Erken dönem uyum bozucu şema alanları ile aleksitimi ilişkisinde duygusal şemalar ve şema kaçınmasının aracı rolü
The mediator role of emotional schemas and schema avoidance on the relationship between early maladaptive schema domains and alexithymia
- Tez No: 726449
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERHAT YÜKSEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Doğuş Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Son yıllarda gelişen üçüncü kuşak yaklaşımlarla birlikte bilişsel davranışçı terapi literatüründe davranışlar, düşünceler, duygular, üst bilişsel süreçler ve duygulara ilişkin öz-değerlendirmeler bütüncül bir şekilde ele alınmaktadır. Ülkemizde,“duyguları tanıma ve ifade güçlüğü”anlamına gelen aleksitimi kavramına ilişkin yapılan araştırmaların sayısı son 10 yıl içerisinde artış göstermiştir. Alanyazın incelendiğinde, pek çok çalışmada erken çocukluk yıllarındaki deneyimlerin aleksitiminin gelişiminde etkisi olduğu vurgulanmaktadır ancak bu ilişkiye hangi değişkenlerin aracılık ettiğine ilişkin kapsamlı bilgi bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, üçüncü kuşak terapi yaklaşımlarından şema odaklı psikoterapi, şema odaklı terapinin bileşenlerinden şema kaçınması, Leahy'in üst biliş kuramını temel alarak geliştirdiği duygusal şema modeli ve aleksitimi ilişkisi üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda, erken dönem uyum bozucu şema alanları ve aleksitimi ilişkisinde duygusal şemalar ve şema kaçınmasının aracı rolü incelenmiştir. Araştırmanın bağımsız değişkeni, erken dönem uyum bozucu şema alanları, bağımlı değişkeni aleksitimi düzeyidir. Duygusal şemalar ve şema kaçınması düzeyleri ise aracı değişkenlerdir. Çalışmanın ilk adımında, 18-65 yaş arası 265 kadın 103 erkek toplam 368 (n=368) katılımcıya internet yoluyla, Kişisel Bilgi Formu, Toronto Aleksitimi Ölçeği (TAÖ), Leahy Duygusal Şema Ölçeği (LDŞÖ), Young Şema Ölçeği- Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3) ve Young-Rygh Kaçınma Ölçeği (YR-KÖ) uygulanmıştır. İlk olarak, aleksitimi, erken dönem uyum bozucu şema alanları, duygusal şemalar ve şema kaçınması değişkenleri arasındaki ilişkiler Pearson Korelasyon Analizi ile değerlendirilmiştir. Ardından, erken dönem uyumsuz şema alanları ve aleksitimi ilişkisinde duygusal şemalar ve şema kaçınmasının aracı rolü Hiyerarşik Regresyon Analizi ile incelenmiştir. Aracılık analizi Hiyerarşik Regresyon ve PROCESS (Hayes,2016) eklentisiyle yapılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde aleksitimi, erken dönem uyum bozucu şema alanları, duygusal şemalar ve şema kaçınması değişkenleri arasında anlamlı ilişkiler (p
Özet (Çeviri)
In recent years, with the development of third generation approaches, behaviors, thoughts, emotions, metacognitive processes and self-evaluations relation to emotions are addressed in a holistic manner in the cognitive behavioral therapy literature. In our country, the number of studies on the concept of alexithymia, which means“difficulty in identifying and expressing emotions”, has increased in the last 10 years. When the literature is reviewed, many studies emphasize that experiences in early childhood have an effect on the development of alexithymia, but there is no comprehensive information about which variables mediate between this relationship. Therefore, this study focuses on the relationships between schema-focused psychotherapy from third generation therapy approaches, the concept of schema avoidance from components of schema-focused therapy, the emotional schema model developed by Leahy based on metacognition theory and alexithymia. In this context, the mediating role of emotional schemas and schema avoidance in the relationship between early maladaptive schema areas and alexithymia was examined. The independent variable of the study is the early maladaptive schema areas and the dependent variable is the level of alexithymia. Emotional schemas and schema avoidance levels are mediating variables. In the first step of the study, the Personal Information Form, Toronto Alexithymia Scale (TAS-20), Leahy Emotional Schema Scale (LESS), Young Schema Scale-Short Form 3 (YSQ-S3) and Young-Rygh Avoidance Inventory (YRAI) were applied to 265 females 103 males, a total of 368 (n = 368) participants between the ages of 18-65. In the first step, the relationships between alexithymia, early maladaptive schema areas, emotional schemas, and schema avoidance variables were evaluated using Pearson Correlation Analysis. Then, the mediating roles of emotional schemas and schema avoidance in the relationship between early maladaptive schema areas and alexithymia were investigated. Mediation analysis was carried on using Hierarchical Regression and PROCESS (Hayes, 2016) addition. According to the analysis results, significant relationships were found (p
Benzer Tezler
- Erken dönem uyum bozucu şemalar ile sosyal kaygı belirtileri arasındaki ilişkide aleksitimi ve benlik saygısının aracı rolü
The intermediate role of alexithymia and self-esteem in the relationship between early maladaptive schemas and social anxiety symptoms
ESRA BALCI MARAŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ECE BEKAROĞLU
- Erken dönem uyum bozucu şema alanları ile manipülasyon arasındaki ilişkide narsisistik kişiliğin aracılık rolü
The mediating role of narcissistic personality in the relationship between early maladaptive schema domains and manipulation
DENİZ KÖSEOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA GÜRSOY
- Erken dönem uyum bozucu şema alanları ile narsisizm ilişkisinde empatinin aracı rolü
The mediating role of empathy the relationship between early maladaptive schemas domains and narcissism
YAPRAK KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiKlinik Psikoloji Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜN ONNAR
- Mediating role of self-compassion on the relationship between early maladaptive schema domains and secondary traumatic stress of refugee aid workers
Erken dönem uyum bozucu şema alanları ile mülteci yardım çalışanlarındaki ikincil travmatik stresi arasındaki ilişki üzerinde öz-şefkatin aracı rolü
AYÇA GÜZEY
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OKAN CEM ÇIRAKOĞLU
- Erken dönem uyum bozucu şemalar ile aldatma eğilimi arasındaki ilişkide ilişki doyumunun ve ilişki bağlanımının rolü: Aracı ve durumsal aracı model önerileri
The role of relationship satisfaction and relationship commitment in the relationship between early maladaptive schemas and infidelity proneness: Mediation and moderated- mediation model proposal
EZGİ ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA GÜVEN