Türk dilinin giyim kuşam terimleri üzerine biçim ve anlam incelemesi
Morphological and semantical examination on the Turkish terms of clothing
- Tez No: 710195
- Danışmanlar: PROF. DR. NESRİN BAYRAKTAR ERTEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 444
Özet
Giyim, ilk etapta vücudu dış etkenlere karşı korumak, gizlenmek için bir kısmını veya tamamını herhangi bir şekilde örtme, kaplama işidir. Kuşam ise basit anlamıyla kuşanmak, giyinme işini süslemek, sürmek ve sürünmek olarak düşünülebilir. Tarihsel süreçte insan; içinde bulunduğu coğrafyaya, yaşam biçimine, toplumsal statüsüne, inancına ve zevklerine göre giyimini şekillendirmiştir. Toplumdan topluma değişen bu durum Türk kültüründe de konargöçer yaşanılan dönemden başlayıp günümüze kadar gelişim göstererek gelmiştir. Özellikle yerleşik hayata geçiş, ev ve aile olgusunun oluşması, giyim kuşamı belirgin olarak etkilemiştir. Kültürel düzey, coğrafi şartlar, toplumsal etkenler, ticari ilişkiler, ekonomik yapı ve ihtiyaçlar giyim olgusunu ve buna bağlı söz varlığını biçimlendirmiştir. Böylece kullanılan ham maddeden başlayarak; vücudun her bölümü için ayrı ayrı olan giysiler, kadın ve erkeğe ait olanlar şeklinde de çeşitlilik kazanmıştır. Türk kültüründe giyim kuşama verilen değer bu çeşitlilik sayesinde ortaya çıkmaktadır. Türkler için giyim sadece vücudu örtmek ya da korumak için değil; güç sergilemek, beğenilmek ve toplum içinde saygınlığı arttırmak için bir araç hâline gelmiştir. Böylece giyim kuşamlarında tek tip değil, her koşul ve ortam için farklı ürünler seçmişlerdir. Bu çeşitlilik söz varlığına da yansımış; yazılı eserlerde, özellikle sözlüklerde yerini almıştır. Bu süreçte giyim kuşam olgusu için üretilen sözcükler dönemlere ait eserlerden yola çıkılarak rahatlıkla belirlenebilir. Bu çalışmada Türk dilinin insana ait olan giyim kuşam sözcükleri; dönemlere ait eserler temel alınarak belirlenmiş, biçim, anlam ve kavram bağlamında incelenmiştir. Bu sözcükler ait oldukları toplumun maddi ve manevi özelliklerini yansıttıkları için önem arz etmektedirler. Belirlenen sözcüklerin büyük bir çoğunluğunun Türkçe olması, Türk dilinin gücünü ortaya koymaktadır. Çalışmanın amacı Türkçenin kendine has, bizzat kendilerini yansıtan sözcüklerini bulmaktır.
Özet (Çeviri)
First, clothing is the job of covering a part of the body to protect and hide the body against external factors. To adorn, on the other hand, can be thought of simply as embellishing clothing. Human in the historical process; shaped his clothing according to his geography, lifestyle, social status, belief, and tastes. This situation, which has changed from society to society, has started from the nomadic period in Turkish culture and has developed until today. Particularly, the transition to settled life, the formation of the home and family phenomenon have had a significant impact on clothing. Cultural level, geographical conditions, social factors, commercial relations, economic structure, and needs have shaped the phenomenon of clothing and the related vocabulary. Thus, starting from the raw material used, the clothes that are separate for each part of the body have also gained diversity in the form of those belonging to women and men. The value given to clothing in Turkish culture emerges thanks to this diversity. Clothing for Turks is not just to cover or protect the body; It has become a tool to show power, to be admired and to increase prestige in society. Thus, they chose various products for every condition and environment, not a single type of clothing. This diversity is also reflected in the vocabulary; It has taken its place in written works, especially in dictionaries. In this process, the words produced for the clothing phenomenon can be easily determined based on the works belonging to the periods. These words are important because they reflect the material and spiritual characteristics of the society they belong to. In this study, the clothing words of the Turkish language belonging to humans; It has been determined based on the works belonging to the periods and examined in the context of form, meaning and concept. The fact that most of the determined words are Turkish reveals the power of the Turkish language. The aim of the study is to find the words of Turkish language that are unique and reflect themselves.
Benzer Tezler
- Çağatay ve Kırgız Türkçesi sözlüklerinde sosyal ve kültürel yaşam
The social and cultural life in chagatai and Kyrgyz Turkish dictionaries
BURCU SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGE ÖZKAN NALBANT
- İhyâ Dîvânı ve tahlîli: İnceleme-tahlîl-tenkitli metin
Dîvân of Ihyâ and Its Analysis (Review-Analysis-Text with Criticism)
MEHMET HALİL ERZEN
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN MACİT
- Tarihî Türk şivelerinde giyim kuşam kelimeleri
Vocabulary of clothes and clothing in the historical Turkic dialects
ÖZLEM TEGÜN
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Dîvânu Lugâti't-Türk'te geçen giyim kuşam kültürü ile ilgili söz varlığı ve Başkurtçadaki durumu üzerine bir inceleme
An examination on the presence of words related to a review on the situation in Bashkir and the clothing culture in the Dîvânu Lugâti't-Türk
MUHAMMED FETTAH KÖSEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ERTÜRK