Tarihî Türk yazı dillerinde dinî terimler
Religious terminology in historical Turkic dialects
- Tez No: 732873
- Danışmanlar: DOÇ. DR. UĞUR UZUNKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türklük incelemeleri, dinî terim, tematik söz varlığı incelemesi, etimoloji, morfoloji, Turcology, religious term, thematic vocabulary analysis, etymology, morphology
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erzurum Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 748
Özet
Tarihî Türk Yazı Dillerinde Dinî Terimler isimli bu çalışma Orhon, Uygur, Karahanlı, Harezm ve Kıpçak dönemleri ile bu dönemlerden belli başlı seçme eserlerin taranmasıyla oluşturulmuş tematik bir söz varlığı incelemesidir. Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Tarihî Türk Dili Sahasına Kısa Bir Bakış ve Tematik Söz Varlığı İncelemesi olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Tarihî Türk Dili Sahasına Kısa Bir Bakış adlı birinci bölümde yukarıda adı zikredilen dönemlerden, dönemlerin edebî eserlerinden bahsedilmiş ve bu dönemlere ait eserlerin kısa bir tanıtımı yapılmıştır. Çalışmanın esas kısmı olan ikinci bölümde ise; bu beş döneme ait dinî ifadeler çeşitli metinlerden taranarak tematik bir tasnife tabi tutulmuştur. Daha sonra dönemsel karşılaştırma yapılarak terimin hem geçtiği hem de geçmediği dönemler sırasıyla belirtilmiştir. Bu dönem karşılaştırmasıyla amaçlanan; ifadenin dil coğrafyasındaki gelişim evresini, köken bilgisini ve anlam alanının yüzyıllar geçtikçe nasıl değişime uğradığını göstermektir. Orta Asya Türk toplumlarının özellikle coğrafya münasebetiyle komşu milletlerle yaptığı her türlü etkileşimlerin, dinde yaşanan değişikliklerin kelimeler üzerinde nasıl bir etki bıraktığı bu dönemsel çalışmayla ortaya konmak istenmiştir. Örneğin belgü ifadesinin İslamiyet öncesi Türk toplumlarında“iz, işaret; alamet, nişan”gibi anlamlara gelirken İslamiyet'in kabulüyle birlikte“ayet”şeklinde tanıklanması, dinî bir anlama bürünmesi dinde meydana gelen değişikliğin dile de yansıdığının göstergesi olmuştur.
Özet (Çeviri)
In the study titled Religious Terminology in Historical Turkic Dialects, it is aimed to study a corpus created by scanning the Orkhon, Uyghur, Karakhanid, Khwarezm and Kipchak periods and major selected works from these periods. This study, which was prepared as a master's thesis, consists of two parts: A Brief Overview Historical Turkish Language Field and Thematic Vocabulary Analysis. In the first part, the field of Historical Turkish language, the above-mentioned periods and the literary fields of the periods were mentioned and a brief introduction of the works belonging to these periods was made. In the second part, which is the main part of the study; Religious expressions belonging to these five periods were scanned from the works in the light of the available data, and a thematic classification study was made. Then, by making a periodic comparison, both the periods in which the term was used and the periods in which it did not occur were specified respectively. The aim of this period comparison is; The aim is to show the developmental stage of the expression in linguistic geography, its origins and how its morphology has changed over the centuries. This periodical study reveals how the Central Asian Turkish societies' interactions with neighboring nations, especially on the occasion of geography, and how the changes in religion had an effect on words. For example, the expression“belgü”in pre-Islamic Turkish societies is“trace, sign; While it means ”sign, engagement“, its witnessing as ”verse" with the acceptance of Islam and taking on a religious meaning has been an indication that the change in religion is also reflected in the language.
Benzer Tezler
- La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)
Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)
HASAN ZORLUSOY
Doktora
Fransızca
1993
Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL KAYRA
- Karahanlı, Harezm ve Kıpçak Türkçesi eserlerinden dinî terimler
Religious terms in the works of Karakhanids, Kharezm andKipchak Turkish
SUNAY DENİZ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİMEN ÖZÇAM SANAÇ
- Doğu Türkçesi Kur'an tefsiri (Nur ve Furkan Sureleri)(inceleme-tenkitli metin-dizin-tıpkıbasım)
Eastern Turkic commentary of Koran (Nur and Furkan Suras) (examination-the text of critique-concordance-facsimile)
EMİNE TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
- Tarihî Türk yazı dillerinde alet isimleri
Tool names in historical Turkish written languages
GÖKBERK ONARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAL KARA
- İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi envanterine kayıtlı yazılı ciltler
Written volumes registered in Istanbul Turkish and Islamic Arts Museum inventory
ALİ SERKANDER DEMİRKOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU