1980 sonrasında Türkiye'de yaşanan ideolojik ve kültürel dönüşümlerin Türk sinemasına yansımaları
The Reflections of ideological and cultural changing on Turkish cinema after 80's Turkey
- Tez No: 72858
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUTLU PARKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 361
Özet
12 Eylül 1980'de Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ülke yönetimine el koyması Türkiye'nin tarihinde bir dönüm noktasıdır. Toplumun depolitizasyon sürecine sokulduğu ve liberal ekonomi politikaları ile herşeyin piyasaya dahil edildiği 80'li yıllarda düşünce özgürlüğüne, kültür ve sanata büyük bir darbe vurulmuştur. Buna rağmen 1980 başlarından itibaren Türk Sineması'nda önemli adımlar atılır. Yönetmenler, özellikle gündemde olan konulan ve sorunları sinemaya aktararak bir tartışma platformunun oluşumuna katkıda bulunmuşlardır. Siyasi kanalların kapatıldığı 80Ter Türkiye'sinde, Türk Sineması politik bir işlev üstlenmiş ama ülkede yaşanan değerler değişimi ve kültürün metalaşması 80'den, 90'lara uzanan süreçte sinemayı da etkilemiştir. Türk Sineması'nda genel olarak 12 Eylül rejimine, bu dönemde yaratılan ekonomik zihniyete ve bireyciliğe eleştirel bir gözle bakılmıştır. Ancak bu pasif bir eleştiridir, mücadeleci karakterler yoktur. 12 Eylül filmlerinin solcu kahramanları yenilmişlerdir. Aydın filmlerinde aydınlan bir değerler bunalımı içinde görürüz; toplumu yönlendirme, bilinçlendirme misyonundan vazgeçmişlerdir, kendi sorunları ve bunalımlarıyla uğraşırlar. Toplumsal güldürü filmleri dahi genellikle trajik bir sonla noktalanır. 80' sonrası ekonomik düzenin, zenginliği biricik değer olarak gören anlayışın eleştirisi yapılmıştır; ama bu zihniyete karşı çıkan Namuslu kahramanlar da sonunda düzenin çarkına kapılırlar. 1980'lerin Türkiye'sini konu alan toplumsal eleştiri filmlerinde, karamsar bir tutum sergileyen ve giderek toplumsallıktan uzaklaşarak, bir yılgınlık içinde bireyciliğe düşen Türk Sineması, kadın konulu filmlerde daha cesur adımlar atmıştır. Sinemada yıllarca“sadık ve özverili kadın, ideal eş, ideal anne”rolleri ile tanımlanan kadın kahramanlar, 80'lerde bu rollerinden sıyrılarak bir özgürleşme içine girerler. Kadını ezen evlilik kurumunun, kadın üzerinde egemenlik kuran baskıcı çevrelerin eleştirisi yapılır ve kadının cinsel özgürlüğü ön plana çıkarılır. Türkiye'de 1980 sonrasında feminist hareketin gelişimi sinemanın kadına bakışını etkilemiş; birbiri ardına çekilenkadın konulu filmlerde kadın sorunlarının gündemde kalmasını sağlamıştır. Ancak erkek egemen değerlerin yeterince sorgulanamayışı ve cinselliğin zaman zaman amacını aşarak tecimsel bir malzemeye dönüştürülmesi bu filmlerdeki eleştirel bakışı zedelemiştir. 1980 sonrası Türk Sineması'nda yaşanan gelişimlerden birisi de İslami Sinema'nın ortaya çıkmasıdır. 80'lerde İslami hareketin yükselişi kültürel alanları da etkilemiş, ve İslami yönetmenler kendi dünya görüşleri doğrultusunda filmler çekmişlerdir. Cumhuriyet rejimine eleştirel bir gözle bakan ve İslami yaşam biçimini savunan bu filmlerle Türkiye'nin önemli bir sorunu,“İslamcılar-Laikler”çatışması sinemaya taşınmış, ancak kullanılan dil genellikle Yeşilçam kalıplarını dahi aşamadığı için İslami Sinema'nın,Türk Sineması'na önemli bir katkısı olmamıştır. Toplumbilimciler açısından 1980 sonrası Türk Sineması bir belge niteliği taşımaktadır. Bu filmlerde işlenen konular, oluşturulan karakterler, soruların ortaya konuş biçimi, getirilen çözümler, seçilen mekanlar ve çevreler 12 Eylül sonrasında Türkiye'nin nasıl bir değişim içine girdiğini gösterir. Eleştirel bir bakış açısı getirmek isteyen yönetmenler dahi bireyciliğin ve piyasaya hakim olan dinamiklerin etkisi altında kalmaktan kurtulamamışlardır. Buna rağmen anlatım tekniği ve estetik yönelimler açısından geçmiş dönemlere göre bir gelişme içine girilmiş ve Türk Sineması 70'lerde, evlerine dönen seyircisini kısmen de olsa tekrar sinema salonlarına çekmeyi başarmıştır.
Özet (Çeviri)
It was a remarkable milestone for the Turkish history that the Turkish Military took over the country's administration on 12 of September 1980. With the depolitization process of the community and with the liberal economical politics, thougt liberty, culture and arts were put under great pressure. In spite of this, the Turkish Cinema was able to take further steps from beginning of 1980's. With taking the matters of the day into the cinema, directors played very significant roles to format the discussion frame. In the 80's Turkey, where political channels were closed, the Turkish Cinema took a political function. However, at the time between 1980 and 1990, the cinema was also effected by value changes and cultural merchandiasion. The Turkish Cinema looked at the 12 September Regime, at the economic mentality made up in this process and individuality with critical eyes. Nevertheless, this was only a passive criticism not an active struggle. The left heroes of 12 September films had loosed. We see the intellectuals in value crisis' in intellectual films; they gave up their missions of directing and consciousing the community and they were also very busy with their own problems and crisis'. In addition, comedy films ended with a tragedy. A criticism about the 80's economic order and understanding the richness as the only value was made. However, at the end, the honorable hero takes his place in this understanding which he had had criticized. Although in the films which were based on community criticism and the 1980' s Turkey, the Turkish Cinema showed a negative conduct with falling down in individuality, it made more courages steps in those films about“women”. The women heroes were showen as“ideal mother, ideal wife, the faithful and self-sacrifice women”for years, waked up from these roles and looked to be more independent. A critic about that the conjugality crushes the woman and sexual freedom was focused. The developing femine act affected the cinema's view to the women in 1980's Turkey. Films were made about“female subject”repeatedly, supplied the women concerns stayed on the agenda.However, could not interrogate the male dominant values enough and sexualism's transformation to a commercial material bruised the criticized point of view in these films. One of the evalutions that lived in the 1980's Turkish Cinema was arise of the Islamic Cinema. In 1980's, the advancement of the Islamic action affected the cultural areas and Islamic film directors directed many films on their Islamic point of view. Skirmish of Islamic-laics, the important problem of Turkey moved on cinema with these films which looking to the republic term on criticized point of view, but they could not be useful for Turkish Cinema because of a balance that could not superior the classic Yeşilçam molds. 80' s Turkish Cinema has a quality of document on the point of view of sociologists. Operated subjects in these films, consuetude characters, the format of achieving questions, chosen places and environments shows how kind of variation the Turkey goes in after the 12 th September. Even the directors who want to bring a criticized point of view could not escape from individualism and the dynamics that effected all the market. Despite of this, way of expression and aesthetics sides have been starded to develop and Turkish Cinema succeeded in pull the spectators who turned back to their homes on the 70's to the movie theathers.
Benzer Tezler
- Türkiye'de 1980 sonrası ortaya çıkan oluşumlar sürecinde Türk resim sanatı
Başlık çevirisi yok
SAMET DOĞAN
- Mübadele sonrası Yunanistan'da iki dilli küçük Asya şarkıları
Asia minor bilingual songs in Greece after the population exchange
EYLÜL DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. SONGÜL KARAHASANOĞLU
- 12 Eylül 1980 sonrası sanat-siyaset ilişkisi ve plastik sanatlara etkisi
The relationship between art and politics its reflection on the plastic arts after the Twelve of September
SEZİN TERZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEDRİ KARAYAĞMURLAR
- Aydın'da 'Endişeli Modernler' üzerine sosyolojik bir inceleme
A sociological analysis on 'Anxious Moderns' in Aydın
ÖZGE ÜNVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
SosyolojiAdnan Menderes ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EMİN BAKİ ADAŞ
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN