Ruh kavramı ve Osmanlı dönemi Türk düşüncesinde ruh telakkileri
The Idea of spirit and spirit perceptions in the Ottoman Turkish thought
- Tez No: 72430
- Danışmanlar: PROF. DR. HAYRANİ ALTINTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
ÖZET AKYOL, İsmail, Ruh Kavramı ve Osmanlı Dönemi Türk Düşüncesinde Ruh Telakkileri. Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Hayranı Altıntaş, A. Ü. Sosyal Bil. Ens., Felsefe ve Din Bilimleri, İslâm Felsefesi, Ankara, 1998, VIII-163 s. Bu tez çalışmasının başlıca iki gayesi vardır. Birincisi ruh kavramının teşekkülünü, tarihî seyri içerisinde araştırmak, ikincisi ise, Osmanlı dönemi (1299-1922) Türk düşüncesinin, siyasî, içtimaî, ilmî hususiyetlerini, dönemin tasavvuf! düşüncesinin eseri olan, tasavvuf? teşkilatlanmayı da göz önünde bulundurarak, ruh kavramı hakkındaki telakkilerini, dolayısıyla da Osmanlının insana bakışını ve insan anlayışını tespit etmektir. Birinci bölümde, ruh kavramı ve düşünce tarihinde ruh telakkîleri ele alınmıştır. Ruh kavramının sözlük anlamları incelendikten sonra, düşünce tarihinde ruh telakkîleri bahsine geçilmiştir. İlkel insanların ruh anlayışları, Eski Mısır, İran ve Hind düşüncesindeki ruh kavramı ele alındıktan sonra, felsefe tarihindeki ruh telakkilerine geçilmiş, Sokrat'tan önceki Grek felsefesinin, Eflâtun'un, Aristo'nun, Revakıyyenin, Yeni Eflâtunculuğun ruh anlayışları, felsefe tarihinde yer alan maddeci ruh telakkîleri de göz önünde bulundurularak araştırılmıştır. İslâm düşüncesindeki ruh kavramı ele alınırken, başta Kur'ân ve hadislerdeki ruh kavramı olmak üzere, İslâm kelâmcılarının ruh anlayışları ve İslâm felsefesinde Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ, Gazalî gibi İslâm filozoflarının ruh telakkîleri araştırılmış, sonra tasavvuf? düşüncedeki ruh kavramına geçilmiştir. Psikoloji ve psikiyatri gibi bilim dallarındaki ruh kavramı ele alınarak günümüz bilim anlayışının ruha yaklaşımına işaret edilmiştir. Daha sonra, bâtınî disiplinlerin ruh 153anlayışı ele alınarak, ruhlarla irtibat kurulabileceği iddiası, tenasüh ve tekrar doğuş inancı gibi meselelere temas edilmiştir. İkinci bölümde, Osmanlı dönemi Türk düşüncesinde ruh telakkileri tesbit edilmeye çalışılmıştır. Önce, Osmanlı dönemi Türk düşüncesinin tarihî seyri içerisinde, dönemin siyasî, içtimaî ve ilmî hususiyetlerine, tasavvuf! düşünceye ve tasavvufi teşkilatlanmaya, ruh hekimliğine, ruhiyata dair telif ve tercüme eserlerlere temas edilmiş, sonra Osmanlı dönemi Türk düşüncesindeki ruh telakkilerine geçilmiştir. Ruhun varlığı ve ruh bilgisinin imkânı hususundaki telakkiler ele alınırken, ruhun varlığının isbatı, ruh hakkında bilgi edinmenin, ruhun hakikatini bilmenin ve ruh hakkında fikir beyan etmenin imkânı hakkında ileri sürülen fikirler araştırılmıştır. Ruhun mâhiyeti hakkındaki telakkiler ele alınırken, ruh beden münasebeti hakkında ileri sürülen maddeci fikirler ile bunlara cevaben ileri sürülmüş olan ruhçu fikirler, tasavvuf! düşüncede nefs terbiyesi araştırılmıştır. Ruhun ölümden sonraki hâli hususundaki telakkiler ele alınırken de, ölüm hadisesinin mâhiyeti, ruhun bâkîliği ve ölüm sonrası ahvâli hakkında ileri sürülen maddeci fikirler ile bunlara cevaben ileri sürülmüş olan ruhçu fikirler araştırılmıştır. Neticede, insanlık kadar eski olan ruh kavramının, tarihi seyri içerisinde inkişâf etmiş olduğu, ruh kavramıyla alâkadar olan, felsefî düşüncenin ve İslâm dininin kaynaklarından beslenen fikrî geleneğin, Osmanlı dönemi Türk düşüncesinde ortaya çıkan ruh telakkilerinin teşekkülüne tesirleri, Osmanlı döneminin başlangıcında, tasavvufi düşüncenin husule getirdiği teşkilatlanmanın arkasında yatan insan anlayışının, zamanla nasıl değiştiği ve Batı düşüncesiyle temasa geçildikten sonra şekillenen ruh telakkilerinin Osmanlının son dönem fikir hayatına tesirleri, tasavvuf, ruh anlayışının bu gibi fikirlere karşı nasıl müdafaa edildiği ana hatlarıyla ortaya konulmuştur. 154
Özet (Çeviri)
ABSTRACT AKYOL, İsmail, The Idea of Spirit and Spirit Perceptions in the Ottoman Turkish Thought. M. A. Dissertation, Supervised by Prof. Dr. Hayranı Altıntaş, Submitted to Ankara University, 1998. VIII - 163 pages. This study has a twofold objective. Firstly, to survey the historical development of the formation of the spirit idea. Secondly, to establish the perception of human, views about the idea of spirit, organization of Islamic mysticism as a sign of the mystical thought, scientific, social, political aspects of the Turkish thought in the Ottoman period. In the first chapter, the idea of spirit and views about the idea of spirit in history are covered. The vocabulary of the idea of spirit is explained. After wards, views about the idea of spirit are studied. The idea of spirit in primitive cultures and old Egyptian, Iranian and Indian cultures is examined. The idea of spirit in the pre- Socratic philosophers, Plato, Aristotle, materialist philosophers and Neo-Platonist philosophers is analyzed. The idea of spirit in the Qur'an and Islamic tradition, views about the idea of spirit in the Islamic Theologians and Islamic philosophers such as Al-Kindi, Al-Farabi, Avicenna, and Al-Gazzali are examined. After wards, views of mystic thought about the idea of spirit is discussed. The spirit idea in sciences such as psychology and psychiatry is mentioned. Then, esoteric doctrines are put forward. Subjects in the spiritualism such as re-incarnation and transmigration are explained. In the second chapter, the idea of spirit in the Ottoman Turkish thought is discussed. Firstly, political, social and scientific aspects, mystical thought, organization of mysticism are surveyed. 155Written and translated documents about the psychiatric rehabilitation and psychological subjects are mentioned. Subjects about the proving the existing of spirit, knowledge of spirit, essence of spirit are explained. Materialist and spiritualist views about the idea of spirit and connection between spirit and body are argued. After wards, development of spirit and moral theories in the mystical thought are discussed. Materialist and spiritualist views about death, eternity of spirit and afterlife are explained. As a result, It's put forward that the spirit idea is developed in the mankind history. Effects of traditional Islamic thought and philosophy on the formation of the spirit idea in the Ottoman Turkish thought are established. The idea of human in the mystical thought in the beginning of the Ottoman period, effects of the spirit idea after the encountering to the Western thought, spiritualist and mystical views in defense of the spirit idea in the Ottoman Turkish thought are basically studied. 156
Benzer Tezler
- Türk resim sanatında bireyin temsili (1850-1950'li yıllar)
Representation of individual in Turkish painting (From 1850 to 1950's)
MELTEM ÜLDES
Doktora
Türkçe
2017
Güzel Sanatlarİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KAMİL GÖREN
- Antik Çağ'dan günümüze Anadolu'da müzikle tedavi yöntemleri ve hastaneleri
Music treatment methods and hospitals in Anatolia from Ancient Ages to the present
HÜSNİYE EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Musikisi Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLAN AKINCI
- 19. yüzyıl İstanbul camilerinde taçkapı-mihrap ilişkisi
The relation between the portal and mihrab in 19th century Istanbul mosques
HATİCE ÇOPUR
- Tanzimat edebiyatında kavram ve tanım tartışmaları
Arguments on definition and concept in tanzimat reform era literature
DİNÇER ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN ERBAY
- Türk resminde kadın temalı portre yorumlamaları
Portrait interpretations on woman themed in Turkish painting
İLHAN COŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Güzel SanatlarAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ALAYBEY KAROĞLU