Nevizade Atayî'nin Hamse'si ve resimleri
Nevizade Atayî's Khamsa and it's paintings
- Tez No: 729953
- Danışmanlar: PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 468
Özet
Bu çalışmanın konusunu, 17. yüzyılın tanınmış şairlerinden biri olan Ataullah bin Yahya ya da bilinen adıyla Nevizade Atayî'nin (1583-1635) Hamse'sinin 18. yüzyılda yapıldığı bilinen 5 resimli nüshası oluşturmaktadır. Bunlar sırasıyla, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi 1969, Baltimore The Walters Art Museum W. 666, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi R.816, Philadelphia Free Library T.97, Londra British Library Or.13882 numaralı nüshalardır. Lale Devri olarak adlandırılan dönemde yapıldığı ve yüzyıl boyunca resim eklenmesinin sürdüğü tespit edilen resimli Hamse nüshalarında toplam 142 adet resim bulunur. Bu tezde, kitaplarda yer alan tasvirlerin metinle bağlantısı incelenmiş, ressamların üslupları analiz edilerek çağdaş sanatçı ve sanat ortamı içindeki yerleri saptanmış ve yazmalar birbirleriyle üslup ve ikonografi yönünden karşılaştırılmıştır. 17. yüzyıl başında yazıldığı bilinen bu mesnevinin, 18. yüzyıl başında okunmak ve resimlenmek için tercih edilmesinde, resimli nüshalarının yapılmasında ve sonradan resimlerin eklenmesi/yapılması sürecinin neredeyse bir yüzyıl boyunca devam etmesinde etkili olan etkenler araştırılmıştır. Resimlerde, genellikle hikâyelerdeki cinsel temaların öne çıkarıldığı ve bunların çok açık biçimde betimlendiği, bu bağlamda“edebî bir eserde”daha önce ve sonra örneği olmayan içerik ve gösterimlere sahip oldukları tespit edilmiştir. Atayî'nin metniyle sağladığı dönemini ve kent hayatını yansıtmak konusundaki üstün başarısının resimlere de yansıdığı, yalnız konularıyla değil, tekniklerinden kompozisyonlarına kadar dönemlerini yansıttıkları tespit edilmiştir. Bu tezin bulguları, patronajın hem eserlerin biçimlenişine hem de üretim/tüketim amaçlarına ilişkin birçok olasılığı da düşündürmektedir. Resimli nüshaların üretim ve tüketim süreçlerinde estetik kaygıların dışındaki amaçların/hedeflerin varlığı, hiç değilse bir bölümünün sahiplerinin“saray”çevresine dâhil olma olasılığı yüksek olan bu eserlerin, içerik ve resimleriyle yalnız değişen görsel anlayışları değil bunu oluşturan siyasi ve sosyal ortamları da yansıttığını kanıtlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The subject of this study is the five known illustrated copies of Hamse, made in the 18th century, by one of the well-known poets of the 17th century, Ataullah bin Yahya, also known as Nevizade Atayî (1583-1635). These are, respectively, Istanbul Turkish and Islamic Arts Museum 1969, Baltimore The Walters Art Museum W. 666, Istanbul Topkapi Palace Museum Library R.816, Philadelphia Free Library T.97, London British Library Or. 13882. There are a total of 142 paintings in the illustrated Hamse copies, which are known to have been predominantly made in the period called the Tulip Era, and it has been determined that the addition of pictures continued throughout the century. In this thesis, the connection of the illustrations with the text was examined, the styles of the painters were analyzed and their place in the contemporary artist and art environment was determined, and the manuscripts were compared with each other in terms of style and iconography. The factors affecting the choice of this masnavi, which is known to have been written at the beginning of the 17th century, to be read and illustrated at the beginning of the 18th century, the making of its illustrated copies, and the continuation of the process of adding/making depictions later for almost a century have been investigated. Within this context, it has been determined that they have unprecented content and representations in a“literary work”. It has been determined that Atayi's superior success in reflecting his period and city life, which he provided with his text, is also reflected in the paintings, not only with their subjects, but also from their techniques to their compositions. The findings of this thesis also suggest many possibilities of patronage regarding both the formation of works and the purposes of production/consumption. The existence of purposes/targets other than aesthetic concerns in the production and consumption processes of illustrated copies proves that these works, at least some of which are likely to be included in the“palace”environment of their owners, reflect not only the changing visual understandings with their content and pictures, but also the political and social environments that make up it.
Benzer Tezler
- Nev'îzâde Atâyî Divanı'nda anlatıcı aşık tipi
Narrator minstrel type in Nevîzâde Atâyî Divan's
GÖKHAN AYVERDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZMİ ÖZEROL
- Nev'izâde Atâyî'nin Sohbetü'l-Ebkâr mesnevisinde ahlâkî esaslar
Moral principles in Nev'izâde Atâyî's Sohbetü'l-Ebkâr masnavi
NESLİHAN ECE MAZICIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAZİLE EREN KAYA
- Nev'îzâde Atâyî Dîvânı'nda sosyal unsurlar
Social aspects in Nev'îzâde Atâyî Dîvâni
FAHRETTİN KASSAP
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRULLAH YAKUT
- Ways of seeing: Nev'izâde Atâ'i's Alemnümâ and changes in the visual perception of Ottoman society in the early Seventeenth century
Görme biçimleri: Nevizâde Atai'nin Alemnüma'sı ve 17. yüzyılın başlarında Osmanlı toplumunun görsel algısında değişimler
MUTLU KURNALI
- Nev'î-zâde Atâyî Divanı'nda poetik unsurlar
Poetic elements in the divan of Nev'îzâde Atâyî
ŞURA CEREN ÇEŞTEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ZAFER TOPAK
