Geleneksel İslam tıbbında mizaçlar ve tedavi üzerine bir inceleme
A review on temperaments and treatment in traditional Islamic medicine
- Tez No: 726997
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BEYTULLAH KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Deontoloji ve Tıp Tarihi, Halk Bilimi (Folklor), Medical History and Ethics, Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih ve Medeniyet Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bu çalışmanın amacı, eski tıbbın felsefi temelini oluşturan Mizaç Teorisi'ni ve bu teoriyi meydana getiren dört unsuru, nitelikleri ve dört hılt kavramını Antik Batı tıbbı ve İslam medeniyetinin tıp birikimi bağlamında tarihsel gelişim süreci ile birlikte incelemek ve bu kavramların İslam tıbbına yansıyan uygulama yöntemlerini örnekleriyle ele almak ve bu konuyla ilgili yapılacak çalışmalara temel oluşturmaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, metot olarak doküman incelemesi yapılmış, araştırma konusunun kaynaklara dayalı bütüncül bir yaklaşımla ortaya konulması amaçlanmıştır. Konuyla alakalı birincil kaynaklar olan tıbbi yazma eserlerden, ayrıca bu mevzuda yazılmış araştırma-inceleme eserlerinden faydalanılmıştır. Bu çalışmayla, modernite öncesi tıp dünyasında insan bedenindeki maddi ve psikolojik yapıya karşılık olarak kullanılan mizaç, hastalıkların teşhisinde, ilaçların hazırlanmasında ve hastanın tedavi edilmesinde ana faktör olarak ele alınmıştır. Eski Yunan filozoflarının evrenin başlangıcıyla ilgili ortaya attıkları dört unsur ve dört nitelik, tüm varlıklara özgü ayrı bir mizacın oluşmasına neden olmuş, bu dörtlü yaklaşım insan bedeninde kan, balgam, safra ve sevda şeklinde kendini göstermiştir. Yunan hekim Hippokrates'in dört hılt (sıvı) olarak nitelendirdiği bu sıvıların vücut içinde dengede bulunmasıyla insan sağlığının mümkün olabileceği kabul edilmiş, aynı zamanda bu sıvı dengesiyle dış dünyada olduğu gibi her insanın kendisine mahsus bir mizaç yapısının olduğu öne sürülmüştür. Hılt ve mizaç kavramları Romalı hekim Galen'in tespitleri ve çizdiği sınırlarla daha sistematik hâle getirilmiştir. Sonraki süreçte ise İslam hekimleri Ebu Bekir er-Râzî ve İbn Sînâ'nın katkılarıyla daha da geliştirilen hılt ve mizaç teorileri Doğu ve Batı dünyasında yüzyıllarca geçerliliğini korumuştur. İslam hekimlerinin de tıbbın temeli olarak gördükleri mizaca göre teşhis ve tedavi uygulamaları, günümüzde ağırlıklı olarak felsefe bölümü ve tıp tarihinin inceleme alanına girmektedir. Kadim tıbbın bu düşünsel ve ilmî altyapısının incelenmesinin, tarihsel süreçte tıbbın hangi aşamalardan geçerek günümüz seviyesine ulaştığının tespit edilmesi açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the Theory of Temperament, which constitutes the philosophical basis of ancient medicine, and the four elements that make up this theory, its qualities and the concept of four humors, together with the historical development process in the context of Ancient Western medicine and the medical accumulation of Islamic civilization and the application methods of these concepts, which are reflected in Islamic medicine, with examples and to lay the groundwork for the studies to be done on this subject. Qualitative research method was used in the research, document analysis was made as a method, and it was aimed to reveal the research subject with a holistic approach based on resources. Medical manuscripts, which are primary sources related to the subject, as well as research-examination works written on this subject were used. In this study, temperament, which is used in response to the material and psychological structure of the human body in the pre-modern medical world, is considered as the main factor in the diagnosis of diseases, the preparation of drugs according to temperament and the treatment of the patient. The four elements and four qualities that the ancient Greek philosophers put forward about the beginning of the universe led to the formation of a different temperament peculiar to all beings, and this fourfold approach manifested itself in the human body in the form of blood, phlegm, yellow bile and black bile. It has been accepted that human health is possible with the balance of these fluids, which the Greek physician Hippocrates described as four humors, in the body. Also it has been suggested that each person has a unique temperament structure with this humor balance, as in the outside world. The concepts of humor and temperament were made more systematic with the determinations and boundaries drawn by the Roman physician Galen. In the next period, these theories were further developed with the contributions of the Islamic physicians Abu Bakr er-Razi and Avicenna and preserved their validity for centuries in the East and West. Diagnosis and treatment practices according to temperament, which Islamic physicians see as the basis of medicine, are now mainly in the field of philosophy and history of medicine. It is considered that the examination of this intellectual and scientific infrastructure of ancient medicine is important in terms of determining which stages medicine has passed through in the historical process and reached today's level.
Benzer Tezler
- Dün ve bugün geleneksel tıpta fasd (Damardan kan alma), çizme ve sarı su çıkarma tedavisi
Past and today fasd (Traditional phlebotomy), bloodletting and yellow water removal treatment in traditional medicine
SAADET KASAPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Deontoloji ve Tıp Tarihiİstanbul Medipol ÜniversitesiGeleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEN ALTINTAŞ
- Uygurlarda halk tıbbı
Folk medicine in Uyghurs
KAMİLE SERBEST
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Devâ-i Emrâz 2b-50a varaklar arası (Giriş-inceleme-söz varlığı-metin-dizin)
Devâ-i Emrâz 2b-50a between leaves (Introduction-review-vocabulary-text-index)
ESRA EKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEBAHAT ARMAĞAN
- Deneysel periodontitis modelinde paeoniflorin uygulamasının histopatolojik ve biyokimyasal olarak değerlendirilmesi
Histopathological and biochemical evaluati̇on of paeoniflorin administration in experimental periodontitis model
ÇAĞLA GÜL GÜRKAN
Diş Hekimliği Uzmanlık
Türkçe
2016
Diş HekimliğiOndokuz Mayıs ÜniversitesiPeriodontoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GONCA ÇAYIR KELEŞ
- Mudurnu (Bolu) yöresi halk hekimliği
Mudurnu area folk medi̇ci̇ne
AHMET TUĞRA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk SağlığıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEYFULLAH YILDIRIM