaşamamış katılımcıların iş kazası yaşamış olanlara göre, daha yüksek sorumluluk ve geçimlilik kişilik özelliğine (Özellik - iş kazası ilişkisi negatif); alt faktörler olarak ele alındığında ise, daha yüksek görev anlayışı, öz disiplin ve açık fikirlilik özelliklerine sahip oldukları (Negatif ilişki) anlaşılmıştır. Ayrıca, deniz kazaları ile kişilik özellikleri arasında sadece alt faktörler bağlamında ilişkiler saptanmış olup; deniz kazası yaşamamış katılımcıların deniz kazası yaşamış olanlara göre, daha yüksek başkaları ile yaşama bilinci (Negatif ilişki) ve daha düşük özgürlük / değerler anlayışına (Pozitif ilişki) sahip oldukları görülmektedir. Katılımcıların kişilik özellikleri değerlendirildiğinde ise; çok yüksek seviyede sorumluluk, düşük seviyede duygusal dengesizlik (Ters orantılı olduğundan), yüksek seviyede geçimlilik ve ortalamanın üstünde dışa dönüklük ve açıklık kişilik özelliklerine sahip bireyler oldukları saptanmıştır. Kişilik profilleri üzerine yapılan çalışmalar dikkate alındığında, denizcilik sektöründeki gemi üzerinde çalışan liderlerin büyük oranda 'esnek kişilik profili'ne (The resilient personality type) uydukları anlaşılmaktadır. Ayrıca, katılımcıların yaş aralıkları, cinsiyetleri, medeni durumları, alkol kullanımları, sigara kullanımları, mesleki deneyimleri, çalışılan gemi tipleri, yaşadıkları iş kazaları ve yaşadıkları deniz kazaları arasındaki ilişkiler de ele alınmaktadır. Yaş-kaza ilişkisi kapsamında, iş kazası özelinde anlamlı bir ilişki tespit edilememiş olsa da, yaşları 46 ve üzerinde olan katılımcıların yaşadıkları deniz kazalarının diğerlerine göre çok daha fazla olduğu; Görev-kaza ilişkisi kapsamında, iş kazası özelinde anlamlı bir ilişki tespit edilememiş olmamasına rağmen, kaptan ve baş mühendislerin 2.kaptanlara kıyasla daha fazla deniz kazası geçmişleri olduğu; görev-kişilik ilişkisi kapsamında, 2. kaptanların girişkenlik düzeylerinin baş mühendislere göre daha yüksek olduğu; sigara kullanımı-kişilik ilişkisi kapsamında, sigara kullanmayanların kullananlara kıyasla daha çok dışa dönük oldukları; deneyim-kişilik ilişkisi kapsamında ise yirmi yıl üzerinde mesleki deneyimleri olanların diğerlerine göre daha yüksek girişkenlik seviyelerinde oldukları saptanmıştır. Son olarak, Alkol kullanımı-kişilik ilişkisi kapsamında; alkol kullananların kullanmayanlara göre açıklık, duygusallık ve özgürlük kişilik özelliklerinin daha yüksek; yetkinlik ve aşırılık özelliklerinin ise daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmamızda tespit edilen ilişkilerin, farklı sektörlerdeki bu alanda yapılan araştırmaların sonuçlarıyla paralellik gösterdiğinin anlaşılması ile dokuzuncu bölümde değerlendirmeler yapılmış ve bazı öneriler getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The maritime industry is a human system in terms of affecting the performance of employees with many factors such as technological, environmental and organizational; considering that a group of people working at ships in particular form a different subculture and are exposed to social isolation, it is important to investigate all kinds of parameters, including leadership, that affect people's safety behaviors. Despite the many developments in the maritime sector in recent years, the number of accidents is still at a high level. In addition to the accident analyzes carried out in this sector, there is a need for studies that take into account the personal traits of the employees within the framework of human / behavior-oriented studies. Factors such as the difficulty of living at sea, the need to be organized with strict instructions and the fact that external authority cannot be consulted; this causes an extremely hierarchical structure at ships. Considering that in an environment with limited opportunities and many threats, in a situation where the hierarchical nature of the profession is a factor, the authorities have given full authority (Overriding authority) to the leaders working at ships in matters of safety and security; in this study, the personality traits of such a group and the effects of these traits on accidents were investigated. In the literature review, it is seen that there are studies in different sectors that determine the effects of personality traits on occupational accidents, accident propensity, safety behaviors, medical error and problem-solving tendency, job engagement and leadership. This study may be important, because there are very few studies investigating the relationships between the personality traits of the leaders in the maritime sector and the accidents and also because it is the first study in this sector in Turkey. The concept of personality, personality theories, evaluation of personality traits, five factor personality model and inventory are in the second chapter of the study; personality tests, the process of creating and evaluating the item pool and adapting the personality inventory based on the five factor personality model into Turkish are in the third chapter; basic concepts about leadership, approaches and leaders in maritime are in the fourth chapter; the concept and types of marine casualty, the concept of occupational accident, the human factor in accidents and the causes of marine casualty, general evaluations about marine casualties and occupational accidents are discussed in detail in the fifth chapter. The survey method was chosen as the data collection method in this research. In order to determine personality traits, the Five Factor Personality Inventory which has been very popular in recent years was preferred and the questionnaire pool of IPIP (International Personality Item Pool) was used. The questionnaire form of the five-factor personality inventory, which was adapted into Turkish with the support of linguists, psychologists and experts; it includes 5 main factors and 3 sub-factors for each main factor with 60 questions (The number of questions in the questionnaire was reduced to 40 during the analysis phase). The participants of this survey are 156 Turkish citizens (Masters, chief engineers and chief officers) who are still actively working at ships. After the validity and reliability analysis of the aforementioned inventory, descriptive statistics and normal distribution statistics of variable values for determining personality traits are discussed. Subsequently, generated research questions were tested with the independent sample T-test and the Chi-Square test statistics, and some significant findings were determined. The respondents are a very experienced sample group considering that 52.6% of them are over 40 years old, or in other words 77.5% of them are over 35 years old. In terms of their ranks at the ship, 53.8% of the participants are oceangoing master, 25.6% of them are chief engineers and 20.5% of them are chief officers. When the occupational accidents and marine casualty that took place at ships of the participants, 80.8% of them have an occupational accident history and 48.7% of them have a marine casualty history. All the details about the methodology and method of the research are in the sixth chapter of the study; evaluation of personality traits of maritime leaders in the seventh chapter; the general evaluation of the research findings and the effects of personality traits on accidents are discussed in detail in the eighth chapter. As a result of the analysis, statistically significant relationships were found between the personality traits of the participants and accidents (Occupational accident and marine casualty). Participants who don't have occupational accident history have higher conscientiousness and agreeableness personality traits than those who have occupational accident history (The relationship between trait and occupational accident is negative); when considered as facets, it was understood that they had higher sense of duty, self-discipline, and ideas (Negative relationship). In addition, relationships were determined between marine casualty and personality traits only in the context of facets; It is seen that participants who don't have marine casualty history have a higher gregariousness (Negative relationship) and a lower freedom / values (Positive relationship) compared to those who have marine casualty history. When the personality traits of the participants are evaluated; it has been determined that individuals with very high level of conscientiousness, low level of neuroticism (Since it is inversely proportional), high level of agreeableness and above-average extraversion and openness personality traits. Considering the studies on personality profiles, it is understood that the leaders working at ship in the maritime sector mostly comply with the 'The Resilient Personality Type'. In addition, the relationships between participants' age range, gender, marital status, alcohol use, smoking, professional experience, ship types, occupational accidents and marine casualty are also discussed. Within the scope of 'age-accident relationship', although a significant relationship could not be determined in terms of occupational accidents, it is stated that the participants aged 46 and above experienced much more marine casualties than the others; Within the scope of 'rank-accident relationship', although no significant relationship could be determined in terms of occupational accidents, it was stated that the captain and the chief engineers had more marine casualties history compared to the chief officers; within the scope of 'task-personality relationship', the assertiveness level of the chief officers is higher than that of the chief engineers; within the scope of 'smoking-personality relationship', non-smokers are more extroverted than smokers; Within the scope of 'experience-personality relationship', it is determined that those with professional experience of more than twenty years are at higher assertiveness levels than others. Finally, within the scope of 'alcohol use-personality relationship'; alcohol users have higher openness, emotionality and values personality traits than non-drinkers; competence and immoderation personality traits are also found to be lower. Some evaluations and recommendations were made in the ninth chapter with the understanding that the relationships identified in this study are similar to the results of the researchs conducted in this field of different sectors.
Benzer Tezler
- Kişilik özellikleri ile bağışlama eğilimi arasındaki ilişkinin intikam güdüsü ve adalete duyarlılık temelinde incelenmesi
The study of the relationship between personality characteristics and the tendency to forgive on the basis of vengeance motivation and justice sensitivity
IŞIL ÇOKLAR
- Trait emotional intelligence and big five personality traits as predictors of academic success in efl classes
İngilizce yabancı dil sınıflarında akademik başarıyı yordayanlar olarak algılanan duygusal zeka ve beş büyük kişilik faktörü
SİNEM HERGÜNER
Doktora
İngilizce
2016
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI MİRİCİ
- Psikobiyolojik kişilik modeli ve beş faktör kişilik kuramı: Mizaç ve karakter envanteri (TCI) ile Beş Faktör Kişilik Envanterinin (5FKE) karşılaştırılması
Psychobiological personality model and five factor personality theory: Comparison of temperament and character inventory (TCI) and Five Factor Personality Inventory (5FPI)
EMİNE SEVİNÇ SEVİ
- İnsan kayakları yönetiminde beş faktör kişilik özelliklerinin ve demografik değişkenlerin iş tatmini açısından incelenmesi: Bir vakıf üniversitesi
Examination of five factor personality characteristics and demographic variables in terms of job satisfaction in human ski management: A foundation university
KADER ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Medipol Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İDİL TAMER
- Çok boyutlu kişilik envanterinin madde - cevap kuramına göre kısa formunun geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi
Development of the short form of multidimensional personality inventory with item response theory and examination of its psychometric characteristic
ARKUN TATAR