Şeyh mürid ilişkileriyle belirlenmiş dini cemaat şekli olarak tarikat; zümreleri Şanlıurfa-Kadiri-Şeyh ve müridleri üzerine yapılan bir din sosyolojisi araştırması
Tarigah groups as religious types of determined congragations by Shaykh-mürid relationship
- Tez No: 72505
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNİR KOŞTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 263
Özet
Bu araştırmada, şeyh-mürid ilişkileriyle belirlenmiş cemaat şekli olarak tarikat, Şanlıurfa-Kadirî- Şeyh Sodey Tekkesi örneklemi ele alınarak incelenmiştir. Dinin temel fonksiyonlarından birisi de, bir cemaate mal olması ve muhtelif tipte cemaatlerin oluşmasına imkân vermesidir, özellikle evrensel büyük dinler söz konusu olduğunda dinî cemaatlerin“sırf dinî”olan tipleri ortaya çıkmaktadır ki, bunun İslâm dünyasında en yaygın şeklini tarikatlar oluşturmaktadır. Bu araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Giriş niteliğinde olan birinci bölümde,“neyi”araştıracağımız ve“nasıl”araştıracağımız sorularına cevap aranmış, bu çerçevede araştırmanın konusu, varsayımları, metodu ve kullanılan teknikler üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde kuramsal çerçeve belirlenmiş; dinin ve dinî grupların sosyolojiye konu olan yönleri üzerinde durulmuş ve araştırmada kullanılan kavramlar ele alınmıştır. Örnek olarak, tasavvuf, tarikat, şeyh, mürid kavranılan; şeyh-mürid, müridler arası ilişkilerinin tasavvuf öğretisindeki yeri sosyolojik balamdan incelenmiştir. Hiç bir sosyal grubun ortaya çıktığı kültür çevresindeki tesirlerden uzak kalamayacağı gerçeğinden hareketle, üçüncü bölümde Şeyh Sodey tarikatının ortaya çıktığı kültür çevresi iki temel başlık altoda incelenmiştir. Bunlardan birincisinde, bu tarikatın ortaya çıktığı zemin olarak Şanlıurfa'nın dinî, kültürel ve toplumsal yapısı tarihî seyri içerisinde ele alınmış; ikincisinde ise, bu tarikatın bağlı bulundu tarikat geleneği olarak Kadirîlik incelenmiştir. Kadiriliğin ortaya çıkışı, kurucusunun karizmatik kişiliği, bu tarikatın yapısı, ritüelleri ve Şanlıurfa'ya girişine ayrı ayrı temas edilmiştir. Dördüncü bölümde ise, Şeyh Sodey tarikatı incelenmiştir. Bu bölümde ilkin, Şeyh Sodey ve tekkesi gözlem ve mülakat yoluyla elde edilen bilgilerle tanıtılmış, daha sonra da tarikatın yapısı, müntesiplerirıin yaşadığı dinî hayat ve başta şeyh-mürid olmak üzere aralarındaki muhtelif ilişkiler incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
We have investigated Şanlıurfa-Kadiri-Şeyh Sodey Tekkesi as a case study of tariqahs which are types of congregations determined by shaykh- murid relationships. One of the functions of religion is that it can associate itself to a congregation. It can also allow the formation of congragations in various types. When the universal and prominent religions are concerned,“the religious special group”types of the religious congregations emerge, and tariqahs constitute the most common form of these groups in the Islamic world. Our study consists of four chapters. The introductory chapter deals with the methods and techniques of research and explains the assumption made in the thesis. The second chapter determines the scope and limits of theoretical framework and explains the sociological aspects of religion and religious groups. It introduces concepts which are used in the research such as tasavvuf, tariqah, shaykh, murid. It also investigates the relationships between shaykh and his followers and among the followers from a sociological point of view. Granted that no social group can escape the impacts of its cultural environement, the third chapter examines the environment in which Şeyh Sodey Tariqah florished in two sections: in the first section, the religious, cultural and social structure of Şanlıurfa is studied and in the second, Kadiri Order to which Şeyh Sodey Tariqah belongs is investigated The emergence of Kadiri order, the charismatic character of its founder, its structure, itsrkuels and its entrance to Şanlıurfa are also explained. In the fourth chapter, Şeyh Sodey Tariqah is fully examined. First, Şeyh Sodey and his tekke are introduced; the structure of his tariqah and religious life of its followers and interactions between Şeyh Sodey and his followers as well as relationships among the followers are analyzed in the light of information which is gathered through interviews and observations.
Benzer Tezler
- Şeyh-mürid ilişkilerindeki psikolojik süreçlerin analizi
Başlık çevirisi yok
OSMAN AYYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
DinUludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYATİ HÖKELEKLİ
- Vuslatü's- Salikîn (metin - inceleme)
Vuslatü's- Salikîn (text- revi̇ew)
ÜNAL BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL AKSU
- Şeyh Memîcâni Saruhânî'nin tasavvufî görüşleri
Of sheikh Memicânî Saruhânî sufi opinions
CELALETTİN KANDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİM ARSLAN
- Osmanlı-Safevî ilişkileri ve Çaldıran Savaşı
Ottoman-Safavid relations and War Çaldıran
ASİYE ŞENOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihYüzüncü Yıl Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SALİH ARI
- Hüseyin Hamdi b. Hüseyin'in Hasbihâlü's-Sâlik fî Akvâli'l-Mesâlik isimli eseri (Metin ve İnceleme)
Başlık çevirisi yok
YAVUZ ALTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DERİN