Geri Dön

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin'de Merkez Bankacılığı ve parasal sorunlar

Başlık çevirisi mevcut değil.

PDF İndir

  1. Tez No: 7120
  2. Yazar: HAKKI EMRE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAYRİ ERDOĞAN ALKİN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Bankacılık, Banking
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1989
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 107

Özet

-61- VII. BSLBH QZET Çalışmamız; bir önsöz mahiyetindeki birinci, para ve merkez bankacılığı konusunda genel bilgilerin verildiği ikinci, Kuzey Kıb rıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası 'nm çeşitli yönlerden incelendi ği üçüncü, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeati Merkez Bankası 'nın faali yetleri yönünden incelendiği dördüncü, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisinde, merkez bankası kurulduktan sonra meydana gelen gelişme lerin incelendiği beşinci ve kendi tesbitlerinin ve önerilerimin yer aldığı altıncı bölüm olmak Üzere altı kısımdan meydana gelmiştir. Birinci bölümde çalışmanın ne şekilde yürütülmüş olduğuna, ça lışma esnasında hangi kaynaklardan yararlanıldığına, kimlerin görüş lerine başvurulduğuna ve ne gibi olumsuzluklarla karşılaşıldığına dair bilgiler verilmiştir. ikinci bölümde para ve merkez bankacılığı hakkında genel bilgi ler verilerek para ve merkez bankacılığının Dünya 'da ve Kıbrıs'taki gelişimine değinilmiştir. Buna göre: insanların üzerinde en fazla durdukları paranın günümüzde dahi herkes tarafından kabul edilen bir tanımı yapılamamıştır. Ancak bazı yazarlar parayı;“Kullanmaya hazır satmalına gücü,”“Modern bir mü badele aracı, fiyatların ve borçların ifadesine yarayan standart birimdir. ”“Her türlü iktisadi değişimde herkesçe kabul edilen deği şim araçlarının tümüdür”şeklinde tanımlamışlardır. insanlar parasal değişimden önce ayni mübadele sistemi içerisin de alışverişlerini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Daha sonra hesap parası kavramını geliştirmişler, bir süre sonra da bakır, gümüş ve altın gibi madenleri para olarak kullanmaya başlamışlardır. Bu maden lerden yapılmış, bilinen en eski para Milattan önce 2900 yıllarında kullanılmış ve tarih boyunca bir hükümranlık göstergesi olarak anla şılmıştır. Onsekizinci yüzyıla gelinceye kadar para sisteminin esasını gü müş sikkeler oluşturmuştur. Altın sikkeler ise külçe değeri üzerin den işlem görmüştür. Zamanla altın sikkleler de dolaşıma girmiş ve Birinci Dünya Savaşı* na kadar dolaşımda kalmıştır. 1929 büyük buhra nından sonra ise kağıt para rejimine geçilmiştir. ülkelerin ekonomilerinde çok önemli bir yere sahip olan merkez bankaları ise para emisyonu yetkisinin bir bankada toplanmasıyla on- yedinci yüzyılda ortaya çıkmıştır. 1S94 yılında kurulan ingiltere Bankası ilk merkez bankası olarak kabul edilmektedir. Merkez bankala rının belli başlı görevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür: a) Para ve kredi işlerini ticari hayatın gereklerine göre ayar lamak, para emisyonu yapmak; b) Devletin hazinedarlığını yapmak; ç) Bankaların nakit rezervlerini muhafaza etmek; d) Takas odası hizmeti yapmak; e) Uluslararası rezervleri muhafaza etmek ve hesabını tutmak;-62- f) Kliring ofisi görevi yapmak; g) Devletin ekonomik ve mali konularda danışmanlığını yapmak ve h) Bankaları ve bankacılık sistemini denetlemek. Merkez bankaları sermaye oluşumu yönünden beş grupta toplanmak tadır. Sermaye oluşumu ne şekilde olursa olsun merkez bankalarına devlet müdahale etmekte, onların karlarına ortak olmakta ve yönetici lerinin atanmasında söz sahibi olmaktadır. Kıbrıs, tarihi boyunca birçok ulusların egemenliğine girmiştir. Bu nedenle de Kıbrıs'ta çok çeşitli uluslara ait ödeme araçları kul lanılmıştır. Adanın Osmanlılar' m idaresinde kalmış olduğu dönemin sonunda ise Kıbrıs'ta kaime diye bilinen kağıt paralar kullanılmıştır. Ada ingiltereye devredildikten sonra, ingilizler Kıbrıs için metal para lar bastırmışlardır. Birinci Dünya Savaşı 'ndan sonra 1964 yılına ka dar Kıbrıs'ta karşılımı ingiltere'de yatırım yapılmış olmak kaydıyla çıkarılan paralar kullanılmıştır. 19S0 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti 'nin kurulmasını mütakip kurulan Kıbrıs Merkez Bankası 1964 yılından itibaren kendi parasını piyasaya sürmüştür. 1974 yılında meydana gelen olaylar neticesinde Kıbrıs'ta Türk ve Rum toplumu ayrı bölgelerde yaşamaya başlamıştır. 1974 yılında Türk Toplumu'nun yaşamakta olduğu Kuzey Kıbrıs'ta görülen para sıkın tısı nedeniyle Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu personel maaşlarının Türk parasıyla ödenmesine dair bir karar almış ve Kıb rıs'ta Türk parası resmen kullanılmaya başlanmıştır. 5.2.1975 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Genel Mü dürlüğü ile Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu Başkanlığı arasında bir anlaşma imzalanarak T. C. Ziraat Bankası Girne şubesine Kuzey Kıbrıs'ta merkez bankacılığı yapma yetki ve görevleri verilmiş tir. 16 Mayıs 1963 tarihinde K. T. F. D. Merkez bankası yasası kabul edilmiş, yaklaşık bir yıl sonra 4 Haziran 1984 tarihinde Kuzey Kıb rıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası faaliyete geçmiştir. Uygulamada görülen aksaklıkları gidermek ve 16 Aralık 1986 tarihli ekonomik iş birliği protokolünde belirlenen esaslara uyum saklamak amacıyla Ku zey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti derişiklik yasası çıkarılmıştır. 4 Haziran 1984 tarihinde faaliyete geçen Kuzey Kıbrıs Türk Cum huriyeti Merkez Bankası 'nın amacı kuruluş kanununda, kalkınma plan ları ve yıllık programlara uygun olarak ekonomik gelişmeye yardımcı olacak biçimde para-kredi politikalarını uygulamak ve bankacılık sistemini denetlemektir şeklinde yeralmıştır. Bir kamu tüzel kişisi olarak kurulan Bankanın sermayesi 2 Mil yar liradır ve tamamı devlete aittir. Banka 'nın görevleri ise şunlardır: a) Bankanın kuruluş kanunundaki amacın gerçekleştirilmesi için para ve bankacılık sisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesi b) Para ve kredi hacminin ekonominin ihtiyacına göre düzenlen mesi, c) Uluslararası ihtiyatların düzenlenmesi.-63- d) Mali ve ekonomik konularda devlete danışmanlık yapmak, e) Uluslararası mali ve ekonomik ilişkilerde devletin ajanlı ğını yapmak f) Devletin ve arzu eden bankaların bankacılığını yapmaktır. Banka, atama yoluyla gelen bir başkan, iki başkan yardımcısı ve dört üyeden oluşan toplam yedi kişilik bir yönetim kurulu tarafından idare edilmektedir. Banka, kendi yasasından aldığı yetkilerle, kredileri düzenleye- bilmekte, faiz farkı fonu oluşturabilmekte, disponibilite oranını ve munzam karşılıkları, faiz oranlarını, kısa ve uzun vadeli avans ve reeskont işlemlerini düzenleyip avans ve reeskont kredisi verebilmek te, altın ticareti yapıp, devletin hazinedarlığını yapabilmekte. Banka 'ya yatırılan paralara faiz tahakkuk ettirebilmekte takas odası görevi yapabilmekte ve bankaları denetleyebilmektedir. Banka, karşılıksız kredi verememekte, portföyündeki senetleri yenileyememekte, gayrimenkul alımlarından meydana gelen senetleri reeskonta kabul edememekte, hiçbir kuruluşun sermayesine iştirak edememekte ve kendi ihtiyaçları dışında gayrimenkul edinememektedir. Banka 'nın hesapları aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılmakta aktifte, döner değerler, krediler, bina teçhizat ve diğer aktifler isimli hesaplar, pasifte ise hazine cari hesabı, mevduatlar, mevdu- at-ı munzam karşılıkları, fonlar, diğer pasifler ve öz kaynaklar he sapları yeralmaktadır. Banka biri Sayıştay diğeri de maliye bakanlığı olmak üzere iki türlü denetime tabidir. K. K. T. C. Merkez Bankası, para politikası tedbirlerinden; reel kont politikası, kanuni karşılıklar politikası ve diğer bazı para politikası tedbirlerini uygulayabilmekte açık piyasa işlemleri poli tikası tedbirini uygulayamamaktadır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası bankaların denet lenmesine, faiz oranlarının düzenlenmesine, reeskont ve avans işlem lerine ve uluslararası ihtiyatların düzenlenmesine ait faaliyetler de bulunmuştur. Kuzey Kıbrıs ekonomisinde, merkez bankasının kurulmasından son ra bazı ekonomik gelişmeler olmuştur. 1977 sabit fiyatlarıyla 1984 yılında 4.725.200.000 TL olan top lam G. S. M. H. 1988 yılında S. 084. 000. 000 TL ye çıkmıştır. Gayri safi Milli hasılanın sektörel dağılımında çok önemli değişiklikler olma mıştır. ülkenin kaynakları cari fiyatlarla, 1984 yılında 84.691.500.000 TL iken 1988 yılı sonunda 498.303.600.000 TL olmuş, toplam kaynaklar içerisinde G. S. M. H. 'nm payı sürekli artarak %87.3'ten %97.5'e çık mıştır. Kaynakların kullanımında bir değişiklik olamamış, toplam ya tırımlar içerisinde sabit sermaye yatırımlarının payı ise az da olsa bir azalma göstermiştir. Çalışabilecek nüfusun yaklaşık % 98'si istihdam edilmiş ve iş sizlik oranı %2'nin altına düşürülmüştür. ülke' de Türk parası kullanımı ve diğer nedenlerle enflasyon o- ranı yüksek olarak seyretmiştir. önemli projeleri T. C. 'nin finanse etmesine rağmen mali bütçe heryıl önemli oranlarda açıklar vermiştir. Açığın kapatılması için-6k- 1987 yılma kadar T. C. Ziraat Bankasından borçlanılmıştır. T. C. Zi raat Bankası'na olan toplam borç faizleri hariç 55. 9 milyar TL'ye çıkmıştır. 1987 yılından sonra Ziraat Bankası 'ndan borçlanmalara son verilmiş ve bütçe açıklarını kapatmak için iç borçlanma yoluna gidil miştir. T. C. ile K. K. T. C. arasında ekonomik işbirliği protokolünün para kambiyo ve bankacılık bölümünde benimsenen hususlar. peyder pey uy gulama alanına konulmaya çalışılmış ve para, kambiyo ve bankacılık konularıyla ilgili yeni yasal düzenlemeler yapılmıştır, Kıbrıs ekonomisinde önemli bir yeri olan toptan ve perakende ticaretin G.S.M.H. içerisindeki oranında bir derişme olmamıştır, ül kenin dış ticaret hacmi sürekli olarak artmıştır. Dış ticaret hacmi içerisinde ihracatın ithalatı karşılama oranı ise düşmüştür, ülke ithalatının çoğunluğunu Türkiyeden Türk parası ile yapmakta ihracatı nı ise diğer ülkelere döviz mukabili olarak yapmaktadır. ülke dışsa tımlarında tarım ürünleri birinci sırayı alırken, dış alımlarında hammaddesine göre tasnif edilebilenler birinci sırayı almaktadır. Dış ticaret bilançosunun sürekli açık vermesine rağmen ülkenin ödemeler dengesi önemli açıklar vermemiştir. Bunda ise turizm sekörü etkili olmuştur. Son yıllarda gelen turist sayısı artarken turist kompozisyonuda değişmeler olmuştur. Kalkınma, devletin temel amaçlarından biri olmuş ve ülkenin kalkınması için beş yıllık orta vadeli planlar ve yıllık programlar uygulamaya konulmuştur. Uygulanan plan dönemlerinde bazan belirlenen hedeflere ulaşılmış, bazan hedeflerin gerisinde kalınmış bazan da hedefler aşılmıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası 'nı çeşitli yönler den incelemeye çalıştığım bu tez neticesinde ki tesbitlm; Kuzey Kıb rıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası, bazı konularda kendine düşen görevlerin bazılarını yapabilmiş bazılarını ise yapamamıştır. Ancak Merkez Bankası'nın bu çalışmalarına bakarak gerçek anlamda bir mer kez bankacılığı yaptığını kabul etmek imkansızdır. K.K.T. C. Merkez Bankası'nın daha başarılı olarak merkez banka cılığı faaliyetlerini sürdürebilmesi ve Kuzey Kıbrıs ekonomisinin güçlenebilmesi için Kıbrıs'ta kalıcı bir barışın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 'nin güçlü bir ekonomiye sahip olmasıyla sağlanacağı dik katlerden uzak tutulmadan çalışmalar yapılmalıdır.

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    656829

    Barter ticaret işlemleri ve muhasebeleştirilmesi

    Başlık çevirisi yok

    MUHAMMET SIRRI ŞİMŞEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    İşletmeİstanbul Üniversitesi

    Yönetimde Muhasebe ve Finansal Kontrol Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET GÖKSEL YÜCEL

  2. Tez No

    21127

    İlkokul öğretmeni yetiştirme konusunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki eğitimcilerin görüşleri

    Başlık çevirisi yok

    HASAN ÖZDER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1992

    Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesi

    Eğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. VEYSEL SÖNMEZ

  3. Tez No

    325308

    Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin idari yapısı

    Administrative structure of the Turkish Republic of Northern Cyprus

    ORHAN BURHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Kamu YönetimiSüleyman Demirel Üniversitesi

    Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. VAHDETTİN AYDIN

  4. Tez No

    692455

    Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde merkezi yönetim yerel yönetim ilişkileri

    Central government local government relations in the Turkish Republic of Northern Cyprus

    AYŞE YİĞİT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Kamu Yönetimiİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DİLEK MEMİŞOĞLU GÖKBINAR

  5. Tez No

    277537

    Gazimağusa ve çevresinin coğrafi etüdü

    Geographical and environmental study of Famagusta

    AYNUR KAYKI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    CoğrafyaMarmara Üniversitesi

    Türk Dünyası Coğrafyası Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HAMZA AKENGİN

Geri Dön