Modern Uygurcadaki unvan ve meslek adlarının tarihsel karşılaştırmalı incelenmesi
A historical comparative examination of titles and professional names in modern Uigur
- Tez No: 723561
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 776
Özet
Meslekler, bir toplumun kültürel geçmişini ve sosyal yaşam biçimini yansıtmada önemli bir yere sahiptir. Toplumun geçirdiği süreçler, yeni ihtiyaçların ortaya çıkması meslek alanlarının çoğalması sonucunu doğurmaktadır. Bu süreç içinde kültürel değişim yaşanırken, dilde de değişmeler meydana gelmekte ve var olan yerli meslek adlarına, unvanlara yabancı adlar da eklenmektedir. Son bin yıllık süreçte Türk kültürünün hakim olduğu, günümüz Uygur toplumunun esas yaşam alanı olan Doğu Türkistan bölgesinde de durum böyledir. Doğu Türkistan coğrafyasında tarih boyunca Uygur, Karahanlı ve Çağatay Türkçesi ile birçok eser vücuda getirilmiştir. Bu eserlerdeki sosyal yaşam izlerini görebilmek, meslekî söz varlığının tespiti ile de mümkün olacaktır. Eski Türk kültüründen günümüz Çağdaş Uygurcasına kadar olan süreçte meslek adlarının ve unvanların toplumsal yaşam içinde ne şekilde yer aldığı, ne oranda yaşatıldığı, ne tür değişimlere uğradığı tarihî söz varlığı araştırmaları için büyük önem taşımaktadır. Ayrıca siyasî ve sosyal değişmeler neticesinde çevredeki baskın kültürlerin Uygur diline ve kültürüne nasıl nüfuz ettiği, onu ne şekilde etkilediği gerçeğinin de bilinmesi zaruridir. Bu düşüncelerden hareketle ortaya koymaya çalıştığımız tez çalışmamızda, Türk dillerinin güneydoğu koluna ait Yeni Uygur Türkçesinin tüm ağızları dikkate alınarak bu dilin söz varlığı içinde yer alan meslek adları tarihî-karşılaştırmalı yöntemle incelenmiş; bu meslek adlarının morfolojik özellikleri, meydana gelen fonetik değişmeleri ele alınmış ve Uygur sosyo-kültürel yaşamındaki rolleri üzerinde durulmuştur. Meslek adlarından hareketle özellikle yeni Uygur dili ve kültürü üzerindeki değişim ve gelişimin çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Professions have an important place in reflecting the cultural background and social life style of a society. The processes of the society and the emergence of new needs result in the proliferation of occupational fields. While there is a cultural change in this process, changes also occur in the language and foreign names are added to the existing domestic job names and titles. This is also the case in the East Turkestan region, which is the main living space of today's Uyghur society, where Turkish culture has been dominant in the last millennium. In the geography of East Turkestan, many works have been created in Uyghur, Karakhanid and Chagatai Turkish throughout history. It will be possible to see the traces of social life in these works by determining the professional vocabulary. It is of great importance for historical vocabulary research that how occupational names and titles took place in social life, to what extent they were kept alive, and what kind of changes they had undergone in the process from ancient Turkish culture to today's Contemporary Uyghur. In addition, it is essential to know how the dominant cultures in the environment penetrated and affected the Uyghur language and culture as a result of political and social changes. In our thesis study, which we tried to put forward based on these thoughts, the occupational names in the vocabulary of this language were examined by historical-comparative method, taking into account all the dialects of the New Uyghur Turkish belonging to the southeast branch of the Turkic languages; The morphological features and phonetic changes of these profession names are discussed and their roles in the Uyghur socio-cultural life are emphasized. It has been tried to draw the framework of the change and development especially on the new Uyghur language and culture, based on the names of the professions.
Benzer Tezler
- Modern Uygurcada ve Türkçede geçmiş zaman: Karşılaştırmalı bir inceleme
A comparative analysis of past tense forms in modern Uighur and Turkish
BAISIER TUERKEZHATI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Yeni Uygurcada soru
Interrogatives in modern Uygur language
AYİGUZAİLİ ABUDUSALAMU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Байыркы уйгур тилинин чак категориясы (салыштырма-тарыхый багытта изилдөө)
Eski uygurca'da zaman (Tarihi-karşılaştırmalı inceleme)
ZARİNA CALBİYEVA
Doktora
Kırgızca
2017
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Çağdaş Uygurcada kiplik: Dilbilgisel biçim birimler
Modality in modern Uyghur: Grammaticalisationed morphemes
EMRE ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Yeni Uygurca ve Özbekçe fiilimsiler
Quasi-verbals in the modern Uighur and the Uzbek
SELÇUK CANTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK