Karahanlı, Harezm ve Kıpçak Türkçesi eserlerinden dinî terimler
Religious terms in the works of Karakhanids, Kharezm andKipchak Turkish
- Tez No: 596206
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİMEN ÖZÇAM SANAÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Türkçede dini terimler, yabancı dillerin Türkçe üzerindeki etkisi, Türklerin müslümân olması, İslamȋ terimler, Karahanid Turkish, Kharezm Turkish, Kipchak Turkish, religious terms in Turkish, the effect of foreign languages on Turkish, Turkish being Muslim, Islamic terms
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1033
Özet
Türkler miladi 7. yüzyıldan itibaren İslâmiyetle karşılaşmaya başlamış ve 11. yüzyılda büyük ölçüde İslâmiyeti benimsemişlerdir. İslâmiyetin Türkler arasında hızla yayılması bu dine ait birçok dinȋ terimin kullanımını da gerekli kılmıştır. Bu çalışmada İslâmiyetin kabul edildiği Karahanlılar döneminde yazılan İslamȋ Türk edebiyatının ilk eserlerinde ve daha sonraki tarihȋ Türk yazı dillerinden Harezm Türkçesi ve Kıpçak Türkçesiyle yazılan eserlerde kullanılan dinȋ terimler ve bu terimlerin anlamları, kökenleri, oranları ve ilk defa hangi eserlerde kullanılmaya başlandıkları araştırılmıştır. İslâmȋ Türk edebiyatının ilk eserlerinde yer alan Türkçe kökenli dinȋ terimlerin nasıl oluşturulduğu ve bu terimlerin sonraki dönemlerde yazılan eserlerde geçirdikleri anlam, yapı ve ses değişiklikleri incelenmiştir. Taranan eserlerde yer alan terimler kökenleri ve yapıları bakımından incelenerek oranları tespit edilmiş ve grafikler halinde gösterilmiştir. Bu eserlerde yer alan bütün dinȋ terimlerin sözlüğü oluşturulmuştur. Ayrıca terimler kavram alanlarına göre tasnif edilmiş ve yabancı dillerden Türkçeye giren bazı terimlerin bu eserlerde kullanılan ve zamanla terk edilen Türkçe karşılıkları verilmiştir. Yaygın kanaatin aksine İslami Türk edebiyatının ilk eserlerinde Türkçe kökenli dinȋ terimlerin daha fazla olduğu, sonraki dönemlerde bu sözcüklerin terk edildiği ve terim olarak yerleşemedikleri, bunların yerine daha çok Arapça karşılıklarının tercih edildikleri tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Turks began to encounter Islam from the 7th century BC and adopted Islam to a great extent in the 11th century. The rapid spread of Islam among the Turks required the use of many religious terms belonging to this religion. In this study, the religious terms used in the first works of Islamic Turkish literatüre written in the period of Karakhanids when Islam was accepted and in the later works written with the Khwarezm and Kipchak Turkish which are the historical Turkic languages, and their meanings, origins, rations and which works were used for the first time were investigated. How the religious terms of Turkish origin in the early works of Islamic Turkish literature were created and the semantic, morphological and phonetic changes of these terms in later works were examined. The terms in the scanned works were examined in terms of their etimology and morphology, their proportions were determined and shown in graphics. A dictionary of all religious terms in these works has been created. In addition, the terms are classified according to their conceptual areas and the Turkish equivalents of some terms entered into Turkish from foreign languages and used in these works and abandoned in time are given. Contrary to popular belief, in the early works of Islamic Turkish literatüre, ıt was found that there were much more religious terms of Turkish origin, that these words were abandoned in the later periods and that they could not use as term, and that their Arabic equivalents were preferred instead of these.
Benzer Tezler
- Doğu ve batı Türkçeleriyle yazılmış ilk tefsirli Kur'an tercümelerinde din terimleri
Religious terms at the first Qur'an translations with commentary
İSLAM UYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN ŞEN
- Tarihî Türk dili metinlerinde Tanrı kavramı
The concept of God in historical Turkish texts
FATMA DALLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SUAT ÜNLÜ
- Harezm Türkçesinde isim
Kharezm Turkish language of nouns
ŞİRVAN KALSIN
Doktora
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSU ATA
- Karahanlı Türkçesi temel söz varlığının eski Türkçeden Karluk grubu lehçelerine anlam incelemesi
Analysis of meaning of Karakhanid Turkish basic vocabulary from old Turkish to Karluk group dialects
HANİFE GEZER
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVZAT ÖZKAN
- Harezm Türkçesinde isim
Name in Harezm Turkish
LÜTFİYE GÜVENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH