Beliren yetişkinlikte özerklik olgusunun aile sistemi ve bireysel psikolojik etkiler bağlamında incelenmesi
Investigation of autonomy in emerging adulthood in contex of family system and individual psychological effects
- Tez No: 726998
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL EKŞİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Bu araştırmada beliren yetişkinlik döneminde olan bireylerde özerklik olgusunun aile sistemi ve bireysel psikolojik etkiler bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin nasıl bir özerklik sürecinden geçtikleri, hangi koşul ve faktörlerin bu süreçte etkili olduğu kültürel bir bakış açısıyla açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden gömülü teori deseni kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu, literatürde beliren yetişkin olarak nitelendirilen 18-25 yaş arası toplam 31 katılımcıdan oluşmuştur. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme, katılımcı sayısının belirlenmesinde kuramsal örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşmelerle toplanmış ve bu görüşmelerde veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen“Görüşme Soru Listesi”kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde“MAXQDA 2020”nitel veri analiz programı kullanılmış olup, gömülü teorinin veri çözümleme aşamaları takip edilmiştir. Veriler açık, eksen ve seçici kodlamaya göre çözümlenmiş, tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda toplamda dokuz tema ve 29 alt tema edilmiş olup, bunlar;“Temel Motivasyon Olarak Özerklik”,“Özerklik Gelişimini Zorlaştıran Aile Bağlamı Özellikleri”,“Psikolojik Etkiler”,“Yeterince Beslenememiş Özerklik”,“Özerklik Gelişimini Kolaylaştıran Aile Bağlamı Özellikleri”,“Psikolojik Etkiler”,“Özerklik Gelişimini Etkileyen Diğer Etmenler”,“Özerkliğe Ulaştıran Koruyucu Süreç ve Faktörler”,“Beslenmiş Özerklik”şeklindedir. Beliren yetişkinlik döneminde özerlik ihtiyacına motivasyon sağlayan dinamiklerin; aile ilişkileri, eğitim hayatı, bireysel alanlar ve engellenme durumlarında ortaya çıktığı, özerklik gelişiminin ve inşasının bu dönemde de devam ettiği araştırmanın ilk bulguları arasındadır. Aile bağlamı özelliklerinin özerklik sürecinin ana belirleyicisi olarak özerklik gelişimini zorlaştıran ve kolaylaştıran olmak üzere her birinin hem yapısal ve hem de ilişkisel iki temel içeriğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Özerklik deneyimlerinin psikolojik etkileri, aile bağlamı özelliklerine göre ortaya çıkmakta olup, özerkliği engelleyen ailelerde büyüyen bireylerde karşılanmamış ihtiyaçlar, duygu ve ihtiyaçları öteleme, kararsızlık ve güvensizlik görülürken, özerkliği destekleyen ailelerle büyüyen bireylerde değerlilik hissi, tatmin olunan aile ilişkisi ve öz-farkındalık görüldüğü bulunmuştur. Özerklik sürecinde aile bağlamı dışında; kişilik özellikleri, doğum sırası, sosyal çevre deneyimleri, kayıp ve hastalıkların da etkili faktör olduğu görülmüştür. Özerkliği desteklemeyen ailelerde büyüyen beliren yetişkinlerin aile bağlamı dışındaki kendilik deneyimleri, geliştirici rol modeller, kişisel gelişim araştırmaları ve profesyonel destekle girilen yeniden yapılanma süreciyle özerkliklerini beslediği tespit edilmiştir. Nihai olarak Türkiye'deki aile ilişkilerinde özerklik deneyimlerinin yeterince beslenememiş özerklik ve beslenmiş özerklik olmak üzere iki temel çerçevede şekillendiği, yeterince beslenememiş özerkliğin ayrışmamışlık, tepkisellik ve rol karmaşası şeklinde üç ayrı görünüme sahip olduğu, bu durumlar elimine edildiğinde özerkliğin aile ile bağlılığın ve etkileşimin sürdüğü bir çerçevede deneyimlenip inşa edildiği bulunmuştur. Beslenmiş özerkliğin kazanılması durumunda beliren yetişkinlerin ailelerini, güven ve destek merci, hayatlarına dair önemli şeyleri istişare ettikleri ve gelecekte bağlantı ve ilişkiyi sürdürmek istedikleri kişiler olarak nitelendirdikleri görülmüştür. Özerklik göstergelerinin ebeveyni nesnel olarak değerlendirebilme, dönüşen ebeveyn-genç ilişkisi, özerk alanını koruma ve karar alma yetkinliği şeklinde ortaya çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to explore the phenomenon of autonomy in emerging adults in contex of family and psychological effets from a cultural perspective. In other words, it is aimed to explain what kind of conditions and factors are effective in autonomy and how emerging adults experience this process. For this purpose, grounded theory, which is one of the qualitative research designs, was used in the study. Maximum variation sampling and theoretical sampling were utilized in order to determine the participants and the number of the participants. The data were collected by semi-structured interviews through“Interview Question List”developed by the researcher. In analysis of the data,“MAXQDA 2020”qualitative data analysis computer program was used and data analysis steps of the grounded theory were followed. The data were analyzed based open, axial and selective coding, categories and subcategories were created accordingly. As a result of the research, a total of nine themes and 29 sub-themes were identified;“Autonomy as the Basic Motivation”,“Family Context Features that Make Autonomy Development Difficult”,“Psychological Effects”,“Undernurtured Autonomy”,“Family Context Features Facilitating the Development of Autonomy”,“Psychological Effects”,“Other Factors Affecting the Development of Autonomy”,“Protective Process and Factors Reaching Autonomy”,“Nurtured Autonomy”. It is among the first findings of the research that the need for autonomy emerges as a basic motivation in family relations, education life, individual areas and situations of frustration in the emerging adulthood, and that the development and construction of autonomy continues in this period as well. It has been determined that family context features, as the main determinant of the autonomy process, have two basic content, each of which is structural and relational. The psychological effects of autonomy emerge according to the characteristics of the family context, and individuals who grow up in families that prevent autonomy have unmet needs, suppressed feelings and needs, uncertanity and insecurity, while individuals who grow up with families that support autonomy have a sense of worth, a satisfied family relationship, and self-awareness. It has been seen that personality traits, birth order, social environment experiences, loss and diseases are also effective factors in the autonomy process, apart from the family context features. It has been determined that emerging adults who grew up in families that didn't support autonomy, nurture their autonomy through self-experiences outside the family context, developmental role models, personal development research and professional support which all lead to a reorganization process. Ultimately, autonomy in family relations in Turkey are shaped in two basic frameworks as undernurtured autonomy and nurtured autonomy; undernurtured autonomy has three different aspects as undifferentiation, reactivity and role confusion. For emerging adults, the family is characterized as a place of trust and support, people with whom they consult important things about their lives and with whom they want to maintain connection and relationship in the future. The bond with the family creates a nurtured autonomy and this autonomy emerges in the fields of perception of parents, relationship with parents, decision making and the protection of autonomous areas.
Benzer Tezler
- Ergenler ve beliren yetişkinlerde sosyal değer yöneliminin gelişimsel, sosyal-bilişsel ve bağlamsal bir model çerçevesinde incelenmesi
Investigation of social value orientation in adolescents and emerging adults in the scope of a developmental, social-cognitive and contextual model
E. HELİN YABAN
- Beliren yetişkinlikte romantik ilişki temalı ve eş odaklı obsesif kompulsif belirtilerin gelişimsel yordayıcıları: Özerklik, bağlanma ve mükemmeliyetçilik
Developmental predictors of romantic relationship and partner-based obsessive-compulsive symptoms on emerging adulthood: Autonomy, attachment and perfecti̇oni̇sm
BURCU YILDIRIM
- Duygu düzenleme becerilerinin ergenlik ve beliren yetişkinlikte görülen saldırgan davranışlardaki rolü
The role of emotion regulation in aggressive behavior at adolescence and emerging adulthood
MİHRİBAN ÖREN
- Ergenlikten beliren yetişkinliğe geçişte intihar davranışının gidişi ve gelişimsel bağlamı: Boylamsal bir çalışma
Progress and developmental context of suicide behavior in the transition from adolescence to adulthood: A longitudinal study
HAZAL YAĞMUR YILANCIOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEZAN BİLDİK
PROF. DR. ŞEBNEM PIRILDAR
- Üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımlarının yaşamda anlam, temel psikolojik ihtiyaçlar ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi
An examination of problematic internet use among university students in terms of life meaning, basic psychological requirements, and some demographic factors
ELİF ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KAN