Nebîl dîvânı'nın bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü
Nebîl dîvâni's contextual i̇ndex and functional dictionary
- Tez No: 723136
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM HALİL TUĞLUK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Üslup, Bağlam, İşlevsel Sözlük, Bağlamlı Dizin, Mehmed Nebîl, Style, Context, Functional dictionary, Contextual index, Mehmed Nebîl
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Adıyaman Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1495
Özet
Dünyanın en köklü kültür ve edebiyatlarından biri de Türk kültür ve edebiyatıdır. Tarihî süreç içerisinde edebiyat ürünleriyle şekillenen milli kültür, bu kültürün nesilden nesile aktarılmasını sağlamıştır. Türk kültürü, günümüze kadar güçlü bir yapıya sahip olmuştur. Osmanlı Devleti'nin kuruluşu ve yıkılışıyla birlikte ortaya çıkan ve varlığı sona eren dîvân edebiyatı yaklaşık yedi yıl Osmanlı coğrafyasında hüküm sürmüş ve Türk kültürünün taşıyıcısı rolünü üstlenmiştir. Dîvân edebiyatında kültür aktarımı, incelenen eserlerin anlaşılması ile gün yüzüne çıkmıştır. Edebî eserlerde, şairin mizacını yansıtan duyguların tam olarak anlaşılması mümkün değildir. Her dönemin kendine has izlenimleri, hayat şartları, inançları, konuşulan ve yazılan dilin özellikleri gibi birçok unsur edebî eserlerin anlaşılmasını güçleştirmektedir. Bundan dolayı edebî eserlerin inceleme metotları ve yöntemleri geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada, XIX. yüzyılda yaşayan şairlerinden Mehmet Nebîl Dîvânı'nın bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü oluşturulmaya gayret edilmiştir. Bir sözcüğün anlamının bağlamı dışında verilmesi eksik ve yanıltıcı bir metottur. Bu nedenle nitelikli ve verimli bir sözlük çalışması, sözcük bağlamı dahilinde kazandığı anlamların belirlenmesiyle mümkün olabilmektedir. Anlam-bağlam ilişkisine istinaden sözcüklerin bir metin içinde en ayrıntılı anlam farklılıkları dikkate alınarak, hazırlanan sözlüklere“bağlamsal sözlük”, bağlamıyla birlikte sunulan sözcüklerin oluşturduğu abecesel dizgiye ise“bağlamsal dizin”denilmektedir. Bu çalışmada tezde XIX. asır divan şairi Mehmed Nebîl'in elimizde bulunan tek eseri olan dîvânındaki sözcüklerden faydalanarak kelimelerin yer aldığı bağlama göre hangi manalara geldiği ve sözcüklerin anlamalarında meydana gelen değişimler ele alınmıştır. Çalışmamız, dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm; Mehmed Nebîl'in hayatı ve eserlerini, ikinci bölüm; dîvânda tespit edilen sosyo kültürel yapı, üçüncü bölüm; bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük kısmını ihtiva etmektedir. Sözlük kısmına ek olarak bazı okuma önerilerimiz, anlamı bulunamayan ve okunmayan kelimelerin yer aldığı dördüncü bölüm eklenmiş bu şekilde çalışmamız tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
One of the most rooted cultures and literatures of the world is Turkish culture and literature. The national culture, which has been shaped by literary work in the historical process, has provided that this culture is passed down from generation to generation. Turkish culture has had a strong structure until today. Dîvân literature, which emerged with the establishment and fall of the Ottoman Empire and ended its existence, reigned in Ottoman geography for about seven years and played the role of the carrier of Turkish culture. The transfer of culture in divan literature came about with the understanding of the works examined. In literary works, it is not possible to fully understand the emotions that reflect the temperament of the poet. Many elements such as the unique impressions of each period, living conditions, beliefs, characteristics of the spoken and written language make literary works difficult to understand. Therefore, methods and methods of examining literary works are tried to be developed. In this study, an attempt has been made to create a contextual index and a functional dictionary of Mehmed Nebîl Dîvân, one of the poets living in the 19th century. Giving the meaning of a word out of context is an incomplete and misleading method. Therefore, a qualified and effective dictionary study can be made possible by determining the meanings acquired in the context of the word. Considering the most detailed semantic differences of words in a text based on the semantic-contextual relationship, the prepared dictionaries are called“contextual dictionaries”, and the nonsense string of words presented with its context is called“contextual index”. In this study, the thesis takes advantage of the words of his divan, which is the only work we have of the nineteenth century divan poet Mehmet Nebîl and discusses the meaning of words according to the context and the changes in the meaning of words. Our study consists of four parts. Part one; the life and work of Mehmed Nebîl, part two; socio-cultural structure detected in the court, part three; contextual index and functional dictionary. In addition to the dictionary section, some of our reading suggestions, the fourth chapter with words that have no meaning and cannot be read, have been added and thus our work is finished.
Benzer Tezler
- Edirneli Şevki Divanı bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük
Edirneli Şevki's Divan context functional index and dictionary
NEBİ ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- Halil Nuri Bey Divanında dini edebi muhteva
Religious and Literary Content of Halil Nuri Bey
HALİM YAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- Necmi Ömer Efendi'nin Divan, Tuhfe-i Vahdet ve Kaside-i Elfiyye isimli eserlerinin transkripsiyonlu metni ve Divanı'nın incelenmesi
Gentleman Necmi Omar and his Turkish divan, Tuhfa-ı Wahdat and Qasida-ı Alfiyya; and divan textual analysis
ERHAN PAŞAZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AHMET ÖLMEZ
- Abdülmecîd-i Sivâsî Dîvânı'nda tasavvuf terminolojisinin işlevsel sözlüğü
A functional dictionary of the sufi terminology in the Divan of Abdulmecid Sivasi
TUBA YAZICIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OMNEYA NABIL MUHAMMAD AYAD IBRAHIM