İstahrî'nin muhalif görüşleri ve Şâfiî mezhebindeki yeri (İbadetler ve aile hukuku özelinde)
Istahri's dissenting opinions to doctrine of Shafi'i and his position in the doctrine (In worship and family law)
- Tez No: 712557
- Danışmanlar: PROF. DR. NASİ ASLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 285
Özet
Bu çalışmada, Şâfiî tabakât kitaplarında ismi geçen, üçüncü neslin önde gelen fakihlerinden olup mezhebin kurucusu İmam Şâfiî'nin (ö. 204/820) usûl ve kaidelerini dikkate alarak görüş beyan eden Ebû Saîd el-İstahrî'nin (ö. 328/940) ibadet ve aile hukuku özelinde mezhebe muhalif görüşleri ele alınmaktadır. Dönemin çeşitli âlimlerinden temel İslâmî ilimleri tedris ettikten sonra fıkıh ilmine yoğunlaşan ve bu ilimde önemli bir mesafe kateden İstahrî, başta Ebü'l-Kâsım el-Enmâtî (ö. 288/901) olmak üzere birçok âlimin rahle-i tedrisinden geçerek zekâsı, aklı, fıkhî meseleleri kavrama yetisiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Bundan mütevellid o, kısa zamanda müctehidlerin övgü ve iltifatlarına mazhar olmuş; dönemin halifeleri tarafından Kum ve Sicistân'a“kadı”; Bağdat'a ise“muhtesib”olarak atanmıştır. Kaynaklarda çokça kitap telif ettiği söylense de kendisinden fıkhî görüşlerini ihtiva ettiği bir eser günümüze –görüldüğü kadarıyla- intikal ettiği tespit edilememiş; ancak bu görüşlere Şâfiî mezhebinin farklı kaynaklarında oldukça yer verildiği görülmektedir. İstahrî, çoğunlukla mezhepte müftâ bih görüşe muvafık kalsa da yer yer İmam Şâfiî'nin kavlini farklı yorumlaması, ilgili fıkhî meseleye literal yaklaşması, konuya ilişkin ayet veya hadislerin zâhirîyle istidlâl etmesi ya da aklî temellendirmede bulunması gibi birtakım gerekçelere binaen farklı görüşler ileri sürmüştür. Elbette ki bunda onun fıkhî birkimi, münazara ehli ve delil sunma becerisinin güçlü olması gibi özelliklerinin bulunması fıkıh meselelerini temellendirmedeki metodu ve ictihad ameliyesini etkin bir şekilde kullanmasının rolü büyüktür. Bu yüzdendir ki, onun ilmî ve içtihâdî şöhreti sadece müntesibi olduğu mezheble sınırlı kalmamıştır. Nitekim onun görüş ve tercihleri Hanefî, Mâlikî ve Hanbelî mezhebinin temel fıkıh kaynakları yanında mukayeseli olarak kaleme alınan birçok eserde incelenir olmuştur. İstahrî'nin mezhebe büyük bir zenginlik kazandıran farklı görüşleri, -mezhebin genel kanaatine aykırı olsa da- fukaha tarafından değer görmüş; bu görüşler birçok fıkıh eserinde yer edinmiştir. Bu yüzden o, Şâfiî müctehid sıralamasında“ashâbü'l-vücûh/müctehid fi'l-mezheb”kategorisinde değerlendirilmiştir. Bu çalışma giriş, üç bölüm ve sonuçtan müteşekkildir. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi, kaynakları, kapsam ve sınırlılıklarından bahsedilmiştir. Birinci bölümde ise İstahrî'nin hayatı, yaşadığı dönemin siyâsî, içtimâî, iktisâdî ve ilmî kültürel yapısı, ilmî kişiliği, kendilerinden ders aldığı hocaları, ders halkasına iştirak eden talebeleri, telif ettiği eserler ve Şâfiî mezhebindeki konumu ayrıntılı olarak ele alınacaktır. İkinci ve üçüncü bölümlerde ise İstahrî'nin ibadet ve aile hukukuna münhasır mezhebe muhalefet ettiği görüşleri meseleye ilişkin referans gösterdiği aklî ve naklî deliller bağlamında mukayeseli olarak detaylı bir şekilde incelenecektir. Sonuç bölümünde de araştırma sonucunda elde edilen veriler ve tespit edilen farklılıklar aktarılacaktır.
Özet (Çeviri)
In this study, the oppositional views of Abu Said al-Istahri (d. 328/940), who is mentioned in Shafi'i biography books and who is one of the leading mujtahids of the third generation and also mentioned in Shafi'i biography boks are mentioned. He also clarifies his opinions about worship and family law. After studying the basic Islamic sciences from various scholars, Istahri concentrated on the science of fiqh and made a significant progress in this science, and took lessons from many teachers, especially from Abu'l-Qasim al-Enmati. He attracted most of scholars attention with his intelligence, reason, and ability to comprehend the issues related to the science of fiqh. As a result, he achieved soon the admiration and appreciation of the mujtahids; judge of Q'um and Sicistan by the caliphs of the period; He was appointed to Baghdad as a muhtasib. In literature although it is known that he wrote many books, a work containing his fiqh views reached to our age; however, it has been seen that these views are given a lot of place in the various sources of the Shafi'i sect. Istahri mostly agreed with the mufta bih opinion of the madhab. However, in some cases, he opposed the sect to which he belonged. Undoubtedly, this is due to Imam Shafii's different interpretation of his views, his conceptual approach to the issue, his clinging to the outward signs of the verses or hadiths he presented as evidence on the subject, or his rational justification. Of course, in this, there is the fact that he gained the appreciation of the mujtahids of the first and last period with his features such as his vast knowledge, ability to debate and strong ability to present evidence. Besides, the role of his objective method and effective use of ijtihad in his approach to fiqh issues cannot be ignored. For this reason, his scientific and ijtihad reputation was not limited to the sect he was a follower of. As a matter of fact, his views and preferences have been examined in many comparative works together with the main fiqh sources of the Hanafi, Maliki and Hanbali sect. His opposing views, which were put forward by Istahri and added great wealth to the sect, were appreciated by the mujtahids, even though they were contrary to the general opinion of the sect, and took place in many fiqh works. Therefore, he was evaluated in the category of ashabu'l-wujûh/mujtahid fil-madhab in the Shafi'i mujtahid ranking. This study consists of introduction, three chapters and conclusion. In the introduction, the subject, importance, purpose, method, sources, scope and limitations of the study are mentioned. In the first part, Istahri's life, the political, social, economic and scientific cultural structure of the period he lived in, his scientific personality, the teachers from whom he took lessons, the students who participated in the lecture circle, the works he wrote and his position in the Shafii sect are discussed in detail. In the second and third chapters, Istahri's views that he opposes worship and family law to the exclusive sect are examined in detail in the context of the religious and rational evidences he refers to. In the conclusion part, the data obtained as a result of the research and the differences detected are conveyed.
Benzer Tezler
- Sahra altı Afrika ile AB arasındaki ekonomik ortaklık anlaşmalarının sahra altı ekonomisine etkileri ve tarım sektörü
The effects of EPAs between EU and sub-saharan Africa on sub Saharan region and agricultural sector
METİN PİŞKİN
- İstahrî, İbn Fadlan ve Ebu Hamid el-Gırnatî seyahatnamelerinde yer alan halk bilim unsurlarının incelenmesi
Investigation of folklore elements in the travelogues of Istakhri, Ibn Fadlan and Abu Hamid al-Gharnati
HAYRİ MERMİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Marmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURSEL UYANIKER
- Arap edebiyatında seyahatname türü ve seyahatnameler
Arabic literature type in the travel and travelogues
ABDURRAHMAN DEMİRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Doğu Dilleri ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP CİVELEK
- Hâce Hatîb Mahmud er-Rumî ve Harîdetü'l 'Acayib ve Ferîdetü'l Garayib tercümesi isimli eserinin edisyon kritik ve tahlili
Hace Hatib Mahmud er-Rumi and edition critique and analysis of his book named 'Tercemetü Haride al-Acayib and Feride al-Garayib'
SEMA YANİÇ
- İslam coğrafyacılarına göre mezhepler
Sects according to the Islamic geographers
BETÜL YURTALAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
CoğrafyaAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ONAT