Merkezi iş alanı gelişiminin değerlendirilmesi: İstanbul Cendere vadisi örneği
Evaluation of central business district development: The case of Istanbul cendere valley
- Tez No: 718140
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET OCAKÇI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Merkez kavramı tüm yerleşim alanlarında bulunan başat fonksiyonlardan birisidir. Günümüz metropoliten kentlerinde merkezler kademelenmesi çerçevesinde, MİA kavramı kentin birincil merkezi olarak tanımlanmaktadır. MİA kısaca metropoliten alanda kontrol gücünün toplandığı, erişilebilirliğin ve arsa değerlerinin yüksek olduğu, bilişim, hizmet ve imalat sektörlerinden oluşan yığılma ekonomilerini ve yüz-yüze iletişime olanak sağlayan kentsel hizmetleri içerisinde barındıran alan şeklinde tanımlanmaktadır. Günümüzde küresel kentler dünyaya entegrasyonlarına göre sınıflandırılmaktadır. Nüfus ve merkezi iş alanı parametreleri bu sınıflandırmadaki önemli değerlendirme kriterlerindendir. İstanbul GaWC'nin 2020 değerlendirmesine göre dünya kentleri sınıflandırmasında Alfa- kentleri arasında yer almaktadır. İstanbul'da merkezi iş alanı tarihsel süreçte Tarihi Yarımada'dan başlayarak, Beyoğlu, Şişli, Beşiktaş, Maslak bölgelerine doğru yayılmıştır. 1980 sonrasında dünya genelindeki küreselleşme eğilimi ile birlikte İstanbul da merkez alanlarındaki sanayi fonksiyonları desantralize etmeye başlamıştır. Bu karar kapsamında özellikle plan kararları ile sanayinin desantralizasyonu desteklenmiş ve MİA işlevini artırıcı plan kararları uygulanmaya başlanmıştır. Yıllar geçtikçe hizmet sektörünün genel istihdamdaki oranı artmakta sanayinin ise azalmaktadır. MİA'nın mekânsal gelişimini etkileyen önemli etmenlerden biri erişilebilirliktir. İstanbul'da 1973, 1988 ve 2016 yıllarında kullanıma açılan boğaz köprüleri yıllar içerisinde kentin makroform gelişiminin kuzeye doğru ilerlemesine neden olmuştur. MİA'nın Şişli'den Maslak yönüne gelişmesinin temel sebeplerinden birisi ulaşım ağlarının gelişmesidir. Ancak kentin kuzeydeki doğal yapısını korumak amacıyla makroformun kuzeye doğru daha fazla gelişmesi bugüne kadar üretilen metropoliten alan planlarında tercih edilmemiştir. Bu kapsamda hem kentin gelişimi hem de MİA'nın gelişimi plan kararları ile kentin doğu-batı eksenine yönlendirilmiştir. Cendere Vadisi, harita düzleminde MİA'ya yakın konumda görünse de arazinin topografik durumu alanda MİA özelliklerinin doğal olarak gelişmesini engellemiştir. Buna rağmen TEM otoyolundan oluşturulan kavşaklar ile oluşturulan ana yol bağlantısı, Cendere Vadisi'ndeki sanayi alanlarının dönüşüm süreci ve yeni hizmet alanları yaratma ihtimali ve plan kararları ile bu bölgede eğitim, teknoloji, AR-GE merkezlerinin oluşumunun desteklenmesi bu alanda bir MİA dönüşüm potansiyeli yaratmıştır. Buna bağlı olarak da Cendere Aksı'nın İstanbul MİA'sının gelişim yönlerinden birisi olacağı öngörülmüştür. Bu kapsamda tezin temel amacı; Cendere Vadisi'nin dönüşüm dönemlerini merkezi iş alanı olma parametreleri kapsamında analiz ederek Cendere'nin yeni bir merkezi iş alanı potansiyeline sahip olup olmadığı konusunu araştırmaktır. Bu kapsamda çalışmada öncelikle merkez ve MİA kavramlarının literatür taraması yapılmış, klasik ve güncel kuramlarda MİA'nin yeri incelenmiştir. Ardından alan çalışmasını değerlendirebilmek için MİA parametreleri oluşturulmuştur. Sonraki bölümde İstanbul MİA'sının tarihsel gelişim süreci literatür taraması, tarihi haritalar, istatistiki veriler aracılığıyla incelenmiş ve 1980 sonrasındaki üst ölçek planlar kapsamında MİA gelişimi ortaya konulmuştur. Son bölümde öncelikle Cendere Vadisi'nin İstanbul'daki konumu aktarılmış ve İstanbul MİA'sı sınırları ve güncel dönüşüm dinamikleri kapsamında araştırma alanı sınırları belirlenmiştir. Sonrasında Cendere Vadisi'nin tarihsel gelişimi ve plan kararları kapsamında geçirdiği dönüşüm aktarılmıştır. Araştırmanın son aşamasında Cendere Vadisi aksı MİA kriterleri kapsamında incelenmiştir. Bu kapsamda bir saha çalışması yapılmış ve alanın güncel arazi kullanım bilgileri kapsamında değerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirme yapılırken tematik haritalar ve grafikler üretilmiştir. Araştırma alanı için OECD sınıflamasına göre bir hizmet sınıflandırması üretilmiştir. Tüm teorik çerçeve ve saha araştırması sonucunda Cendere Aksı'nın plan kararlarının da etkisi ile MİA kriterlerini büyük oranda sağladığı ve bu kapsamda dönüşümüne devam ettiği sonucuna varılmaktadır. Araştırma alanı, erişilebilirliği yüksek, arsa değerleri artış eğiliminde olan, son 10 yılda yığılma ekonomilerini oluşturmaya başlayan, yüz yüze iletişime olanak sağlayan fonksiyonları bulunduran ve bu fonksiyonların gelişimine devam eden bir MİA karakteristiği sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The concept of center is one of the leading functions in all settlement areas. Today's metropolitan cities are finding out the Central Business District (CBD) by differentiating the concept of center. CBD is briefly defined as the area where the control power is concentrated in the metropolitan area, where accessibility and land values are high, agglomeration economies consisting of informatics, service and manufacturing sectors, and urban services that allow face-to-face communication. Today, global cities are classified according to their integration into the world. Population and central business district parameters are important evaluation criteria in this classification. According to GaWC's 2020 evaluation, Istanbul is among the Alpha- cities in the world city classification. In the historical process, the central business district in Istanbul has spread to Beyoğlu, Şişli, Beşiktaş and Maslak regions by starting from the Historical Peninsula. After 1980, with the globalization trend around the world, Istanbul started to decentralize its industrial functions where in its city center. Within the scope of this decision, the decentralization of the industry was supported especially with the plan decisions, and the plan decisions to increase the CBD function were started to be implemented. Over the years, the rate of the service sector in general employment has increased, while the industrial sector has been decreasing. One of the important factors affecting the spatial development of the CBD is accessibility. The Bosphorus bridges, which were opened in Istanbul in 1973, 1988 and 2016, have caused the macroform development of the city to develelop towards the north over the years. One of the main reasons for the development of the CBD from Şişli to Maslak is the development of transportation networks. However, in order to preserve the natural structure of the city in the north, further development of the macroform towards the north is not preferred. In this context, both the development of the city and the development of the CBD are directed to the east-west axis of the city with the plan decisions. Although Cendere Valley appears close to the CBD on the map, the topographic condition of the land prevented the natural development of CBD features in the area. Despite this, the main road connection created with the intersections from the TEM highway, the transformation process of the industrial areas in the Cendere Valley and the possibility of creating new service areas, and the support of the formation of education, technology and research and development centers in this region with the plan decisions created a CBD transformation potential in this area. Accordingly, it was foreseen that Cendere Valley will be one of the development aspects of the Istanbul CBD. In this context, the main purpose of the thesis is; to investigate whether Cendere has the potential for central business district by analyzing the transformation periods of Cendere Valley within the scope of the parameters of being a central business district. In this context, first of all, literature review of the concepts of center and CBD was made, and the place of CBD in classical and new theories was examined. Then, CBD parameters were created in order to evaluate the case study. In the next section, the historical development process of the Istanbul's CBD was examined through literature review, historical maps, and statistical data, and the development of the CBD was revealed within the context of upper-scale plans after 1980. The last section was created within the scope of Cendere Axis. First of all, the location of the Cendere Valley in Istanbul was explained and the boundaries of the research area were determined within the scope of the Istanbul CBD and current transformation dynamics. Afterwards, the historical development of Cendere Valley and its transformation within the scope of plan decisions are explained. In the last stage of the research, the Cendere Valley axis was examined within the scope of the CBD criteria. In this context, a field study was carried out. In the field study, an examination was carried out within the scope of 168 buildings determined in the area. In the field study, the current land uses of existing structures such as trade, service and residence were determined. In order to understand the relationship between function and high-rise building, especially in the structures built in the last period, the number of floors was analyzed. One of the most important classifications for CBD is the OECD's service classification. In this context, a spatial classification was made for producer services, distributor services, personal services and social services and it was researched which service was more prominent. In addition, the distribution and rate of structures that developed before 2000, developed between 2000-2010 and developed between 2011-2021 in the area were investigated by comparing the last 10-year maps of Google Earth. In addition, the strengths of the research area in terms of accessibility were investigated and in this context, it has been seen that important transportation projects have been built in the last 5 years. One of the important criteria for the CBD is that the land values are high. In this context, the land values of the last 10 years have been evaluated both within the scope of research neighborhoods and within the scope of CBD districts. With the statistical data obtained after the fieldwork, thematic maps and graphics were created. Thus, it is aimed to make the transformation dynamic in the space more understandable visually. As a result of all the theoretical framework and field research, it is concluded that Cendere Axis meets the CBD criteria to a large extent with the effect of plan decisions and continues its transformation in this context. The research area is in a situation where the accessibility is high, the land values tend to increase, the functions that have started to create agglomeration economies in the last 10 years, the functions that allow face-to-face communication and these functions continue to develop, the new residential areas are mostly of high rise type, and the development of new university areas in the region. In the area, both new high-rise building constructions for residence and service functions and Istanbul airport metro works, which are one of the important metro connections for Istanbul, are continuing. As a result of the research, the hypothesis is confirmed. Cendere Axis includes CBD parameters. In the last 10 years, it is seen that the transformation of old industrial areas has taken place and this transformation has accelerated in the last 5 years. The construction of new areas and the construction sites of transportation projects show that the transformation process of the area continues. As the transformation continues, this study is an initial research on the development of the CBD of the Cendere Axis, and will be a basic source for research in the next 10 years and an important intermediate step prepared in 2021 for the periodical comparison of the development.
Benzer Tezler
- Tarihi kentlerdeki açık mekanların değişen kullanımlarının değerlendirilmesi: Amasya örneği
The evaluation of the changing usage of the open spaces in the historic cities: Amasya example
YASİN ÇAĞATAY SEÇKİN
Doktora
Türkçe
2005
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- Assessing the impacts of urban land use/land cover change on soil ecosystem services
Kentsel arazi kullanımı/arazi örtüsü değişiminin toprak ekosistem servisleri üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi
MELTEM DELİBAŞ
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
- İstanbul'da yeni gelişen büyük ölçekli konut yerleşimlerinin değerlendirilmesi: Büyükçekmece ve Tuzla örnekleri
Evaluation of new large scale residential settlements in istanbul: The cases of Buyukcekmece and Tuzla
EMRE TEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LALE BERKÖZ
- Tip2 diyabetli hastalarda hastalık öz yönetimlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of disease self-management in patients with type2 diabetes
SÜMEYRA KURTARAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiBezm-i Alem Vakıf ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ACLAN ÖZDER
- Çocuk koruma merkezlerinin mekânsal tasarım düzeninin kullanıcı algısı ile değerlendirilmesi: Türk Kızılay Bağcılar Çocuk Koruma Merkezi örneği
The evaluation of the spatial design order of child protection centers with user perception: The case of Turkish Kizilay Bagcilar Child Protection Center
BÜŞRA GİZEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE AYATAÇ