Sardis Roma-Bizans toplumlarında diş hastalıkları ve ağız sağlığı
Dental diseases and oral health at the Sardis population
- Tez No: 72364
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKSİN GÜLEÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizik ve Paleoantropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Paleoantropoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 86
Özet
Lidya Krallığına başkentlik yapan, İzmir-Afyon karayolu üzerinde ve İzmir'e 65 km. uzaklıkta bulunan Sardis, Anadolunun en önemli arkeolojik merkezlerinden birini oluşturur. Tarihi 3 bin yıl eski olan Sardis, birçok medeniyet tarafından idare edilmiştir. 1958-1971 yıllan arasında Amerikan Schools of Oriental Research himayesinde bulunan Prof. Dr. Hanfhman başkanlığında Harvvard ve Cornell Üniversite üyeleri tarafından yapılan kazılarda çıkarılan ve Geç Roma-Erken Bizans Dönemine tarihlendirilen iskeletler, bu araştırmanın materyalini oluşturur. Sardis kazılarından çıkarılan ve Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Paleoantropoloji laboratuvarına gönderilen 47 kadın, 66 erkek, 12 cinsiyeti bilinmeyen, 24 çocuk olmak üzere toplam 149 bireye ait çene ve dişler incelenmiştir. 830'u çene üzerinde, 1431'i izole olmak üzere toplam 2261 diş üzerinde çürük, aşınma, abse, ölüm öncesi diş kaybı, hypoplasia, alveol kaybı ve diş taşına bakılmış ve bunların taraflara ve cinsiyetlere göre dağılımı tespit edilmiştir. Sardis topluluğunda erişkinlere ait 2114 diş üzerinde çürüğe bakılmış ve 264 dişte (% 12, 49) çürük tespit edilmiştir. Kadınlara ait dişlerin % 5,88 oranında erkeklere ait dişlerden daha düşük düzeyde çürük sıklığına sahip olduğu belirlenmiştir. Dişler arasında en fazla çürüyen dişin M2 (% 22, 28) olduğu saptanmıştır. Dişler üzerinde çürüklerin en fazla distal yüzeyde (% 33, 15) oluştuğu belirlenmiştir. ;«. Sardis topluluğunda, çocuklara ait 83'ü çene üzerinde 54'ü izole olmak üzere toplam 137 süt dişinde çürük incelenmiş ve sadece 6 yaşlarında bir çocuğun Mı'inde çürüğe rastlanmıştır. Sardis topluluğunda erişkinlere ait 2095 dişin aşınma ortalaması 2,94 olarak tespit edilmiştir. Erkeklere ait dişler, kadınlara ait dişlerden % 0,33 daha fazla aşınmıştır. Topluluk genelinde aşınma, Brothwell ölçeğine göre 2, 2+, 3, 3-, 3+ derecelerinde yoğunlaşmış. Sardis çocuklarına ait 137 süt dişinin aşınma ortalaması 2,95 olarak belirlenmiştir. Erişkinlere ait toplam 1309 dişte abseye bakılmış ve abse oluşum oranı % 7, 26 olarak bulunmuştur. Erkeklere ait dişlerde kadınlara ait dişlerden daha yüksek oranda abseye rastlanılmıştır. Sardis çocuklarına ait dişlerde erişkinlerin tersine abseye rastlanılmamıştır Sardis topluluğuna ait 1943 dişten 1254'ünde Brothwell ölçeğine göre hafif, orta, belirgin derecelerde hypoplasia belirlenmiş ve hypoplasia oranı % 64, 54 olarak bulunmuştur. Kadınlara ait dişlerde hypoplasia görülme sıklığı, erkeklere ait dişlerden, diğer diş hastalıklarının tersine daha yüksek oranda bulunmuştur. Topluluk genelinde hypoplasia, diş gruplarından ön dişlerde bunlar arasında ise C'de daha yüksek oranda tespit edilmiştir. Dişlerde çizgi şeklinde kendini gösteren hypoplasia oranı (% 91, 79), çukur şeklindeki hypoplasia oranından (% 8,21) yüksek çıkmıştır. Topluluk genelinde belirlenen hypoplasia genellikle hafif (% 87, 88) derecelidir. Sardis çocuklarına ait toplam 122 süt dişi üzerinde hypoplasia'ya bakılmış ve hypoplasia sıklığı % 27,00 olarak belirlenmiştir. Süt dişlerinde de hypoplasia en fazla C'de tespit edilmiştir. Çocuklarda gözlenen hypoplasia hafif düzeydedir. Erişkinlere ait 79 üst, 71 alt olmak üzere toplam 147 çene üzerinde alveol kaybına bakılmış Brothwell ölçeğine göre % 31,29 oranında hafif, % 28,57 orta, % 22,45 belirgin düzeyde alveol kaybı tespit edilmiş. Alveol kaybı erkeklere ait çenelerde kadınlardan daha yüksek oranda tespit edilmiştir. Sardis erişkinlerine ait 2106 dişten 1064'ünde diş taşı belirlenmiştir. Diş taşı görülme sıklığı % 50,52 olarak tespit edilmiştir. Diş taşı oluşumu kadınlarda erkeklere göre daha yüksek orandadır. Diş taşı oluşumu dişler arasında en fazla C'de tespit edilmiştir. Topluluk genelinde % 87,12 oranında hafif, % 11,54 oranında orta, % 1,54 oranında belirgin düzeyde diş taşı tespit edilmiştir. Sardis çocuklarına ait 129 süt dişinden 22'sinde (% 17,1) diştaşı tespit edilmiştir. Süt dişlerinde belirlenen diş taşı hafif düzeydedir. Topluluk genelinde çenelerin tarafları arasında belirgin bir fark olmamakla birlikte, aşınma, çürük ve alveol kaybında, sağ taraf sol tarafa göre daha yüksek oranlar vermiştir. Ölüm öncesi diş kaybı, diş taşı, hypoplasia ve absede sol taraf sağ taraftan daha yüksek oranlar vermiştir.
Özet (Çeviri)
Lidya Krallığına başkentlik yapan, İzmir-Afyon karayolu üzerinde ve İzmir'e 65 km. uzaklıkta bulunan Sardis, Anadolunun en önemli arkeolojik merkezlerinden birini oluşturur. Tarihi 3 bin yıl eski olan Sardis, birçok medeniyet tarafından idare edilmiştir. 1958-1971 yıllan arasında Amerikan Schools of Oriental Research himayesinde bulunan Prof. Dr. Hanfhman başkanlığında Harvvard ve Cornell Üniversite üyeleri tarafından yapılan kazılarda çıkarılan ve Geç Roma-Erken Bizans Dönemine tarihlendirilen iskeletler, bu araştırmanın materyalini oluşturur. Sardis kazılarından çıkarılan ve Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Paleoantropoloji laboratuvarına gönderilen 47 kadın, 66 erkek, 12 cinsiyeti bilinmeyen, 24 çocuk olmak üzere toplam 149 bireye ait çene ve dişler incelenmiştir. 830'u çene üzerinde, 1431'i izole olmak üzere toplam 2261 diş üzerinde çürük, aşınma, abse, ölüm öncesi diş kaybı, hypoplasia, alveol kaybı ve diş taşına bakılmış ve bunların taraflara ve cinsiyetlere göre dağılımı tespit edilmiştir. Sardis topluluğunda erişkinlere ait 2114 diş üzerinde çürüğe bakılmış ve 264 dişte (% 12, 49) çürük tespit edilmiştir. Kadınlara ait dişlerin % 5,88 oranında erkeklere ait dişlerden daha düşük düzeyde çürük sıklığına sahip olduğu belirlenmiştir. Dişler arasında en fazla çürüyen dişin M2 (% 22, 28) olduğu saptanmıştır. Dişler üzerinde çürüklerin en fazla distal yüzeyde (% 33, 15) oluştuğu belirlenmiştir. ;«. Sardis topluluğunda, çocuklara ait 83'ü çene üzerinde 54'ü izole olmak üzere toplam 137 süt dişinde çürük incelenmiş ve sadece 6 yaşlarında bir çocuğun Mı'inde çürüğe rastlanmıştır. Sardis topluluğunda erişkinlere ait 2095 dişin aşınma ortalaması 2,94 olarak tespit edilmiştir. Erkeklere ait dişler, kadınlara ait dişlerden % 0,33 daha fazla aşınmıştır. Topluluk genelinde aşınma, Brothwell ölçeğine göre 2, 2+, 3, 3-, 3+ derecelerinde yoğunlaşmış. Sardis çocuklarına ait 137 süt dişinin aşınma ortalaması 2,95 olarak belirlenmiştir. Erişkinlere ait toplam 1309 dişte abseye bakılmış ve abse oluşum oranı % 7, 26 olarak bulunmuştur. Erkeklere ait dişlerde kadınlara ait dişlerden daha yüksek oranda abseye rastlanılmıştır. Sardis çocuklarına ait dişlerde erişkinlerin tersine abseye rastlanılmamıştır Sardis topluluğuna ait 1943 dişten 1254'ünde Brothwell ölçeğine göre hafif, orta, belirgin derecelerde hypoplasia belirlenmiş ve hypoplasia oranı % 64, 54 olarak bulunmuştur. Kadınlara ait dişlerde hypoplasia görülme sıklığı, erkeklere ait dişlerden, diğer diş hastalıklarının tersine daha yüksek oranda bulunmuştur. Topluluk genelinde hypoplasia, diş gruplarından ön dişlerde bunlar arasında ise C'de daha yüksek oranda tespit edilmiştir. Dişlerde çizgi şeklinde kendini gösteren hypoplasia oranı (% 91, 79), çukur şeklindeki hypoplasia oranından (% 8,21) yüksek çıkmıştır. Topluluk genelinde belirlenen hypoplasia genellikle hafif (% 87, 88) derecelidir. Sardis çocuklarına ait toplam 122 süt dişi üzerinde hypoplasia'ya bakılmış ve hypoplasia sıklığı % 27,00 olarak belirlenmiştir. Süt dişlerinde de hypoplasia en fazla C'de tespit edilmiştir. Çocuklarda gözlenen hypoplasia hafif düzeydedir. Erişkinlere ait 79 üst, 71 alt olmak üzere toplam 147 çene üzerinde alveol kaybına bakılmış Brothwell ölçeğine göre % 31,29 oranında hafif, % 28,57 orta, % 22,45 belirgin düzeyde alveol kaybı tespit edilmiş. Alveol kaybı erkeklere ait çenelerde kadınlardan daha yüksek oranda tespit edilmiştir. Sardis erişkinlerine ait 2106 dişten 1064'ünde diş taşı belirlenmiştir. Diş taşı görülme sıklığı % 50,52 olarak tespit edilmiştir. Diş taşı oluşumu kadınlarda erkeklere göre daha yüksek orandadır. Diş taşı oluşumu dişler arasında en fazla C'de tespit edilmiştir. Topluluk genelinde % 87,12 oranında hafif, % 11,54 oranında orta, % 1,54 oranında belirgin düzeyde diş taşı tespit edilmiştir. Sardis çocuklarına ait 129 süt dişinden 22'sinde (% 17,1) diştaşı tespit edilmiştir. Süt dişlerinde belirlenen diş taşı hafif düzeydedir. Topluluk genelinde çenelerin tarafları arasında belirgin bir fark olmamakla birlikte, aşınma, çürük ve alveol kaybında, sağ taraf sol tarafa göre daha yüksek oranlar vermiştir. Ölüm öncesi diş kaybı, diş taşı, hypoplasia ve absede sol taraf sağ taraftan daha yüksek oranlar vermiştir.
Benzer Tezler
- Hierapolis güney nekropolü
The Southern necropolis at Hierapolis
CELAL ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
1997
ArkeolojiSelçuk ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN ÖZGAN
- Bizans dönemi kent morfolojisinin incelenmesine yönelik bir yöntem önerisi
A method proposal for analysis of city morphology during the byzantine period
ARİF MISIRLI
- Diyarbakır kiliseleri kapsamında 'Surp Sargis Kilisesi' koruma ve restorasyon önerisi
Conservation and restoration proposal for 'Surp Sargis Church' with in Diyarbakır churches
NİMET GÖKÇE KORKMAZ
- Akhisar kent merkezindeki tarihsel katmanların palimpsest kavramı bağlamında incelenmesi
Investigation of historical layers in Akhisar city center within the context of palimpsest concept
DUDU NUR AKDERE