Hamdullah b. Hayreddin'in 'Umdetü'l-'İrfân fî Vasfi Hurûfi'l-Kur'ân isimli eseri çerçevesinde harflerin mahreçleri ve sıfatları
Makhārij and adjectives of letters in the context of Ḥamd Allāh b. Khair ad-Dīn's work ʿUmdat al-ʿIrfān fī Waṣf Hurūf al-Qurʾān
- Tez No: 712366
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ TEMEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 126
Özet
Bu çalışmamızda, Kânûnî Sultan Süleyman zamanında yaşamış Hamdullah b. Hayreddin Efendi'nin (ö. 983/1575), zamanın hafızlarının çeşitli namelerle seslerini yükselterek fakat harf çıkışlarına dikkat etmeksizin Kur'ân okumaları ve bununla övünmeleri üzerine yazdığı“'Umdetü'l-'İrfân fî Vasfi Hurûfi'l-Kur'ân”isimli Arapça manzum eserini inceledik. Müellif, Kânûnî'ye ithâfen yazdığı bu eserin ilk bölümünde o dönemin Kur'ân okuyucularının ahvâlinden ve Kur'ân tilâvetinde yapılan hatalardan bahsetmektedir. Eser, harflerin mahreçleri, sıfatları, harflere göre sıfatlar, aynı mahreçten çıkan harfleri ayırt eden sıfatlar, kalın ve ince okunan harfler gibi bölümlerden oluşmaktadır. Biz bu çalışmayı yaparken bu eserin Osmanlıca şerhi olan ve müellif tarafından yazılan“Cevâhiru'l-İkyân fî Şerhi 'Umdeti'l-'İrfân”isimli eserden de istifade ettik. Konumuz kırâat ilminin bir alt konusu olduğu için tezimizin ilk bölümünde kırâat ilminin doğuşu, gelişimi ve nasıl yayıldığını anlattık. İkinci bölümde müellifin hayatından ve eserlerinden bahsettik. Uzun yıllar Ayasofya Camii'nde hatiplik yapan ve bundan dolayı kendisine“Hatîb-i Ayasofya”denilen müellifin daha çok kırâat alanında eserler yazmakla birlikte edebiyat alanında da eserlerinin olduğunu tespit ettik. Üçüncü bölümde ise hem farklı kaynaklardan hem de müellifin eserinden istifade ederek önce mahreç bölgelerine göre harflerin mahreçlerini saydık, sonra“elifbâ”daki sırasına göre, daha sonra da müellifin eserine göre harf harf mahreçleri sıraladık. Yine hem farklı kaynaklardan hem de müellifin eserinden yararlanarak harflerin sıfatlarını tespit edip, zıtlı ve zıtsız olarak izahını yaptık. Daha sonra müellifin eseri çerçevesinde her harfe ait meşhur olan ve meşhur olmayan sıfatlar şeklinde yazdık. Son olarak da aynı mahreçten çıkan harfleri ayırt eden sıfatları izah ettik.
Özet (Çeviri)
In this research we took a look at the arabic work ʿUmdatal-ʿIrfān fī waṣf ḥurūf al-Qurʾān“ of Ḥamd Allāh b. Khair ad-Dīn (D. 983 AH, 1575 AD.) who lived at times of Sulaimān the Magnificent. He accomplished his work after severel qari reading the Qurʾān without differentiating the letters and causing it to be wrong and bragging about it. The first part of the book dedicated to Suleiman the Magnificent, is about mistakes being made by Qurʾān readers and in the tilāwat of the Qurʾān. The book is sectioned in the makhārij of letters, adjectives, adjectives by letters, adjectives disting uishing the same letters from same makhraj and words with thick or thin letters. Troughout this research we also benefitted of the author's Ottoman work ”Jawāher al-ʿIqyān fī Sharḥ ʿUmdat al-ʿIrfān". As our topic being a subthema to Qirāʾāt, the first part of this researc his addressed to the origin, developent and spreading of Qirāʾāt. The second part is about the author's life and works. After years of working as a khaṭīb (person who delivers the sermon) at the Hagia Sophia Mosque he was called the Khaṭīb of Hagia Sophia. Inaddition to his main works in Qirāʾāt we also found the author's works in literature. The next part we used some additional Works to our author's work and first listed the makhraj of letters according to different makhra positions, then due to the order in the Alifba' and next we listed the Makhraj letter by letter in the order given by Ḥamd Allāh b. Khair ad-Dīn. We determined the adjectives of the letters By using our main work as a source as well as other sources and explained those in contrariety. In the next part every well and less know adjectives of the letters are shown in the context of the author's first named work. In the end the different adjective of letters from the same Makhraj are explained.
Benzer Tezler
- Hamdullah B. Hayreddin'in Cevâhiru'l-ikyân fî şerhi Umdeti'l-irfân adlı eserinin tecvid ilmindeki yeri
The position of Hamdullah b. Hayreddin's work, Cevâhiru'l-ikyân fî şerhi Umdeti'l-irfân, in the science of tecvid
HAYRUNNİSA NEFES
Doktora
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR KURT
- Ayasofya hatîbi Hamdullah Hayreddin'in hayatı, eserleri ve 'Rusûhu'l-Lisân fî Hurûfi'l-Kur'an' adlı eseri'nin tahkiki
The research of the preacher of Hagia Sophia Hamdulla Hayrettin's life, works and book is named 'Rusûhu'l-Lisân fî Hurûfi'l-Kur'an'
HÜSEYİN KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KERİM BULADI
- Hurûfu'l-Kur'ân bağlamında Hatîb-i Ayasofya Hamdullah b. Hayreddin'in Vesîletü'l-İtkân fî Şerhi Rusûhi'l-Lisân fî Hurûfi'l-Kur'ân adlı eseri
In the context of the letters of the Qur'an The Work Vesîletü'l-İtkân fî Şerhi Rusûhi'l-Lisân fî Hurûfi'l-Qur'an By Hamdullah B. Hayreddin The Preacher Of Hagia Sophia
ARİF YEŞİLYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EFE
- Hamdullah bin Hayreddin Efendi'nin 'Fuyûzu'l-İtkân fî Vücûhi'l-Kur'ân' adlı eserinin tahkîki ve kıraat ilmi açısından değerlendirilmesi
The critical edition of Hamdullah b. Khayruddin Efendi's work 'Fuyûd al-İtqan fi Wujuh al-Qur'an' and its evaluation from the perspective of Qur'an recitation science
AHMET OKUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ ÇİFTCİ
- Rusuhu'l-Lisân fî Hurûfi'l-Kur'ân
Rusuhu'l-Lisân fî Hurûfi'l-Kur'ân
ELİF GİZEM KARAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN EFENDİOĞLU