Diyarbakır'da dinî mûsikî
Religious music in Diyarbakir
- Tez No: 726254
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN AKPINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Müzik, Sanat Tarihi, Religion, Music, Art History
- Anahtar Kelimeler: Diyarbakır Dinî Mûsikî, Diyarbakır Mûsikîsi, Diyarbakır Kültürü, Dinî Mûsikî, Diyarbakir Religious Music, Diyarbakir Music, Diyarbakir Culture, Religious Music
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 425
Özet
Bu çalışmanın konusu genel anlamda geçmişten günümüze kadar gelen Diyarbakır'daki Mûsikî geleneği, özelde ise Diyarbakır'daki Dinî Mûsikî kültürüdür. Anadolu'nun kültür ve sanat zemininde en mümbit şehirlerinden biri olan Diyarbakır, köklü bir mûsikî geleneğine sahip olmak ile birlikte çok sayıda bestekâr, sâzende ve hânendenin yetişmesine olanak sağlayan, Klasik Mûsikî tarihimizde“Küçük İstanbul”ismi ile anılacak kadar merkez bir şehir olmuştur. Diyarbakır sadece Ladinî Mûsikî'de değil Dinî Mûsikî açısından da önemli bir şehirdir. Zira Akkoyunlu saraylarında yeşerip filizlenen ve daha sonrasında Osmanlı döneminde zirveye ulaşan Diyarbakır Mûsikîsi'nin günümüze ulaşan karakterini, tavrını ve temelini, İslâm medeniyetinden sonra şehirde hâkim olan tasavvufî düşünce tarzı, tekke kültürü ve mûsikîsi inşa etmiştir denilebilir. Tasavvufî alanda pek çok tarikata ev sahipliği yapan Diyarbakır'da özellikle Mevlevî, Gülşenî, Nakşibendî, Bektaşî, Kādirî ve Rifâî tekkelerinin Diyarbakır Mûsikîsi'ne sağladığı katkı oldukça büyüktür. Bu tekkelerde yetişen ve mûsikî icra eden bestekâr, hânende ve sâzendeler, Diyarbakır Mûsikîsi'nin bir nevi öncüleri olmuşlar ve şehrin mûsikî kültürünün bu günlere ulaşmasında ciddi gayretler sarf etmişlerdir. Asırlar boyu devam eden“Velime Geceleri”kültürü,“Minâre Uşşâk'ı”ve“Sultan Nevrûz”gibi kendine has makamları hem güfte hem de beste açısından çok sayıda Dinî Mûsikî eserinin bulunması, bu şehrin genelde Mûsikî özelde ise Dinî Mûsikî açısından önemli bir konumda olduğunun göstergelerinden bazılarıdır. Câmi ve Tekke Mûsikîsi alanında Ezan, Kāmet, Mevlid, Salâ, Feraciye, Mi'râciyye, Münâcât, Na't-ı Şerif, Nefes, Kasîde ve İlâhî gibi formlarda çok sayıda bestelenmiş eser şehrin kendine has tavrı ile icra edilmektedir. Diyarbakır'da Dinî Mûsikî alanında geçmişten gelen birikim, günümüzde var olan Dinî Mûsikî formları, uygulamaları ve icra edilen eserler incelenerek kayıt altına alınmıştır. Bugüne kadar etraflıca ele alınamayan Diyarbakır'da Dinî Mûsikî kültürüne bu çalışma ile ışık tutulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The subject of this study is the musical tradition in Diyarbakır that has come from the past to the present day in general; and the Religious Musical culture in Diyarbakır in particular. Diyarbakır, which is one of the most prominent cities in Anatolia on the basis of culture and art, has become a central city to be referred as“Little İstanbul”in our classical music history, which has allowed a large number of composers, saz players, singers to grow up together with having well-established musical tradition. Diyarbakır is a notable city not only in Ladinî (non-religious) Music, but also in terms of Religious Music it can be said that prevailing sufistic way of thinking, dervish lodge culture and music after the Islamic civilization have built the character, attitude and foundation of the Diyarbakır Music that flourished and sprouted in the Akkoyunlu palaces and later reached its peak in the Ottoman period. The contribution of Mevlevi, Gulsheni, Naqsbandi, Bektashi, Kadiri and Rifai lodges to Diyarbakır Music is quite large in Diyarbakır, which is home to many sects in the sufi field. The composers, saz players and singers, who grew up and performed music in these lodges, became pioneers of Diyarbakır Music and made important efforts to achieve these days of the musical culture of the city. The culture of“Velime Nights”, which has continued for centuries, has its own maqams such as“Minâre Uşşâk”and“Sultan Nevruz”, in terms of both lyrics and music in general and religious composition of the city's numerous musical works in particular are some of the indications that it is in an important location in terms of Religious Music. In the field of Mosque and Lodge Music, a large number of composed works in such forms as“Ezan”,“Kamet”,“Mevlid”,“Salâ”,“Feraciye”, Mi'râciyye“, ”Münâcât“, ”Na't-ı Şerif“, ”Nefes“, ”Kasîde“ and ”İlâhî" are performed with the unique attitude of the city. The accumulation of the past in the field of Religious Music in Diyarbakır, the forms of Religious Music that exist today, their practices and works that has been performed have been recorded by examining Diyarbakır Religious Music culture, which has not been discussed throughly until today, has been tried to shed light on with this study.
Benzer Tezler
- Kürt sekülerleşmesi: Kuşak farklılaşması bağlamında Diyarbakır'da dini değişim
Kurdish secularization: Religious change in Diyarbakır in the context of generational differentiation
YUSUF EKİNCİ
Doktora
Türkçe
2021
SosyolojiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN YELKEN
- Diyarbakır İncil topluluğu üzerine sosyolojik bir araştırma
A sociological research on Diyarbakir Bible society
SÜMEYYE ASAN
Doktora
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAFİZE ŞULE ALBAYRAK
- 19 ve 20. yüzyılda Diyarbakır Yahudileri
Diyarbakir Jews in the 19th and 20th centuries
FURKAN BİTER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinAkdeniz ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE AKINCI AMBAROĞLU
- Diyarbakır'da taziye geleneği
The tradition of condolence in Diyarbakır
ASIM DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DinDicle ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALAATTİN DİKMEN
- Meat eating culture and sexism in diyarbakir
Diyarbakır'da et yeme kültürü ve cinsiyetçilik
ROTİNDA ÇAĞDAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
AntropolojiYeditepe ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARZU DURUKAN