Türkiye'de laiklik uygulamaları (1938-1960)
Secularism practices in Turkey (1938-1960)
- Tez No: 727113
- Danışmanlar: PROF. DR. CEZMİ ERASLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Political Science, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 525
Özet
Türkiye'de laiklik toplumsal bir beklenti ve sonuçtan çok kurucu kadronun toplumu ve devleti dönüştürmesinin aracı olarak kullanılmıştır. Bu şekli ile genel olarak“tepeden inmeci”bir düşüncenin yansıması olan laikliğin Türkiye'deki uygulamaları, laik birçok devletten farklıdır. Laikliğin en temel tanımlarından olan“Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması”yaklaşımından ayrı olarak, erken dönem Türkiye laikliği“devletin kontrolünde bir din”anlayışına daha yakın durmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın kurulması, medrese, tekke ve zaviyelerin kapatılmasına rağmen imam hatip okullarının ve ilahiyat fakültesinin açılması, devlet okullarında din dersinin bulunması bu bağlamda düşünülebilir. Ancak sürece genel olarak bakıldığında Türkiye'de uygulanan laikliğin, sınırları belirli bir düzlem üzerinden gitmediği görülür. Gelgitleri olan, bazen otoriterleşen, bazen ise daha esnek uygulamaların görüldüğü bir laiklik süreci söz konusudur. Sınırların belirsizliği dolayısıyla özellikle CHP döneminde dini alana yapılan her türlü müdahale laikliğin gereği olarak sunulurken, buna karşı olan tavır ya da yaklaşımlar genellikle irticai faaliyet olarak değerlendirilmiştir. DP döneminde ise laiklik, merkezi önemini korunmakla birlikte bu dönemde dinin meşruiyet sahası genişlemiştir. Bu anlamda Türkiye'de laikliğin kapsamı partilerin-siyasi iktidarların tavırlarına göre de değişkenlik göstermiştir. Bu değişkenlik bazen partiden partiye, bazen ise aynı partinin farklı hükümet dönemlerinde kendisini göstermiştir. Bu çalışmada CHP'nin İsmet İnönülü dönemi ile Demokrat Parti dönemlerindeki laiklik uygulamalarına yönelik bir kıyaslama yapılmaya çalışılmıştır. Bu anlamda karşılaştırmalı bir dönem analizini hedef alan bu çalışma, bir ideoloji olarak laikliğin Türkiye'ye girişine, laikliği yaşam şekli olarak gören yaklaşımlara, Türkiye laikliğinin diğer devletler (Fransa, İngiltere) ile olan ilişkisine değinmekten çok, Türk siyasal ve demokrasi hayatına damgasını vurmuş iki dönemin kıyasına odaklanmıştır. Bu çalışmayı özgün ve önemli kılan taraf ise dünyayı algılama ve gündelik yaşamlarını düzenleme noktasında farklı bir kitlesel tabana dayanan CHP ve DP dönemlerinde uygulanan laikliğin somut alanlarına yönelmesidir. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın devlet-hükümet nezdindeki genel pozisyonu ve devletin diğer kurumlarıyla olan ilişkilerindeki değişim ve gelişim aşamaları, vakıf eserlerinin dinsel alana yönelik örneklerinin iki parti dönemlerindeki durumları (cami, mescid, kilise...), dini eğitim noktasında laiklik yaklaşım ve tanımlamaları, dini neşriyatın genel niteliği ve bu neşriyata yönelik parti-hükümet yaklaşımları, hayrat hademesinin niteliği ve aldıkları maaşların miktarı bu çalışmanın ana uğrak noktalarıdır.
Özet (Çeviri)
Secularism in Turkey has been used more as a social expectation and result than as a means for the founding staff to transform society and the state. In this way, the practices of secularism in Turkey, which is a reflection of a“top-down”idea in general, are different from many secular states. Apart from the approach of“separation of religion and state affairs”, which is one of the most basic definitions of secularism, early Turkish secularism has been closer to the understanding of“a religion under the control of the state”. The establishment of the Religious Affairs Directorate, the opening of imam hatip schools and the faculty of theology despite the closure of madrasahs, tekkes and lodges, the availability of religious courses in public schools can be considered in this context. However, when we look at the process in general, it is seen that the secularism applied in Turkey does not go over a certain plane of boundaries. There is a process of secularism that has tides, sometimes it becomes authoritarian, and sometimes more flexible practices are seen. Due to the uncertainty of borders, any intervention in the religious sphere, especially during the The Republican People's Party period, was presented as a requirement of secularism, while the attitude or approaches to it were usually considered as a contact activity. Although secularism retained its central importance during the Democrat Party period, the field of legitimacy of religion expanded during this period. In this sense, the scope of secularism in Turkey has also varied according to the attitudes of parties and political authorities. This variability has sometimes manifested itself from party to party, and sometimes during different periods of government of the same party. In this study, a comparison was made between the Ismet Inönülü era of the Republican People's Party and the secularism practices of the Democrat Party periods. In this sense, the analysis of the target area in this study the comparative period, as an ideology of secularism in Turkey, secularism as a way of life approaches, other states of secularism in Turkey (France, UK) to deal with the relationship with the Turkish political life and democracy is focused on the comparison of the two periods was marked by. What makes this study original and important is that it focuses on the concrete areas of secularism practiced during the Republican People's Party and Democrat Party periods based on a different mass base in terms of perceiving the world and organizing their daily lives. The general position of the Ministry of Religious Affairs before the state-government and the stages of change and development of its relations with other institutions of the state, the status of religious examples of foundation works during the two-party periods (mosque, masjid, church...), approaches and definitions of secularism in the point of religious education, the general nature of religious life and party-government approaches to this life, the nature of religious workers and the amount of salaries they receive are the main points of this study.
Benzer Tezler
- Laiklik teorileri açısından 1938-1950 dönemi Türkiyesi'nde laiklik anlayışı
In the vision of secularism theories understanding of secularism in the 1938-1950 period of Turkey
EMRAH ŞİMŞİR
- Demokrat Parti dönemi tutan – tutmayan devrimlerin tartışması ve sonuçları
The discussions and the results of the revolutions which were realized or not during the Democrat Party
ÇETİN ALİ AYTAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal Bilimlerİstanbul Arel ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTAN EĞRİBEL
- Türkiye'de Tek Parti Dönemi laiklik uygulamaları ve Ali Fuad Başgil'in laiklik anlayışı
Single Party Period secularism practices in Turkey and Ali Fuad Başgil's approach to secularism
TAHSİN KÖSE
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerGazi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DEMİRHAN FAHRİ ERDEM
- İngiltere, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye'de Laiklik Uygulamaları: Karşılaştırmalı bir analiz
In England, France, the United States and Turkey secularism Practices: A Comparative analysis
MUTLU SESLİ
Doktora
Türkçe
2019
Kamu YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN SİTEMBÖLÜKBAŞI
- Türkiye'de laiklik anlayışı ve din eğitimi uygulamalarına yansıması (1982-2013)
Secularism and reflections to religious education practices in Turkey (1982-2013)
GÜLŞEN SAYIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Dinİnönü ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. RECEP UÇAR