Erken İslam dönemi usturlaplarının İslam sanatları açısından incelenmesi
An examination of early Islamic astrolabes from the perspective of the Islamic arts
- Tez No: 727461
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİLAL KAZAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Bilim ve Teknoloji, Sanat Tarihi, Astronomy and Space Sciences, Science and Technology, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 338
Özet
VIII. yüzyılda Abbâsîler döneminde yapılan tercüme faaliyetleriyle birlikte İslam dünyasına giren usturlap, XIX. yüzyıla kadar aktif bir şekilde kullanılan astronomi aletlerinden birisi olmuştur. Usturlap, Yunan medeniyeti içinde doğmuş ve İslam medeniyetiyle birlikte gelişimini zirveye taşımıştır. Bu gelişim sadece teknik açıdan değil, sanat bakımından da olmuştur. Erken İslam dönemi usturlaplarının çoğunlukla sade bir üslupla tasarlandığı; ancak X. yüzyılda imal edilen Hucendî'nin usturlabından sonra sanat bakımından değerli usturlapların imal edilmeye başladığı tespit edilmiştir. Bu çalışma ile usturlabın teknik açıdan olduğu kadar sanat bakımından da taşıdığı değere dikkat çekmek ve erken dönem İslami usturlaplarında görülen sanat üslubunu incelemek amaçlanmıştır. Bu inceleme usturlapların imal edildikleri coğrafya ve zamana göre dönemin sanat anlayışı, astronomik meseleler gibi etmenler göz önünde bulundurularak yapılmıştır. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde usturlap, öncelikle bilim tarihi açısından ele alınmış, ardından denizcilik, İslam edebiyatı ve minyatür gibi diğer alanlardaki usturlap kullanımına dair örnekler verilmiştir. İkinci bölümde erken dönem İslam medeniyetinde imal edilen 90 usturlabın katalog bilgileri ve görsellerine yer verilmiştir. Üçüncü bölüm ise iki alt başlıktan oluşmaktadır. Birinci alt başlıkta bu çalışmada incelenen usturlaplar imal edildikleri devirler altında İslam sanatları bakımından genel olarak değerlendirilmiş ve örümcek üzerinde bulunan motif ve şekiller çizilerek gösterilmiştir. Ardından sanat bakımından değer taşıyan bazı usturlaplar incelenmiş ve çizimi yapılmıştır. İkinci alt başlıkta ise bu çalışmada usturlapları incelenen ustaların biyografileri ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
In the 8th century the on going translation movement in the Abbasid period has brought the astrolabe to the Islamic world and so it has become one of the actively used astronomical instruments until the 19th century. The astrolabe is a Greek invention yet it was developed to reach its peak in the time of Islamic civilization. This development was not only technical, but also artistic. The astrolabes of the early Islamic period were mostly designed in a plain style; but in the 10th century Al-Khujandi's astrolabes marked a turning point in the feild of astrolabe manufacture because they were valuable in terms of art. Ever since astrolabes started to be manufactured after his astrolabe, which was manufactured in the 16th century. This work aims at calling attention to artistic significance of astrolobe along with its technical significance and analyze artistic style that we encounter in early period İslamic astrolobes. The analysis takes astronomical discussions and conception of art of the time and geography that astrolobes are made into consideration. This study consists of three main chapters. In the first chapter, the astrolabe is discussed within the history of science, and then examples of the use of astrolabe in Islamic arts such as Islamic literature and miniature are given. In the second chapter, catalog information and visuals of 90 astrolabes manufactured in the early Islamic civilization are given. The third chapter consists of two sub-titles. In the first sub-title, the examined astrolabes in this study were generally evaluated in terms of Islamic arts within the period they were manufactured in. Drawings of the motifs and shapes on the rete are also provided. Afterwards, some valuable astrolabes in terms of art were examined and drawn. In the second sub-title, the biographies of the masters whose astrolabes were examined in this study are discussed.
Benzer Tezler
- Erken İslam dönemi mimarisinde resim sanatının izleri ve sanatsal üretimler
Traces of painting art and artistic productions in the architecture of the early Islamic period
ELVAN KINAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. MİNE DİLBER
- İslam sanatında geometrik bezemenin kökeni ve mukarnas kubbe
Origin of geometric pattern and muqarnas dome in Islamic art
SELİM KILIÇOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN PILEHVARIAN
- İslâmi yıldız geometrik örüntülerin biçim grameri yöntemleri ile kurallı üretimi
Rule for generating Islamic star patterns with shape grammer methods
VOLKAN DALAĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Matematikİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN MERT ŞENER
- Seramik sanatında mavi/kobalt mavi renk kullanımının araştırılması ve örneklerinin incelenmesi
Investigation of the use of blue/cobalt blue color in ceramic art and investigation of its examples
HÜSEYİN ERHAN IŞIK
- Geleneksel çini sanatımızın coğrafi, felsefi ve sosyo-ekonomik açılardan irdelenmesi ve günümüz koşullarına değerlendirilmesi
Research about geography, philosophy and socio-economic of traditional ceramic art and rethink and apply in to day's value
AYLİN ÇÖLERİ COSİNEAU
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1997
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. SEVİM ÇİZER